د طالبانو تر کنټرول لاندې د احصایيې ادارې له شمېرو سره سم، د دې ډلې سرپرست حکومت د واک له نيولو وروسته بيا د سږکال تر غبرګولي مياشت پورې تر ۳۵۰ ميليارده افغانيو زيات عايدات ترلاسه کړي او تر ۲۶۱ ميليارده زياتې افغانۍ يې مصرف کړې دي.
په دې راپور کې د دولتونو د بقا او زوال پر مهم عامل غږېدلي يو. هغه عامل چې په سياسي-تاريخي کشمکشونو کې مهم رول لري او همدا راز د نسل پر نسل کډواليو مهمه ريښه ګڼل کېږي.
ارزګانیان په تېره جګړه کې ښخ شويو ماينونو څخه وېره لري او زياتوي یاد ماینونه وخت ناوخته ملکي خلکو ته مرګ ژوبله اړوي. دوی له طالبانو غواړي چې سیمه له ماینونو پاکه کړي؛ ترڅو خلک په ډاډه زړه ژوند وکړي.
د خوست ولایت یو اوسېدونکي خان زمان چې په متون ښار کې د خوراکي توکو هټۍ لري له اطلاعات روز سره په خبرو کې وویل، چې نوموړی سهار وختي د هټۍ پرانیستلو لپاره ښار ته ځي، خو په دې وروستیو کې د کوڅه ډبه سپیو له زیاتېدو او وېرې له امله نه شي کولی چې د پخوا په څېر وختي خپل کار پسې ولاړ شي.
د هلمند ولايت روغتيا پالان وايي، چې د بي کیفيته او تر وخت تيره درملو کارول په ځينو وختونو کې د شديدو ناروغيو د رامنځته کيدو ترڅنک د مړينې لامل هم ګرځي.
د پوليسو په وينا، په غلا او قتل تورن کس دارو خان نومېده او د زابل د مېزانې ولسوالۍ اصلي اوسیدونکی و، چې شاوخوا يوه مياشت وړاندې يې په همدې ولسوالۍ کې يوه ځوان وژلی او موټرسايکل یې ترې بیولی و.
د کونړ خلک نیوکه کوي، چې واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته په دې ولایت کې لویې او بنسټیزې پروژې نه دي پلي شوي، چې له امله یې په یاد ولایت کې د بېکارۍ او اقتصادي ستونزو ګراف هم مخ په پورته روان دی.
هلمند ولايت کې د داخله ناروغیو مختصص ډاکټر عبدالخلیل امین زاده ناروغانو ته د شفري نسخو ورکول غیرې قانوني عمل ګڼي او وایي، هیڅ ډاکټر حق نه لري چې خلکو ته شفري نسخې ولیکي.
ټولګډونه حکومتولي د مفهوم له مخې يو ارزښت دی ځکه د ټولګډونه پرېکړې کولو پروسې خلکو ته اساسي ازادۍ ورکوي تر څو هغه اهداف او ارمانونه لاس ته راوړي چې دوی ته ارزښت لري.
هغه موټر چلوونکي چې د هلمند د مرکز لښکرګاه او واشېر ترمنځ تګ-راتګ کوي وایي، چې ټوله دوه ساعته لاره ده، خو د سړک د خرابوالي له امله تر ۵ ساعتونو مزل کوي.