- رادیوی سراسری ملی امریکا ـ جیسون بیوبین
- مترجم: صفیالله وحدت
شوربختانه تاریخ محکوم به تکرار است.
دوهزار سال قبل، رُمیها منطقهی کارتاژ (شهری باستانی و بندری در محدودهی تونس فعلی) را محاصره کردند و تقریبا نصف ساکنان آن را قتل عام کردند و نصف دیگر را به بردگی بردند.
هیتلر تلاش کرد تا یهودیهای ساکن اروپا را محو کند. در کشور رواندا (کشوری افریقایی) در سال ۱۹۹۴ م، قوم هوتو علیه قوم توتسی شورید. خمرهای سرخ یک چهارم جمعیت کامبوج (کشوری در جنوب آسیا) را قتل عام کردند. بعد از فروپاشی یوگسلاوی، صربها هزاران تن از مردم بوسنیا را در سال ۱۹۹۵ از دم تیغ گذراندند.
سال گذشته در پی انتشار خبر حمله بر اقلیت مسلمانان روهنگیایی توسط بوداییهای میانمار (کشوری در جنوب آسیا) بسیاریها هنگامی که شنیدند هنوز در قرن بیستویک قتل عام اتفاق میافتد، شوکه شدند، اما این حوادث اتفاق میافتد و مدارک کافی مبنی بر این که این حوادث از یک الگوی مشابه پیروی میکند وجود دارد. با توجه به این که اینگونه حوادث واقع میگردد، بنابراین ما باید قادر به رسد کردن آنها باشیم.
جیل سوت میگوید: «نسلکشیها خودبهخود واقع نمیگردد.» وی مدیر مرکز Simon-Skjodt برای جلوگیری از نسلکشی در موزیم هولوکاست واقع در شهر واشنگتندیسی پایتخت ایالات متحده امریکا است. «در بحبوحهی ارتکاب این نوع جرایم ما شاهد رخ دادن گونهای از اتفاقات همگونیم.»
از سال ۲۰۱۴ تاکنون موزیم هولوکاست و محققان Dartmouth در حال پردازش حالاتی اند که به وقوع نسلکشی میانجامد. این محققان برای تمامی قتل عامهای پس از جنگ دوم جهانی یک مرکز معلومات ایجاد کردهاند. آنان سپس شرایط پیش از وقوع قتل عام در کشورهای که در آنان کشتار دستهجمعی واقع شده را مطالعه کردهاند. بعدا با استفاده از یک مدل کامپیوتری به تحلیل این که در حال حاضر کدام کشورها در آستانهی خطر وقوع یک قتل عام قرار دارند، پرداختهاند.
کشورهای زیر بر اساس درصد احتمال وقوع نسلکشی و قتل عام درصد سنجی شدهاند. این تحلیل براساس دادههای (Early Warning Project) توسط موزیم هولوکاست ایالات متحده انجام شده است. این تحقیق ۱۶۲ کشور را در بر گرفته است. حسب این تحلیل، افغانستان در جایگاه دوم از لحاظ پیشبینی امکان وقوع قتل عام ردهبندی شده است. به این ترتیب امکان این که در این کشورها قتل عام بالای یک هزار نفر در سال پیش رو صورت بگیرد بسیار محتمل است.
جیل سوت میگوید: «ما به صورت دقیق پیشبینی نمیکنیم. هدف این مدل تحلیل هم نیست. آنچه که ما در تلاش انجام آنیم، این است که برنامهسازان (دولتمردان) را هشدار دهیم مبنی بر این که شواهد، گویایی حالاتی است که امکان وقوع یک فاجعه را نشان میدهد و به آنان (حکومتکنندگان) کمک کنیم تا اقداماتی را برای تغییر حالات، روی دست گیرند.»
سه سال قبل از حمله به مسلمانان روهنگیایی، میانمار به عنوان کشوری که بیشترین حالات امکان وقوع یک قتل عام را دارد، رتبهبندی شده بود. در دو سال بعدی، میانمار به عنوان کشور سوم امکان وقوع کشتار دستهجمعی ردهبندی شد.
مدل کامپیوتری موزه، آمارهایی را که ممکن است شما فکر کنید با نسلکشی هیچ ارتباطی ندارند را تحلیل میکند؛ مانند نوسانات تولید ناخالص داخلی، مرگومیر نوزادان و رشد جمعیت. محققان بر این باورند که اینگونه ارقام، شاخصهای برای نشاندادن بیعدالتی، فقر و عدم ثبات اقتصادی است. همچنان این محققان دادههایشان را با مواردی چون تلاش برای سرنگونی حکومتها (کودتاها)، میزان استبداد، حقوق مدنی، کشتار سیاسیون و تضادهای قومی مرتبط کردهاند.
لاورنس ووچر، مدیر تحقیقات مرکز Simon-Skjodt برای جلوگیری از نسلکشی در موزیم هولوکاست ایالات متحده که از سال ۲۰۱۴ برای پروژهی Early Warning Project کار میکند، معتقد است که شکل حکومتها یکی از دادههای کلیدی برای مدل کامپیوتری آنان است. خطرناکترین نوع حکومت (از جهت امکان وقوع قتل عام) رژیمی است که نه دیکتاتوری مطلق و نه هم دموکراسی کامل است. «دیدگاه غالب در مورد این که چرا قتل عامها اتفاق میافتد این است که نخبگان سیاسی در شرایط بیثباتی هنگامی که خطر را حس میکنند باید اقدام نمایند.»
لاورنس ووچر میگوید: «تحلیلهای زیادی به این نکته اشاره میکند که رژیمهای میانه دارای ثبات کمتر نسبت به دموکراسیهای کامل و دیکتاتوریهای مطلقند، بنابراین در معرض امکان وقوع قتل عامند.»
پروژهی Early Warning Project برای سال آتی به تعداد ۱۶۲ کشور را به دلیل توانایی بالقوه برای وقوع کشتار جمعی ردهبندی کرده است. آنها «کشتار جمعی یا قتل عام» را اینگونه تعریف کردهاند: کشتهشدن بیش از 1000 نفر توسط سربازان، شبهنظامیان و یا سایر گروههای مسلح دیگر. براساس این ردهبندی، جمهوری دموکراتیک کنگو در جایگاه نخست و افغانستان در جایگاه دوم از لحاظ بیشترین خطر وقوع کشتار دستهجمعی قرار دارند.
مصر در جایگاه سوم است. محققان خاطرنشان میکنند که مصر به دلیل عوامل مختلفی از جمله وجود فقدان جنبشهای آزادیخواهانه، سابقهی کشتار جمعی و کودتایی اخیر جایگاه سوم را کسب کرده است. آنها اضافه میکنند که مصر با تهدیدات امنیتی متعدد مواجه است: «گزارشهایی از حملات گسترده توسط گروههای افراطی از جمله گروه دولت اسلامی بالای مسیحیان و مسلمانان صوفی وجود دارد. افزون بر این خشونت علیه غیرنظامیان توسط شورشیان و نیروهای دولتی در شبه جزیرهی سینا نیز گزارش شده است.»
کشور جنگزدهی سودان جنوبی در رتبهی چهارم است. پیشبینی میگردد که این جنگ ویرانگر داخلی وخیمتر نیز گردد.
پروفیسور ستنتون از دانشگاه جورج میسن و رییس مرکز دیدهبان نسلکشی با هدف پروژهیEarly Warning Project موافق است اما با روش تحقیقشان موافق نیست. پروفیسور ستنتون میگوید که مدل تحقیقی موزیم هولوکاست بیاندازه به دادههای حکومتی وابسته است و این در حالی است که این دادهها نیز سالی یک بار نشر میشود.
پروفیسور ستنتون میگوید: «اعلام خطر وقوع نسلکشی توسط آنان بسیار دیر صورت میگیرد.» به عوض این که به آمارها جهت پیشبینی قتل عام نگریسته شود، باید به حوادث و وقایع نگاه شود.
او میگوید: «به عبارت دیگر، تنها دانستن این که شما با یک رژیم استبدادی مواجه اید کافی نیست، مهم است بدانیم که این رژیم استبدادی چه کاری انجام میدهد.»
پروفیسور ستنتون مدل پیشبینی نسلکشی ده مرحلهای را پیشنهاد میکند. مدل او با دستهبندی مردم براساس قومیت، نژاد یا مذهب آغاز میگردد. سپس به سمت تهیسازی از صفات انسانی، شکنجه و نابودی الی مرحلهی دهم پیش میرود که طی آن ارتکاب نسلکشی در جریان و فورا پس از انجام، انکار میگردد.
به قول ستنتون، قابل توجه است که ایالات متحده در حال حاضر بسیاری از مراحل اولیهی کشوری که به سمت حمام خون حرکت میکند را پیموده است، قطبی شدن جامعه، تبعیض و ارتکاب اعمال غیرانسانی از جملهی این موارد اند، اما وجود نهادهای قدرتمند قانونی و دولتی در ایالات متحده، از احتمال ارتکاب (نسلکشی یا کشتار دستهجمعی) جلوگیری کرده است.
اطلاعاتی که موزیم هولوکاست و دیدهبان نسلکشی به اختیار گذاشته، دههها در نزد نهادهای امنیت ملی امریکا موجود بوده است. سوال اصلی این است که با این دادهها چه کار کنیم؟ در زمان نسلکشی رواندا در سال ۱۹۹۴ پروفیسور ستنتون در وزارت امور خارجهی امریکا ایفای وظیفه میکرد، او میگوید اراکین عالیرتبهی حکومتی آن زمان از این که خشونتهای در حال وقوع است باخبر بودند: «هنگامی که رییسجمهور کلینتون پس از نسلکشی رواندا گفت، ما واقعا نمیدانستیم، او دروغ میگفت؛ او میدانست.» پروفیسور ستنتون میگوید: من معلومات طبقهبندی شدهای که از رواندا میرسید را خوانده بودم، این معلومات از سفیر ما در رواندا ماهها قبل از وقوع نسلکشی مخابره شده بود. آنها میدانستند که نسلکشی در راه است.»
ده مرحلهی پیشبینی نسلکشی ستنتون و پروژهی موزیم هولوکاست هر دو در تلاش این اند تا زنگ خطر امکان وقوع نسلکشی یا قتل عام را به صورت وسیع به صدا در بیاورند با امید به این که رهبران جهان و دیگرانی که قادر به توقف آن اند از وقوع نسلکشی جلوگیری نمایند.