حمید فرهادی
پلخمری، مرکز ولایت بغلان از ده روز بدین‌سو در محاصرهی گروه طالبان قرار دارد و دروازه‌ی تمامی ادارات دولتی و ملکی در این ولایت بسته است.
منابع محلی در این ولایت می‌گویند که گروه طالبان مسیر کابل – شمال را در کنترل کامل دارند و در مسیر راه ایستهای بازرسی ایجاد کرده‌اند.
گروه طالبان شنبهشب هفته گذشته حملات خود را از چند نقطه به شهر پلخمری مرکز ولایت بغلان تشدید بخشیدند و اکنون در ولسوالیهای اطراف و چند ناحیه‌ی شهر پلخمری حضور گسترده دارند. در نخستین ساعت‌های درگیری این گروه تا بخشهای از شهر پلخمری نیز پیش‌روی کرده بود، اما ایستادگی نیروهای دولتی و نیروهای خیزش مردمی، حمله‌ی این گروه را دفع و از سقوط کامل مرکز بغلان جلوگیری کرد.
ساکنان محل می‌گویند که در 9 روز گذشته روند عادی زندگی مردم برهم خورده و ادامهی درگیریها بر زندگی مردم ملکی تاثیرات ناگوار برجای گذاشته است.
بر بنیاد گفتههای باشندههای پلخمری، تمامی آنتنهای مخابرتی در این شهر بیش‌تر وقت‌ها قطع می‌شود و قیمت مواد غذایی چندین برابر افزایش یافته است.
صفدر محسنی، رییس شورای ولایتی بغلان در صحبت با روزنامه اطلاعات روز میگوید نیروهای دولتی تا کنون نتوانستهاند گروه طالبان را از حوالی شهر پلخمری پس بزنند و نیروی کمکی کافی نیز هنوز به این ولایت نرسیده است.
آقای محسنی می‌افزاید که از ده روز بدین‌سو دروازه‌ی تمامی ادارات دولتی و ملکی در این ولایت مسدود است و طالبان هماکنون در ساحه «کیلهگی»، «چشمهشیر» و «زمانخیل» مناطق اطراف شهر ایستهای بازرسی دارند.
هفته گذشته به‌دنبال آن‌که گروه طالبان مسیرهای شاهراهها را در کنترل گرفتند، مسافران شاهراه کابل – شمال چهار روز در دروزاههای شهر پلخمری گیرماندند و با مشکل کمبود مواد غذایی مواجه بودند.
اما گروه طالبان از چند روز بدین‌سو مسیر رفت‌وآمد را به روی مسافرین باز کرده و افراد غیرنظامی از این مسیر تردد می‌کنند. با آن‌هم روز دوشنبه، هفته گذشته جنگجویان طالب یک زن و یک مرد را از موتر پیاده کرده و در مقابل چشمان دیگر مسافران تیرباران کردند. از همین‌رو شمار زیادی از مردم از سفر در این مسیر هراس دارند و برای فرار از مواجه با طالبان مسیرهای کوهستانی و صعبالعبور را طی می‌کنند.
اما جاوید بشارت، سخن‌گوی قوماندان امنیه بغلان در بیانیه‌ی که به رسانه‌ها فرستاده، گفته است که نیروهای هوایی و زمینی شب سه‌شنبه عملیات را در مسیر شاهراه پلخمری – بلخ به راه انداختند که در نتیجه‌ی وارد آمدن تلفات سنگین به طالبان، مسیر عمومی پلخمری – مزار شریف کاملا باز شده است. اما سخن‌گوی پلیس بغلان جزئیات بیش‌تری از این عملیات نداده است.
چرا طالبان به بغلان حمله کردند؟
بغلان در شمال شرق کشور و در همسایگی با ولایت‌های تخار، کندز، بامیان، پروان، بدخشان و سمنگان قرار دارد و برای گروه طالبان یک «هدف» استراتژیک به‌حساب می‌آید.
شاهراه کابل – شمال، که پایتخت را با ده ولایت شمالی و شمال‌شرقی وصل می‌کند، از همین ولایت می‌گذرد و نیز کالاهای ترانزیتی که از طریق سه بندر عمده در شمال -حیرتان در بلخ، شیرخان در قندوز و آقینه در جوزجان- وارد افغانستان می‌شوند، از همین مسیر و تونل سالنگ به کابل، جنوب و شرق کشور انتقال می‌یابد.
صفدر محسنی، رییس شورای ولایتی بغلان میگوید که طالبان با به‌دست‌گرفتن کنترل مسیرهای پلخمری، خطوط ارتباطی کابل با ده ولایت شمال را مختل کرده‌اند و دلیل شدت ناامنی‌ها در دیگر ولایت‌های شمال کشور نیز مسدودکردن راه‌ها به روی نیروهای دولتی است.
آقای محسنی میگوید که گروه طالبان در چندین نقطه‌ی این ولایت پناه‌گاه امن دارند و از آن‌جا به ولایت‌های کندز و سمنگان آزادانه رفت‌وآمد دارند.
نسیم مدبر، نماینده بغلان در مجلس نمایندگان میگوید که واگذاری ولسوالی دهنه‌غوری به گروه طالبان، این ولسوالی را به پناه‌گاه امن این گروه مبدل کرده است.
ولسوالی دهنه غوری در ماه میزان سال 1394 توسط گلاب منگل وزیر پیشین سرحدات، اقوام و قابل کشور به گروه طالبان سپرده شد. آقای منگل گفته بود که این تفاهم‌نامه به‌خاطر تأمین صلح و ثبات در دند غوری به امضا رسیده است که نیروهای امنیتی حضور ندارند و کنترل ولسوالی به‌دست طالبان است. نماینده بغلان در مجلس نمایندگان میگوید که طالبان اکنون از این ولسوالی به‌عنوان پناه‌گاه امن استفاده کرده و در این ولسوالی تمرینات نظامی خویش را پی می‌گیرند.
ولسوالی دهنه غوری در پنج کیلومتری شهر پلخمری موقعیت دارد و به ولایت‌های سمنگان و کندز راه جداگانه دارد. منابع محلی از بغلان می‌گویند که لشکرکشی‌های گروه طالبان به ولایت‌های شمالی از این راه انجام می‌شود و این گروه در ولسوالی دهنه غوری از حملات نیروهای دولتی معاف هستند.
هارون سمرقندی، فعال مدنی در بغلان میگوید که این هدف، طالبان را در شمال افغانستان در موقعیت بهتری قرار می‌دهد تا آن‌ها بتوانند به اهداف نظامی و اقتصادی‌شان دست یابند.
آقای سمرقندی می‌افزاید که بافت اجتماعی در بغلان نیز سبب رشد نفوذ و جایگاه طالبان شده است و ناقلینی که از سال‌های اول حکومت آقای کرزی در ساحات مختلف بغلان جابه‌جا شده‌اند، عامل اصلی ناامنی در بغلان هستند. وی می‌افزاید که شماری از شخصیت‌های سیاسی از گروه‌های مختلف طالبان در بغلان حمایت می‌کنند و نزاع بغلان نزاع قومی و جاه‌طلبانه است.
یک منبع امنیتی که نمیخواهد از وی نام برده شود، میگوید که طالبان اکنون در مناطق زیر کنترل‌شان از کالاهای ترانزیتی و مواد نفتی مالیه می‌گیرند و از این طریق برای خود تجهیزات خریداری می‌کنند.
این منبع می‌افزاید که طالبان در نقاط «دهنه غوری»، «دند شهاب الدین»، «بغلان مرکزی»، «برکه» و «نهرین» پناه‌گاه امن دارند و مردم این مناطق نیز با گروه طالبان همکار هستند.
چرا تأخیر؟
از شروع حملات طالبان به پلخمری ده روز می‌گذرد، این گروه هرچند نتوانسته است مرکز بغلان را در کنترل بگیرد، اما شب‌هنگام در نقاط مختلف شهر با نیروهای دولتی و خیزشهای مردمی به درگیری میپردازند و فاصلهی زیادی با ادارهی محلی ندارد.
احمدضیا اندرابی، یک نیروی خیزش مردمی میگوید دلیل این‌که پلخمری تا کنون به‌دست طالبان سقوط نکرده، ایستادگی و مقاومت نیروهای خیزش مردمی در بغلان است و این گروه تا کنون تلفات سنگینی را نیز متقبل شده‌اند.
وی میگوید که ادارهی محلی بغلان از تجهیز نیروهای خیزش مردمی عاجز است و سلاح و مهمات کافی در اختیار آن‌ها قرار نمیدهد.
وی با انتقاد از ادارهی محلی بغلان میگوید که والی و قومندان امنیه‌ی این ولایت تلاشی برای حفاظت از پلخمری نمیکنند و آن‌ها توانایی مدیریت نیروها را ندارند.
صفدر محسنی، رییس شورای ولایتی بغلان نیز مسئولان ادارهی محلی این ولایت را در تأمین امنیت ناتوان میخواند و میگوید که دولت مرکزی نیز برای پس‌زدن گروه طالبان تأخیر کرده است.
دو روز پیش مسعود انداربی و اسدالله خالد سرپرستان وزارت‌های داخله و دفاع برای بررسی اوضاع امنیتی به بغلان رفتند و با منابع محلی دیدار کرده و نتیجه‌ی آن را در دیدار جداگانه با رییس‌جمهور در میان گذاشتند. سخن‌گویان وزارت‌های دفاع و داخله می‌گویند که حملات شدید بر مواضع گروه طالبان در بغلان آغاز شده است و به‌زودی این ولایت از وجود جنگجویان این گروه تصفیه خواهد شد.
اما یک منبع امنیتی از بغلان میگوید که شماری از نیروها که پس از تشدید حملات طالبان، از کابل رسیده‌اند، فعالیت مشخصی نداشتهاند و بیش‌تر وقت‌ها در پناه‌گاه نیروهای امنیتی در بخشی از ساحه «کیلهگی» مستقر هستند.
فود امان، معاون سخن‌گوی وزارت دفاع میگوید دلیل این‌که جنگ در پلخمری دوام یافته، این است که گروه طالبان در خانههای مسکونی جا گرفتهاند و دولت نمیخواهد به افراد ملکی آسیب برسد.
آقای امان میپذیرد که مسیر کابل – شمال در کنترل طالبان قرار دارد، اما میگوید که «به‌زودی» برنامههای مشخصی برای سرکوب جنگجویان طالب روی دست گرفته خواهد شد.
نصرت رحیمی، سخن‌گوی وزارت داخله نیز میگوید که نیروهای تازه‌نفس به ولایت بغلان رسیده‌اند و شب گذشته در این ولایت تلفات سنگینی بر گروه طالبان وارد شده است.
سخن‌گویان وزارت‌های دفاع و داخله در حالی از شروع حملات سخن می‌زنند که شهر پلخمری اکنون به یک ساحه جنگی مبدل شده و روند عادی زندگی مردم مختل شده است. ادارات دولتی و ملکی، مکاتب و دانشگاه‌ها در شهر پلخمری از ده روز بدین‌سو تعطیل است و شب‌هنگام صدای گلوله و درگیری آرامش مردم شهر پلخمری را سلب کرده است و مردم برای لحظهای انتظار می‌کشند که بتوانند به کار و زندگی عادی‌شان برگردند.