د انګلیسي بي بي سي له راپور سره سم، پخوانیو سرتېرو د لومړي ځل لپاره د خپلو سترګو لیدلي حال په اړه ویلي چې د ځانګړو ځواکونو «ایس آ ایس» غړو بې وسلې کسان په خوب کې وژلي او د ماشومانو په شمول یې نیول شوي کسان په داسې حال کې وژلي چې لاسونه یې تړلي وو.
د اسټرالوي ورځپاڼو راپورونه وايي، چې سميت په افغانستان کې د منلو وړ نظامي پولې ماتې کړي او «د بې دفاع ملکي افغانانو پر وړاندې يې په وحشيانه چلند» کې لاس درلود.
په افغانستان کې چې د جنګي جناياتو کومې ادعاوې شوي، د هغو په اړه يوه مهمه سپارښتنه داده چې غرامت يې ادا کړل شي.
ګوسمن ويلي، چې له کومه وخته راهيسې طالبان واک ته رسېدلي له اعدامونو او جبري ورکونې سره – سره يې داسې سياستونه غوره کړي چې د ښځو او نجونو حقونه يې محدود کړي دي.
د بي بي سي پانوراما برخې په دې وروستیو کې راپور ورکړی چې د بریتانیا د ځانګړو ځواکونو ځینو پخوانیو غړو کلونه وروسته چوپتیا ماته کړې او د خپلو همکارانو د «جنګي جرمونو» پر وړاندې یې شاهدي ورکړې.
د انتقالي عدالت د مدافعينو وروستنۍ هڅې هم له طالبانو سره د جوړجاړي د پروسې قرباني او نيمګړې پاتې شوې. د طالبانو په واکمنېدو سره د بشر حقونو ضد جرمونو نوي اړخونه وموندل او نوې انديښنې يې وزېږولې.
په ۲۰۲۱ کال کې د بريټون راپور په نوم څېړنو وښوده چې د اسټراليا ځانګړو ځواکونو په افغانستان کې ظاهرا ۳۹ بې وسلې زندانيان او ملکي وګړي وژلي دي.
اسټرالوي ځواکونه د ناټو په مشرۍ د نړيوالو ځواکونو برخه وو، چې دوې لسيزې يې په افغانستان کې حضور درلود.
د ملګرو ملتونو د بښنې نړيوال سازمان عمومي منشي اګنس کالامار ويلي، چې په پنجشېر کې د طالبانو له خوا د جنګي جناياتو لړليک او د نورو نړيوالو بشري حقونو د نقض موارد پراخ دي.
د بشر حقونو څار په راپور کې راغلي، چې د داعش ډلې خراسان څانګې په ۲۰۲۲ کال کې د هزاره ګانو پر خلاف د ګڼو بمي چاودنو او وسله والو بريدونو پړه منلې ده.