د روان پوهانو په باور، پر کورنۍ او ټولنې د «ځان وژنې» رواني او ټولنيزې منفي اغېزې د محاسبې وړ نه دي او له هرې ځان وژنې سره ۲۰ تنه په مستقيمه توګه اغېزمن کېږي.
په دغه ولايت کې د طالبانو ځايي امنيتي چارواکي وايي، ياده پېښه د تېرې سې شنبې په شپه (۹ د غبرګولي) د ارغنداب ولسوالۍ په «ګل کلاچې» سیمه کې رامنځته شوې ده.
خبرپاڼه زیاتوي، چې په دغه مرکز او ساتنځای کې ټول هغه ناروغان چې په رواني ناروغیو اخته وي ، ساتل کېږي او د متخصصو ډاکټرانو له خوا به يې درملنه کېږي.
د طالبانو راتګ سره زابل ولایت کې د بې کارۍ کچه ورځ تر بلې زیاتیږي چې د چارو کارپوهان یې ترټولو لوی لاملونه دغلته د صنعتي فابريکو او تجارت نشتون يادوي.
په لښکرګاه ښار کې د عقلي او عصبي برخې یواځینی متخصص ډاکټر نور احمد ولي زاده وايي، چې هره ورځ تر ۵۰ پورې داسې کسان ورته راځي چې په ژور خفګان او یا هم رواني ناروغیو اخته وي.
په ننګرهار کې د رواني ناروغیو ډاکټر عبدالقیوم وایي، رواني ناروغان د یوازیتوب احساس کوي او نه شي کولای د ژوند اړوند چارې په سم فکر او قضاوت ترسره کړي.
کندهار کې د افغان خبریالانو د خوندیتوب کمیټې مسوول وايي، په دې ولايت کې زيات شمېر خبريالان د پخوانيو امنيتي پېښو او اقتصادي مشکلاتو له امله په رواني ستونزو اخته شوي.
د هرات پوهنتون د طب پوهنځي د درېيم کاله محصله پريسا رحمتي يوه له هغو نجونو ده چې د طالبانو تر حاکميت لاندې ژوند کې په رواني اختلالاتو اخته شوې.
په هرات کې يو شمېر رواني ډاکټران وايي چې د بنديزونو له زياتېدو سره، د ښځو په ځانګړې توګه د زده کوونکو تر منځ رواني ناروغۍ زياتې شوې دي.
د ترينکوټ د ولايتي روغتون يو تن سرطبیب ډاکټر عبدالغفار وطنوال په دي اړه د اطلاعات روز ته وويل چې سخته لوږه، فقر، بیکاري او کورنۍ شخړې هغه لاملونه دي چې خلک يې په رواني ناروغۍ اخته کړي دي.