- حمید فرهادی
جریان ترافیک سنگین‌تر شده است و سرنشینان موترها قرار و آرام‌شان را از دست داده‌اند. بوق پی‌هم موترها و سروصدای مردم، تحمل وضعیت را دشوار کرده است. عده‌ای از سرنشینان ترجیح می‌دهند از موتر پیاده شوند، اما عده‌ای ناگزیرند برای نپیمودن مسیرهای طولانی در فضای پرگَرد و خاک کابل، این وضعیت را تحمل کنند.
این حکایت از راه‌بندان سنگین مسیر کارته‌ی پروان ـ برکی است که این روزها به یکی از مسیرهای پرازدحام کابل تبدیل شده و ترافیک سنگین و راه‌بندان، کار را برای رانندگان و عابران این مسیر طاقت‌فرسا کرده است.
شهرداری کابل برای کاهش ترافیک سنگین و راه‌بندان از یک سال بدین‌سو طرحی بازسازی/ نوسازی 33 چهارراهی این شهر را روی دست گرفته است که در شماری از چهارراهی‌ها توانسته جریان ترافیک را سرعت ببخشد، اما به‌نظر می‌رسد در شماری از چهارراهی‌ها این طرح نتیجه‌ی برعکس داشته است؛ طوری‌که پس ایجاد طرح جدید در چهارراهی برکی، ساعت‌ها وقت می‌گیرد تا جریان ترافیک در این مسیر به حالت عادی دربیاید.
چهارراهی‌های قبلی شهر کابل به شکل هندسی و بزرگ ساخته شده بود که رانندگان مجبور بودند آن را دور بزنند، اما در طرح جدید چهارراهی‌های بزرگ جای‌شان را به گلدان‌های کوچک در وسط و حاشیه‌های چهارراه داده است؛ طرحی که سیستم عبور و مرور را نیز تا حدی تغییر داده است.
ترافیک سنگین این روزهای شهر کابل بر کار نصیراحمد که در مسیرهای درون‌شهری، مسافرکشی می‌کند نیز تاثیر داشته است: «قبلا روز ده دور می‌زدم، حالا اما پنج دور می‌زنم. مجبورم نیم‌راهی کار کنم.»
نصراحمد می‌گوید گلدان‌هایی که در وسط جاده ساخته شده، یکی از دلایل کُندشدن جریان ترافیک است؛ زیرا اندازه‌ی این گلدان‌ها بزرگ است و روی میزان سرعت عبور و مرور موترها تاثیر منفی گذاشته است: «از ساعت هفت صبح که همین وضعیت شروع می‌شود تا ساعت نه یا ده شب ادامه پیدا می‌کند.»
پس از آن‌که در این مسیر راه‌بندان و ترافیکِ سنگین مسأله‌ساز شد، شهرداری کابل، به کوچک‌سازی گلدان‌ها اقدام کرد که به‌نظر می‌رسد در جریان ترافیک نیز تاثیرگذار بوده است.
چهارراه «دهن باغ»، «کوته سنگی»، «پروان دو» و «چهارراهی شهید» است که به‌دنبال راه‌بندی و ترافیک سنگین، راه عبور و مرور اطراف و جاده‌های فرعی آن نیز مختل می‌شود.
پولیس ترافیک نیز از نوآوری و طرح جدید در چهارراه برکی انتقاد می‌کند. یکی از این پولیس‌های ترافیک که این روزها با راه‌بندان و ترافیک کارته پروان درگیر است، می‌گوید طرحِ جدید مناسب جریان ترافیک کابل نیست، زیرا «سه مسیر باید قید شود تا یکی باز شود.»
وی همچنین رانندهها را مقصر راه‌بندان و ترافیک می‌داند و می‌افزاید که عده‌ای از رانندهها در مواردی خلاف قوانین ترافیکی عمل می‌کنند و با مأموران ترافیک نیز برخورد زشتی دارند.
مبین فیضی دانشجوی یکی از دانشگاه‌های خصوصی است که هرروز از مسیر برکی می‌گذرد. او می‌گوید که اکثر روزها به‌دلیل بندش راه سر وقت به صنف درسی‌اش نمی‌رسد. وی نبود سیستم منظم ترافیکی و عدم رعایت قوانین ترافیکی از سوی رانندهها را دلیل اصلی بندش جاده‌ها عنوان می‌کند.
«حوصله‌مند باشید و قانون را رعایت کنید»
مسئولان مدیریت ترافیک کابل می‌گویند که معضل راه‌بندان و ترافیک سنگین مسیر برکی ـ کارته پروان نسبت به روزهای اول کاهش یافته است و این مشکل به‌زودی برطرف خواهد شد.
خان‌محمد شینواری مدیر عمومی ترافیک کابل می‌گوید که طرح جدید چهارراهی‌های کابل در هماهنگی با ریاست ترافیک و پس از ارزیابی‌های مسلکی و فنی صورت گرفته است و با تکمیل ساخت‌وساز جاده و نصب چراغ ترافیکی، جریان ترافیک نیز سرعت خواهد یافت.
شهرداری کابل مردم را به حوصله‌مندی دعوت می‌کند و می‌گوید که با نصب چراغ ترافیکی و تکمیل ساخت‌وساز این جاده، راه‌بندان کاهش می‌یابد.
سخن‌گوی شهرداری کابل می‌افزاید که تصمیم برداشتن چهارراهی‌های قبلی براساس خواست شهروندان و ارزیابی تیم مسلکی و فنی شهرداری کابل صورت گرفته و قرار است این طرح در 33 چهارراهی مزدحم شهر کابل اجرا شود. وی همچنین یادآور می‌شود که برداشت و بازسازی این چهارراهی‌ها 330 میلیون افغانی هزینه دارد که از بودیجه‌ی شهرداری پرداخت می‌شود.
نرگس مهمند، سخن‌گوی شهرداری کابل از عملکرد شماری از رانندهها نیز انتقاد می‌کند و می‌گوید: «راننده ها وقتی دچار مشکل ترافیکی می‌شوند از راه‌های غیرقانونی استفاده کرده و قانون‌شکنی می‌کنند، وقتی این‌ها خلاف قانون کار می‌کنند، راه‌بندان پیش می‌آید. من حوصله‌مندی مردم را می‌خواهم تا وقتی مردم قوانین را رعایت نکنند، نمی‌توانیم در کار خود موفق باشیم.»
شهرداری کابل همچنین از نصب اشاره‌های هوشمند ترافیکی در آینده‌ی نزدیک خبر می‌دهد. نرگس مهمند می‌افزاید که اشاره‌های هوشمند در مرحله‌ی تدارکاتی قرار دارد و قرار است به‌زودی در تمامی چهارراهی‌های کابل نصب شود. وی می‌افزاید که با نصب اشاره‌های هوشمند که جاده‌ها را به‌صورت هوشمند کنترل می‌کند، مشکل بندش راه‌ها نیز حل خواهد شد.
از هنگرها تا برکی؛ تفاوت در کجاست؟
طرح جدید شهرداری کابل تا کنون در چهارراهی‌های «ده افغانان»، «تایمنی»، «سرای شمالی»، «هنگرها»، «عبدالحق»، «ترافیک» و شماری دیگری از چهارراهی‌های شهر کابل اجرا شده است و به‌نظر می‌رسد در شماری از این چهارراهی‌ها موفق بوده و کمک زیادی برای کاهش راه‌بندان کرده است.
یکی از این نمونه‌ها چهارراهی شهید (هنگرها) است که «میدان هوایی»، «سرای شمالی»، «کارته پروان» و «خواجه بغرا» را به هم وصل می‌کند. چهارراهی شهید که زمانی یکی از چهارراهی‌های پرازدحام کابل شناخته می‌شد، اما حالا عبور و مرور در آن چندان وقت‌گیر نیست.
عابران مسیرهای چهارراهی هنگرها، طرح جدید شهرداری را موفق می‌دانند و می‌گویند این طرح توانسته است هم‌زمان در راستای کاهش راه‌بندان و زیبایی شهری کمک کند.
در چهارراهی‌های هنگرها و برکی طرح مشابه به کار رفته است، اما ترافیک و عبور و مرور در هردو متفاوت است. دلیل چیست؟
یکی از پولیس‌های ترافیک می‌گوید دلیل عمده این است که چهارراهی شهید سه راه اصلی دارد. راه خواجه بغرا خاکی است و رفت‌وآمد کم‌تر، اما برکی چهار راه دارد و طرح جدید مناسب این چهارراه نیست.
شماری از رانندگان نیز نصب اشاره‌های ترافیکی در چهارراهی هنگرها را در کاهش راه‌بندان بسیار موثر می‌دانند و می‌افزایند در صورتی که تمامی چهارراهی‌های شهر کابل با اشاره‌های ترافیکی مجهز شوند، جریان ترافیک سرعت خواهد یافت.
شهرداری کابل می‌گوید تفاوت زیادی میان چهارراهی برکی و چهارراهی هنگرها وجود ندارد.
نرگس مومند سخن‌گوی شهرداری کابل می‌گوید: «چهارراهی شهید (هنگرها) هم از جمله چهارراهی‌های بود که سروصداهای زیادی را به‌دنبال داشت، اما اخیرا مردم از برداشتن چهارراهی بسیار خوشحال هستند. مهم‌ترین دلیل ناآشنایی مردم با چهارراهی جدید است، چراغ‌های ترافیکی نصب شود، مشکل حل می‌شود.»
سخن‌گوی شهرداری کابل و شماری از رانندهها در حالی به نصب اشاره‌های ترافیکی تأکید می‌کنند که پولیس ترافیک از عدم رعایت اشاره‌های ترافیکی توسط رانندهها و عابران انتقاد می‌کند.
پیش از این وزارت امور داخله هشدار داده بود در صورتی که رانندهها اشاره‌های ترافیکی را رعایت نکنند، توسط تیم‌های سیار پولیس ترافیک جریمه می‌شوند: «براي بار اول فرد متخلف جريمه نقدي شده و بايومتريك مي‌شود. تكرار و داشتن ريكارد بايومتريك باعث مي‌شود تا مجوز رانندگی فرد متخلف، از نزدش گرفته شده و فرد به نیروهای تنفیذ قانون تسلیم داده شود.»
اما به‌نظر می‌رسد این هشدار وزارت امور داخله چندان جدی گرفته نمی‌شود. در چهارراهی هنگرها به‌رغم این‌که اشاره‌های ترافیکی نصب شده است، اما شماری از رانندهها و ره‌گذران بدون توجه از آن می‌گذرند و تیم سیاری هم به چشم نمی‌خورد که متخلفین را مورد پی‌گرد قرار دهد.
در مواردی با وجود چراغ‌های ترافیکی، پولیس ترافیک هم در وسط جاده‌ی مقابل موترها می‌ایستد تا جریان ترافیک را کنترل کند.
کابل مزدحم‌ترین و پررفت‌وآمدِترین شهر افغانستان است که افزایش بی‌رویه‌ی وسایط، فرهنگ بد رانندگی، نبود سیستم منظم ترافیکی و قانون‌گریزی، عبور و مرور را در این شهر دشوار و وقت‌گیر می‌سازد. اخیرا شهرداری کابل و ریاست ترافیک در تلاش‌اند با نوآوری و ایجاد تغییرات در جاده‌های این شهر، از ترافیک سنگین و ازدحام این شهر بکاهند.