اطلاعات روز: د ولسمشرۍ ټولټاکنو ته د ډیموکراټ ګوند نوماندې کاملا هریس د جمهوریت غوښتونکو له ګوند څخه پر خپل سیال نوماند ډونالډ ټرمپ له طالبانو سره د امریکا د شوې هوکړې په خاطر نیوکه وکړه او دا یې يوه تر ټولو ضعیفه طرحه وبلله؛ مګر ټرمپ له دې هوکړې دفاع وکړه او ویې ویل چې له طالبانو سره هوکړه د دې لامل شوه چې د ۱۸ میاشتو پر مهال په افغانستان کې هیڅ امريکايي پوځي ونه وژل شي.
د امریکا د ولسمشریزو ټاکنو د نوماندانو ترمنځ ټاکنیزه مناظره پرون شپه (سېشنبه، ۲۰ د وږي) وشوه. په دې مناظره کې دواړو ګډونوالو له طالبانو د امریکا پر هوکړې او له افغانستانه د دې هیواد پر وتلو هم خبرې وکړې.
د امریکا د ولسمشر مرستیالې او د ډیموکراټ ګوند نوماندې کاملا هریس وويل، چې له طالبانو سره د امریکا هوکړهلیک یوه له تر ټولو ضعیفو طرحو څخه وه.
دا توافق د ۲۰۲۰ کال د فبروري میاشتې پر مهال د ټرمپ او طالبانو ترمنځ ترڅو میاشتو خبرو-اترو وروسته لاسلیک شو.
کاملا هریس وويل، چې د ټرمپ حکومت د افغانستان حکومت شاته پرېښود او له «یوه ترهګر سازمان سره یې خبرې وکړې».
دې وويل، چې د دوحې هوکړهلیک د دې لامل شو چې پنځه زره بندیان له بنده خوشې شي او حتا ټرمپ طالبانو ته بلنه ورکړې وه چې ډیویډ کېمپ ته ورشي، هغه ځای چې د امریکا د خلکو لپاره ډېر مهم دی.
د دې په مقابل کې ټرمپ له طالبانو سره د امریکا له هوکړې دفاع وکړه او ویې ويل چې هغه وخت طالبانو امریکايي سرتېري او د افغانستان خلک وژل، خو له دې ډلې سره هوکړه د دې لامل شوه چې د ۱۸ میاشتو په دوران کې هیڅ امریکايي سرتېری ونه وژل شي.
ده وويل، چې د دې هوکړې تر لاسلیکېدو وروسته د جوبایډن ادارې هغه شرایط رعایت نه کړل چې په هوکړهلیک کې ليکل شوي وو. ده وويل چې د دوحې د هوکړهلیک پر اساس له افغانستانه د امریکا وتل مشروط و او باید پړاو پر پړاو تکمیل شوي وای.
له طالبانو سره د هوکړهلیک تر لاسلیکېدو وروسته له افغانستانه د امریکايي ځواکونو تدریجي وتل پیل شول.
په امریکا کې واک ته د بایډن د حکومت تر رسېدو وروسته د امریکايي ځواکونو وتل څو میاشتې وځنډېدل، خو دا پروسه ونه درېده. د ۲۰۲۱ کال د اګست پر مهال چې د امریکايي نظامیانو وروستۍ ټولی لاهم په کابل کې و، طالبانو د افغانستان پلازمېنه ونیوله.
له افغانستانه د امریکايي ځواکونو وتل غیر منظم و او یو ځانمرګی برید هم پرې وشو. په دې برید کې په لسګونو افغانان او ۱۳ امریکايي سرتېري ووژل شول.
د بایډن پر حکومت د وتلو او تخلیې د څرنګوالي له امله سختې نیوکې کېږي؛ خو په خپله جوبایډن وايي چې له طالبانو سره د ټرمپ توافق ورته په میراث پاتې و او اړ و چې دا کار یې کړی وای.
د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو په کمیټه کې جمهوریت غوښتونکو په خپل تازه راپور کې له افغانستانه د امریکا د وتلو په تړاو د جوبایډن پر پرېکړې نیوکې کړې دي او ويلي يې دي چې بایډن او د ده حکومت د نظامي چارواکو، د ملي امنیت د مشاورینو او د متحده ایالاتو د متحدینو هغه مکرر اخطارونه له پامه غورځولي چې د ټولو امریکايي ځواکونو د ایستلو او پېښېدونکي خطر په اړه ورکړل شوي وو.
د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو کمیټې بایډن تورن کړی چې «د امریکا د ملي امنیت پر ګټو یې سياست او شخصي میراث ته لومړیتوب ورکړی دی».
د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو کمیټې په خپل راپور کې د متحده ایالاتو پخوانی ځانګړی استازی زلمی خلیلزاد تورن کړی چې له مذاکراتو د افغانستان د حکومت په ایستلو یې هغه کمزوری کړ.
د سي بي ایس له راپور سره سم، خلیلزاد همدا راز تورن شوی له تروریستانو سره د نه مذاکراتو د پالیسۍ په نه رعایتولو یې د متحده ایالاتو سیاست تضعیف کړی دی.
له دې راپور سره سم، لوړپوړو نظامي چارواکو ويلي، چې خلیلزاد له طالبانو سره د مذاکراتو پر مهال د امریکا له پوځ سره مشوره نه ده کړې او هغوی یې د هوکړې د دقیقو شرایطو په تړاو په «تیاره» کې ساتلي دي.
خلیلزاد دا تورونه رد کړي دي.
نوموړی د ټرمپ د دولت له لوري له طالبانو سره د مذاکراتو لپاره ګمارل شوی و او د بایډن تر راتګ وروسته یې هم کار ته دوام ورکړ. خلیلزاد د دوحې د هوکړهلیک بنسټګر بلل کېږي.