روده در فرهنگ ما نقش بهسزایی دارد. آگاهان اعتقاد دارند که بسیاری از رویدادها و چرخشهای تاریخی بسیار مهم در کشور ما، به این نحو یا آن نحو یا نحو دیگری با روده ارتباط دارند. اکنون، که باز ملت ما درگیر مسئلهی روده شده، بد نیست در مورد این پدیده و کارکردهایش بیشتر بدانیم:
روده در لغت به معنای عزت و احترام میباشد. کلمهی «مراوده» که از روده مشتق شده نیز مفهوم احترام را میرساند و به معنای «پر کردن رودههای همدیگر به صورت متقابل» است. مثلا شما به خانهی الف میروید و او به خانهی شما میآید و در هردو طرف، این قدر میخورید که رودههایتان به ترکیدن بیایند (مراوده). در این حالت، معمولا شما از درد بر خود میپیچید؛ اما صاحب خانه فکر میکند که شما را «عزت» کرده. رودخانه هم در اصل رودهخانه بوده. مثلا رودخانهی کابل در اصل رودهخانهی کابل بوده. چرا که مردم رودههای معطر حیواناتی را که ذبح میکردند، در آن میانداختند. هنوز هم این سنت حسنه ادامه دارد و شهرداران نواندیش هم با وجود نواندیشی خود، احترام به این عنعنهی کهن را حفظ کردهاند. رودکی در وصف همین رودهخانه گفته بود: «بوی جوی مولیان آید همی».
انواع روده:
رودهها انواع و اقسام دارند. رودهی قاق، رودهی آبچکان، رودهی قصیر، رودهی هشت متره، رودهی کش بیا، رودهی کش نیا، رودهی غار، رودهی خاموش، رودهی عزادار و امثالهم. نکتهی مهم این است که در کشورهایی که تاریخشان از پنچ هزار سال بیشتر باشد، نوع رودهی افراد بر طرز تفکرشان تأثیر مستقیم میگذارد. به عبارت دیگر، در این گونه کشورها افراد با رودهی خود فکر میکنند. به همین خاطر، وقتی که یک بحث کاملا مدنی در میان روشنفکران افغان در میگیرد، یکی میآید و میگوید: «اگر آمدم، رودهات را میکشم». منظور بدی ندارد. قصدش این است که من میآیم و رودهات، یعنی اندیشهات را در میان میگذارم که سرش بحث کنیم. همین یکماه پیش دو نفر میخواستند در این مورد گفتوگو کنند که کدام یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری بهتر میتواند خلیفهی خدا در زمین باشد. پس از ساعتی، معلوم شد که صداقت و صراحت بیشتری لازم است. این است که هردو طرف چاقو آوردند و اندیشههای همدیگر را از اشکام (جمع شکم) خویش کشیدند و در میان گذاشتند. چه رودههای عمیقی! آن دو نفر همین طور در کنار اندیشههای خود خوابیده بودند و پوخ پوخ میکردند که آمبولانس رسید و آنان را با اندیشههای به خون خفتهیشان به شفاخانه برد. هنوز چنددقیقه از ورود این فرهیختگان به شفاخانه نگذشته بود که دو گروه از مردم در پیش روی شفاخانه گردهم آمدند و حمایت خود را از رودهمندان مجروح خویش اعلام کردند. یک گروه شعار میداد: رودهقاق، رودهقاق، حمایتت میکنیم» و «ما همه قاقرودهایم». گروهی دیگر، در مخالفت با گروه اول فریاد میزد: «رودهغار! رودهغار! خدا ترا نگه دار! ما همه یار توییم، عاشقِ رودهی غار توییم».
دانشمندان علوم رودهشناختی معتقد اند که کشیدگی بر سر روده یک امر طبیعی است و مغز هرگز نخواهد توانست از این نظر با روده رقابت کند.