حمید فرهادی
تا قبل از سال 1397 کُد رشته «طب نظامی» به‌عنوان رشته‌ی مستقل شامل کُد رشته‌های تحصیلات عالی می‌شد و شماری از داوطلبان از طریق آزمون کانکور به آن راه پیدا می‌کردند، این رشته اما سال گذشته از کُد رشته‌های تحصیلی حذف شده و روند جذب دانشجویان این رشته به مدت نامعلومی به تعویق افتاده است.
مسئولان وزارت تحصیلات عالی می‌گویند که مسئولیت جذب متقاضیان رشته‌ی طب نظامی سال گذشته براساس درخواست هیأتی مشترک وزارت دفاع و وزارت تحصیلات، به وزارت دفاع ملی سپرده شده و قرار بوده است روند جذب متقاضیان از طریق این وزارت پی‌گیری شود، اما تا کنون وزارت دفاع امتحان رقابتی برای متقاضیان این رشته را برگزار نکرده است.
شماری از دانشجویانی طب نظامی که نمی‌خواهند از آنان نام برده شود، می‌گویند سال گذشته 37 تن از دانشجویان تازه‌راه‌یافته به رشته طب نظامی به‌دلیل آنچه «عدم رعایت ترکیب ملیتی» خوانده میشود، از حقوق و امتیازهای‌شان محروم می‌شوند و پس از یک‌سال سرگردانی به امتیازهای مشخصی که برای دانشجویان طب نظامی تعیین شده، دست می‌یابند.
این دانشجویان اختلاف‌های قومی و برخوردهای سلیقه‌ای در شفاخانه «سردار محمدداوود خان» را دلیل عدم پذیرش دانشجویان جدید به رشته طب نظامی می‌خوانند و می‌گویند که مسئولان این شفاخانه برای آنها گفته بودند که تعداد دانشجویان باید براساس ترکیب قومی پذیرفته شوند.
ناهماهنگی مسئولان و سرگردانی دانشجویان
روند جذب دانشجویان رشته طب نظامی سال گذشته از سوی وزارت تحصیلات عالی برگزار شد که از طریق آزمون رقابتی کانکور 57 تن در چهار دیپارتمنت آن راه پیدا کردند.
شماری از دانشجویانی که سال گذشته به این رشته راه پیدا کرده بودند، به شرط ذکرنشدن نام‌شان می‌گویند پس از آن‌که برای ثبت‌نام به شفاخانه چهارصد بستر مراجعه کردند، دفتر «جلب و جذب» در شفاخانه سردار محمدداوود خان آنها را به‌دلیل آنچه عدم تناسب ترکیب قومی خوانده شده بود، شامل امتیازهای‌شان نکرده و از پذیرش آنها خودداری کرده بود.
این دانشجویان می‌گویند که سال گذشته از میان 57 تن، 37 تن از قوم «هزاره» در این رشته راه پیدا کرده بودند و دلیل عدم پذیرش دانشجویان نیز زیادبودن تعداد راه‌یافتگان این قوم خوانده شده بود.
یکی از این دانشجویان می‌گوید که ماه‌ها تلاش برای دریافت امتیازهای‌شان بی‌‌نتیجه ماند و مسئولان شفاخانه سردار محمدداوود خان برای آنها اجازه ورود به این شفاخانه را نمی‌دادند: «دلیل آنها این بود که چرا شما براساس ترکیب قومی نیامیده‌اید؟ خیلی تلاش کردیم، با هرکسی تماس گرفتیم، حتا به ارگ رفتیم، عریضه نوشتیم، اما نتیجه نداد.»
این دانشجویان می‌گویند آنها پس از شش‌ماه به خوابگاه راه پیدا کردند، اما تا دو ماه پیش (تا ماه جوزای امسال) امتیازهای پولی‌شان پرداخت نشده بود. آنها می‌افزایند پول کرایه موتر که برای دانشجویان قبلی یک‌هزار و 700 افغانی پرداخت می‌شد، حالا پرداخت نمی‌شود.
محمدعارف حیدری یکی از نامزدان انتخابات پارلمانی 1397، سال گذشته برای حل این مشکل به درخواست این دانشجویان وارد اقدام شده بود. او می‌گوید: «آن زمان زیرمجموعه‌های وزارت کارشکنی می‌کردند که چطور از یک قوم خاص 37 تا 40 نفر به رشته راه بیابند. دانشجویان ماه‌ها به دَر احزاب و افراد سیاسی مراجعه کردند، اما هیچ‌کس برای‌شان پاسخ‌گو نبود.»
مسئولان وزارت دفاع ملی می‌گویند که سال گذشته برای دانشجویان بنابر بعضی «مشکلات فنی» در این بخش تأخیر صورت گرفته بود، اما این مشکل پس از چند روز حل شده و فعلا مشکلی وجود ندارد.
جنرال شریف یفتلی، رییس پیشین ستاد ارتش با آن‌که مشکلات در پذیرش دانشجویان در سال گذشته را رد نمی‌کند، اما می‌گوید که برای پذیرش دانشجویان سال گذشته «سوءتفاهم» ایجاد شده بود.
فواد امان معاون سخن‌گوی این وزارت می‌افزاید که از تمام ملیت و قوم‌ها استعدادها و نخبه‌ها در رشته طب نظامی جذب می‌شوند و حق هیچ‌کس تلف نشده و نخواهد شد. آقای امان می‌افزاید: « بنابر تغییر سیستم پرداخت معاشات در پرداخت معاشات محصلان و سایر منسوبین وزارت دفاع ملی تأخیر به‌وجود آمده بود. وزارت دفاع ملی برای تامین شفافیت در پرداخت معاشات، سیستم APPS را راه‌اندازی کرده که عملی‌کردن این سیستم زمان‌گیر بود. فعلا در پرداخت معاشات و امتیازات دانشجویان مشکل وجود ندارد.»
سرنوشت رشته طب نظامی چه میشود؟
وزارت تحصیلات عالی می‌گوید با توجه به قانون تحصیلات عالی نظامی و معیارهایی که در این رشته وجود دارد، مسئولیت آموزش دانشجویان طب نظامی از سال گذشته به تحصیلات عالی نظامی سپرده شده است.
فیصل امین، سخن‌گوی وزارت تحصیلات عالی می‌گوید هیأتی که از سوی دو وزارت توظیف شده بود، پس از برسی امکانات و ظرفیت موجود در وزارت دفاع ملی، این تصمیم را اتخاذ کرده بودند «همه‌ساله از طریق کانکور دانشجویان را جذب می‌‌کردیم، اما امسال چون استقلالیت خود را دارند با توجه به ظرفیت طب نظامی، آنها محصیلن را جذب می کنند.»
به‌قول سخن‌گوی وزارت تحصیلات عالی براساس تصمیم هیأتی دو وزارت قرار بر این شده بود که امتحان شمولیت در طب نظامی از سوی اداره‌ی ملی امتحانات اخذ شود، اما چگونگی برگزاری امتحانات و مکانیزم انتخاب دانشجویان مشخص نشده است.
فواد امان، معاون سخن‌گوی وزارت دفاع ملی می‌گوید که روند انتقال رشته طب نظامی از چارچوب وزارت تحصیلات عالی به وزارت دفاع ملی در حال اجرا است و این طرح به کابینه‌ی حکومت افغانستان پیشنهاد میشود و طبق تصمیم و فیصله‌ی کابینه، اقدام میشود.
آقای امان می‌افزاید: «اکثر محصلان که در پوهنتون‌های ملکی در رشته طب نظامی تحصیل کردند، بعد از فراغت به کارکردن در ساحه و بخش نظامی کم‌تر علاقمندی و تمایل نشان دادند و از این بابت مشکلات به وجود آمده است. بنابرین، طبق پلان وزارت دفاع ملی دانشجویان رشته طب نظامی باید در پوهنتون نظامی تحصیل کنند در کنار مضامین تخصصی باید مضامین نظامی را هم فراگیرند.»
به گفته‌ی سخن‌گوی وزارت دفاع ملی، این وزارت طرزالعمل امتحان طب نظامی را روی دست گرفته است و با عملی‌شدن طرح انتقال رشته طب نظامی از وزارت تحصیلات عالی به وزارت دفاع ملی، روند جذب دانشجویان دوباره از سر گرفته خواهد شد.
بعد از 48 سال، برای اولین‌بار سال گذشته این رشته از کنار دیگر رشته‌های تحصیلی حذف شد و تا شروع جذب دوباره که این‌بار از سوی وزارت دفاع ملی صورت خواهد گرفت، داوطلبان ناگزیرند برای راه‌یابی به آن انتظار بکشند؛ انتظاری که مشخص نیست چه زمانی پایان خواهد یافت.
طب نظامی
طب نظامی در دانشگاه کابل شامل چهار دیپارتمنت «طب معالجوی»، «طب دندان»، «نرسینگ و قابلگی» و «صحت عامه» میشود که سال گذشته در بخش طب معالجوی 28 دانشجوی پسر و دو دانشجوی دختر، در بخش طب دندان، شش دانشجوی پسر و سه دانشجوی دختر، در بخش پرستاری و قابلگی 10 دانشجو و در بخش صحت عامه شش دانشجوی دختر و پسر پذیرش داشت.
به نقل از دانشجویان طب نظامی، دانشجویان در جریان تحصیل از امتیازهای ویژه از جمله خوابگاه و کارت اعاشه برخوردار هستند و باید از شروع سال تحصیلی تا ختم تحصیلات از این امتیازها بهره‌مند شده و سپس به وظایف مشخصی مقرر شوند.
دانشجویان طب نظامی شامل تشکیلات وزارت دفاع ملی می‌شوند و به همین دلیل مسئولیت دوره‌ی آموزشی آنها به این وزارت تعلق می‌گیرد و براساس آن برای دانشجویان در شفاخانه سردار محمدداوود خان خوابگاه در نظر گرفته شده و نیز ماهوار مبلغ دوهزار افغانی پول اعاشه و یک‌هزار و 700 افغانی کرایه موتر برای آنها در نظر گرفته میشود.