د افغانستان لپاره د یونیسف مشر ډاکټر محمد ایویا سویل ختیځ زون ته په سفر کې ویلي، چې په ښوونځیو کې د افغان زده کوونکو د درسي کتابونو کمښت ستونزې هواري لپاره یې د جاپان او اسیا پراختیايي بانک په همکارۍ ۳۸ میلیونه جلده کتابونه چاپ کړي، چې د نوموړي په وینا اوس مهال یې د ویش لړۍ هم پیل شوې ده.
ډاکټر ایویا همدا راز منلې، چې اوس مهال افغان ماشومان د زده کړو په برخه کې له ستونزو سره مخ دي او د نوموړي په خبره چې د هواري لپاره به یې یونیسف کوټلي ګامونه واخلي.
هغه وویل: «مونږ د یونیسف له اړخه د افغان زده کوونکو اوسني وضعیت ته اندېښمن یو او تمه لرو، چې د دوی د زده کړو په برخه کې شته ټولې ستونزې هوارې شي. مهمه خبره چې د زیري په ډول یې مونږ افغان زده کوونکو ته لرو، هغه داده چې اوس مهال مو د چاپان او د اسیا پراختیايي بانک په همکاري ۳۸ میلیونه جلده کتابونه چاپ کړي او د ویش لړۍ یې هم دوام لري.»
نوموړي د درسي کتابونو ترڅنګ په ځینو ولایتونو کې د لېرې پرتو ولسوالیو او سیمو نجونو او هلکانو ته د سیمه ييزو ټولګیو د جوړېدو خبر هم ورکړ. هغه وویل د لوګر، پکتیا، پکتیکا سربېره په شمال، ختیځ او جنوبي ولایتونو کې هغو زده کوونکو ته په سیمه ييزه کچه د زده کړې اسانتیاوې برابرې شوي، چې اوس مهال ښوونځیو ته لاس رسی نه لري.
هغه وايي: «مونږ په ټول افغانستان کې که هغه لوګر دی، پکتیا، پکتیکا او د هیواد نورې برخې دي، په دې سیمو کې مو زده کوونکو ته د زده کړو زمینه برابره کړې او په هر ولایت کې مو ورته سیمه ييز ټولګي جوړ کړي دي، چې د پکتیا زرمت ولسوالۍ کې ۵۰ ټولګي نجونو ته جوړ او عملا پکې زده کړې کوي.»
په همدې حال کې بیا د سویل ختیځ زون ځینې ښځنیه زده کوونکي او ښوونکي له یونیسف نړیوالې ادارې غوښتنه کوي، چې په طالبانو فشار راوړي، تر څو له شپږم ټولګي پورته انجونو ته د زده کړو اجازه ورکړي.
د پکتیکا ولایت د یو ښوونځي د پنځم ټولګي زده کوونکې نوریې اطلاعات روز ته وویل، چې خور یې په یوولسم ټولګې کې زده کړې کوي، خو د ښوونځیو تړل کېدو له امله نشي کولی، چې پاتې زده کړو ته هم دوام ورکړي.
نوموړې وايي: «زما خور اوس په کور کې درس وايي، خو که هغې ته د ښوونځي اجازه ورکړل شي، نو سږ کال به دولسم ټولګي ته کامیابه شي، هغه ډېره خپه ده او زما ټوله کورنۍ ورته په اندېښنه کې ده، نو زه له طالبانو غوښتنه کوم چې له شپږم ټولګي پورته نجونو ته هم د درس ویلو اجازه ورکړي.»
د سویل ختیځ زون د لوګر اوسېدونکې او د یو ښوونځي ښوونکې چې ځان په مستعار نوم نازدانه معرفي کوي هم د نجونو ښوونځیو پر وړاندې د طالبانو پرېکړې ته اندېښمنه ده، هغه وايي، یونیسف دې په طالبانو فشار راوړي، تر څو له شپږم ټولګي پورته نجونو ته بیرته د زده کړو حق ورکړي.
هغې وویل: «مونږ په ښوونځیو کې اوس مهال هیڅ ستونزه نه لرو او په دې برخه کې هغه ستونزه چې ورسره مخ یو، له شپږم ټولګي پورته نجونو ته د راتګ لپاره نه اجازه ورکول دي، یونیسف چې ځان په دې مسایلو کې ښکېل بولي، زما ترې غوښتنه دا ده، تر څو په نوي حکومت فشار راوړي چې تر شپږم ټولګي پورته ښوونځي د نجونو پر مخ خلاص کړي.»
د نوي تعليمي کال له پیل دوه میاشتې پوره کیږي، خو د طالبانو له لوري لاهم د نجونو پر مخ له شپږم ټولګي پورته د ښوونځیو دروازې بندې دي او لایې هم په اړه قاطع تصمیم نه دی نیول شوی. د طالبانو دغه پرېکړه په کور دننه او بهر له سخت غبرګونونو سره مخ شوې او غوښتنه ترې کوي، چې له ځنډ پرته ټولو د نجونو پر مخ ښوونځي پرانیزي.