پس از گذشت بیش از یک‌سال از سقوط کابل و حاکمیت طالبان بر افغانستان، مترجمان زیادی که به نحوی با امریکایی‌ها همکاری داشته‌اند و به گفته‌ی مقامات امریکایی در طول خدمت فداکاری و تجربه غیرقابل انکاری از خود نشان داده‌اند، هنوز در افغانستان زندگی می‌کنند. بسیاری از آنان منتظر بررسی و پذیرش پرونده‌ی‌شان هستند، اما برخی از آنان به دلایل مختلف سلب صلاحیت شده و نام‌شان در «لیست سیاه» درج شده است. اکنون این مترجمان در شرایط تهدیدآمیز افغانستان و تحت حاکمیت طالبان در خفا زندگی می‌کنند.
این افراد می‌گویند که به ناحق از دریافت ویزاهای وعده داده شده به افغانستانی‌هایی که به گروه‌های مدافع ایالات متحده مانند پروژه بین‌المللی کمک به پناهندگان کمک کرده‌اند، محروم شده‌اند.
وزارت امور خارجه ایالات متحده از اظهار نظر در مورد پرونده فردی متقاضیان خودداری کرده است.
تایمز در مورد این موضوع با ده‌ها نفر از جمله مترجمان، سرپرستان ایالات متحده، مدافعان و وکلا مصاحبه کرده و صدها صفحه از ارتباطات داخلی وزارت امور خارجه، گزارش‌های دولتی و درخواست‌های ویزا را بررسی کرده است. مترجمانی که با تایمز صحبت کردند گفتند که با وجود دریافت بازنگری‌های مثبت از سوی ناظران نظامی، درخواست ویزای آنان رد شده است. در بیشتر موارد، درخواست‌ها پس از منفک‌شدن این افراد از کار توسط شرکت‌های پیمانکاری خصوصی، رد شده است.
سازمان خدماتی «هیچ کس پشت سر نمانده»، که به مترجمان افغان و عراقی کمک می‌کند، در طول جنگ تا اواخر سال ۲۰۲۱، ۳۳۹ مورد قتل متقاضیان ویزای ویژه مهاجرتی یا SIV، به دست طالبان را ثبت کرده است. هرچند این سازمان غیرانتفاعی بر این باور است که این تعداد، کمتر از آمار واقعی است.
مت زلر، مشاور ارشد کهنه سربازان امریکا در عراق و افغانستان که یکی از بنیانگذاران سازمانی خدماتی «هیچ کس پشت سر نمانده» است، گفت: «این افراد در افغانستان هیچ آینده‌ای ندارند. هر روزی که به امریکا آمدن آنان به تأخیر می‌افتد، فرصتی دیگر برای طالبان است که به دنبال شکار آن‌ها هستند.»
ویزای مهاجرتی ویژه برای اتباع خارجی از جمله افغانستانی‌ها تحت برنامه‌های مختلف، معمولا به‌دلیل اشتغال آنان با دولت ایالات متحده یا شرکت‌های وابسته به آن، گرین کارت ارائه می‌کند. یکی از الزامات «خدمات وفادارانه و ارزشمند به دولت ایالات متحده» است.
به نظر می‌رسد متقاضیانی که کارفرمایان‌شان «به دلیلی»، از جمله عدم عبور از غربال‌گری ضدجاسوسی یا مشکلات عملکردی ادعایی، آن‌ها را از کار منفک کرد، نتوانسته‌اند الزامات را برآورده کنند. غربال‌گری‌های امنیتی معمولا شامل آزمایش‌های پلی‌گراف است، اگرچه این غربال‌گری‌ها به حدی نامعتبر به حساب می‌آیند که در بسیاری از دادگاه‌ها قابل پذیرش نیستند. مترجمان و مدافعان گفتند که کوچک‌ترین ناسازگاری می‌تواند باعث رد درخواست شود.
طبق گفته‌های «پروژه بین‌المللی کمک به پناهندگان» یا IRAP، سوابق منابع انسانی ممکن است به اشتباه زمانی که شخص واقعا استعفا داده، جزء گروه منفک‌شده طبقه‌بندی شود و مترجمان دیگری هم هستند که به‌خاطر کارکردن با شرکتی متهم به تخلف در قراردادهای دولتی، واجد شرایط شناخته نشده‌اند.
به‌گفته‌ی IRAP، اگرچه بنابر دستورالعمل داخلی وزارت امور خارجه اقدامات انضباطی به‌طور خودکار باعث رد صلاحیت یک کارمند نمی‌شود و سوابق آنان به‌طور کلی باید در نظر گرفته شود، این وزارت «به استثنای موارد نادر» متقاضیانی را که به هر دلیلی از کار منفک شده‌اند، رد کرده است. سخن‌گوی این وزارت در مورد این‌که چه تعداد از این درخواست‌ها پذیرفته شده، اظهار نظری نکرد.
مرحله اول در پردازش SIV درخواست تأییدیه از سوی رییس نمایندگی وزارت امور خارجه در افغانستان برای تأیید اشتغال است، از جمله نامه‌ای از بخش منابع انسانی کارفرما، توصیه نامه‌ای از سوی سرپرست و بیانیه‌ای در مورد تهدیدهای دریافتی به دلیل کار شخص. IRAP در گزارشی در سال ۲۰۲۰ اعلام کرد که وزارت امور خارجه نباید صرفا «به سوابق منابع انسانی شرکت‌های خصوصی که اغلب نادرست یا ناقص هستند» متکی باشد و زمانی که متوجه اشتباهات یا فقدان شواهد شد، درخواست‌ها را دوباره فعال کند.
به‌گفته‌ی وزارت امور خارجه، تا ماه جولای، بیش از ۷۴ هزار متقاضی اصلی، بدون احتساب اعضای خانواده، در تونل پرپیچ‌وخم SIV افغانستان منتظر بوده‌اند. متقاضیان معمولا چهار سال برای تصمیم‌گیری انتظار کشیده‌اند، هرچند وزارت امور خارجه اخیرا تعداد کارکنان خود را افزایش داده است. به‌گفته‌ی یکی از مقامات ارشد حدود نیمی از افرادی که به دنبال تأییدیه هستند در آن مرحله «به دلیل نداشتن مدارک مناسب یا عدم واجد شرایط بودن به دلایل مختلف» رد می‌شوند.
درخواست یکی از این افراد که در گزارش تایمز با نام مستعار اچ.اس به او اشاره شده، به‌دلیل اقدامات «زیان‌آور» که وزارت امور خارجه آن را در قالب انجام فعالیت‌های غیرقانونی، غیراخلاقی، جنایی یا مرتبط با تروریسم تعریف کرده، و فقدان خدمات وفادارانه براساس منفک‌شدن از کار، رد شده است. به او توضیح بیشتری نداده‌اند، اما خودش مدعی است که ۱۲ سال کار مشترکش با ارتش ایالات متحده به آموزش هزاران نیروی اردو و پولیس افغانستان در فنون خنثاکردن بمب کمک کرده که جان سربازان آمریکایی بی‌شماری را نجات داده است.
در توصیه‌نامه‌هایی که سال گذشته در درخواست تجدیدنظر گنجانیده شد، سرپرستان اچ.اس گفتند که او باید یک غربال‌گری امنیتی جدید دریافت کند یا درخواست SIV او تأیید شود. یکی از نیروهای ذخیره نیروی هوایی که با اچ.اس روزانه در ارتباط است نوشت که در روز غربال‌گری ضدجاسوسی او حضور داشته و صحت این تصمیم را زیر سئوال برده است. او نوشت: «وی دوستی قابل اعتماد و وفادار است و من مجوز امنیتی خودم را برای تضمین او روی میز می‌گذارم.»
علی‌رغم درخواست‌های حامیان وی، درخواست تجدیدنظر اچ.اس در ماه دسامبر به‌دلیل منفک شدن او رد شد. دو تن از برادران او سال‌ها پیش ویزای مهاجرتی ویژه دریافت کردند و در هیوستون زندگی می‌کنند.
ای.اس، یکی از برادران او به تایمز گفت: «بسیاری از مترجمانی که شانه به شانه با دولت ایالات متحده کار می‌کردند، از جمله برادرم جا مانده‌اند.» این درحالی است که حدود نیمی از ۸۷ هزار افغانستانی که به ایالات متحده تخلیه شده‌اند واجد شرایط SIV نیستند.
دبرا هین، سرقنسول وقت سفارت ایالات متحده در کابل، در ایمیلی در ۴ فبروری ۲۰۱۴، گفت که رییس کمیته مأموریت وزارت امور خارجه در افغانستان، به جزء سوابق منابع انسانی و توصیه‌نامه‌ها، دلایلی را که در پشت منفک‌شدن از کار قرار دارد، بررسی نکرده است. یک سال بعد در ایمیلی، یکی از مدیران SIV گفت که متقاضیانی که به دلایلی از کار منفک می‌شوند، از تأیید محروم می‌شوند. برای درخواست تجدیدنظر، متقاضی ابتدا باید «اختلاف را با کارفرمای خود حل‌وفصل کند».
چند ماه بعد، قنسول ایان هیلمن در سفارت ایالات متحده در کابل به دنبال بازخورد در مورد پیش‌نویس رویه عملیاتی معیاری برای تعیین «خدمات وفادار و ارزشمند» شد. این سند توضیح می‌دهد که ویزاهای ویژه مهاجرت معمولا حداقل به ۱۵ سال کار نیاز دارد، اما از آن‌جایی که برنامه افغانستان فقط یک سال کار را لازم می‌داند، اگر سوابق او شامل مراحل انضباطی باشد، اثبات این که فردی شرایط لازم را دارد، دشوارتر است.
در این سند آمده است: «بنابراین، متقاضیانی که از کار خود منفک شده‌اند، معمولا واجد شرایط ارائه خدمات صادقانه و ارزشمند نیستند.»
به گفته‌ی یکی از سخن‌گویان وزارت امور خارجه امریکا، با وجود این‌که منفک‌شدن به هر دلیلی قبلا برای رد درخواست «نسبتا خودکار» عمل می‌کرد، اما دیگر این‌گونه نیست. اما IRAP و سایر حامیان به تایمز می‌گویند که هیچ تغییری مشاهده نکرده‌اند و به باور آنان به ندرت درخواستی پذیرفته می‌شود.
ام.او، فرد دیگری که رد صلاحیت شده، در سال ۲۰۰۹ پس از صحبت در مورد نقض حقوق بشر از سمت خود استعفا داد. به او گفته شد که در صورت خارج‌شدن از اتاق تمام درها به‌روی او بسته خواهد شد. او پس از درخواست متوجه شد که نامش در «لیست سیاه» شامل است. او که هنوز در افغانستان به‌سر می‌برد، می‌گوید که ریشش را بلند کرده و در پنج سال گذشته ۲۰ بار با خانوده‌اش نقل مکان کرده است. فرزندان او در خانه درس می‌خوانند و به ندرت از خانه بیرون می‌روند. او که اکنون بی‌کار است می‌گوید صاحب‌خانه می‌خواهد او را از خانه بیرون کند، چون در چهار ماه گذشته موفق به پرداخت کرایه نشده است.
او می‌گوید: «تمام زندگی‌‌ام را در بزرگ‌سالی صرف کار برای ارتش ایالات متحده کردم و سپس آدم بد شناخته شدم.»
مترجمان دیگر به کشورهایی فرار کردند که مسیر مستقیمی برای شهروندی امریکا ندارند.
عبدالحق سودایس، ۳۱ ساله، پس از هفت ماه سفر طاقت‌فرسا با قاچاقچیان، در سال ۲۰۱۸ وارد آلمان شد. او پس از کشته شدن همسایه‌اش، مترجم همکار، به دست طالبان در خانه‌اش، از افغانستان گریخت.
او در سال ۲۰۱۳، بعد از دو سال کار برای « Mission Essential» به‌دلیل ترک شغل، از کار منفک شد. او گفت که از رفتن به جاده خطرناک و تحت کنترل طالبان برای بازگشت به پایگاه در زابل خودداری کرده بود.
او در سال ۲۰۱۴ مجددا استخدام شد، اما به‌دلیل عملکرد ضعیف شغلی اخراج شد. سودایس گفت که به دروغ او را متهم به چک کردن حساب فیسبوکش هنگام کار کرده‌اند.
اولین درخواست پناهندگی سودایس در آلمان رد شد. در سال ۲۰۲۰، او افسرده و تحت تأثیر ترس از اخراج، اقدام به خودکشی کرد. در یک شفاخانه روانی، مشخص شد که او به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا شده است.
او به دوستش، اسپنسر سالیوان، کهنه سرباز ارتش ایالات متحده پیام داد و سالیوان به او قول داد کمک کند. سالیوان گفت که پس از کشته‌شدن یک مترجم دیگر به‌دست طالبان که تا سال ۲۰۱۳ تحت فرماندهی او کار می‌کرد، احساس گناه کرد.
سالیوان به آلمان رفت تا به سودایس کمک کند برای جلسه‌ی رسیدگی به درخواست پناهندگی آماده شود. سال گذشته، دادخواست سودایس پذیرفته شد. این پرونده در سال ۲۰۲۵ بررسی خواهد شد تا مشخص شود که آیا وی واجد شرایط مجوز «اسکان» دائمی است یا خیر.
اگرچه سالیوان از در امان بودن دوستش خوشحال است، اما او برای کمک به دیگر افغان‌هایی که می‌شناسد و هنوز در خطر هستند احساس ناتوانی می‌کند.
او می‌گوید: «این موضوع در دهه گذشته مانند کابوسی در بیداری بوده است. بعضی روزها خوبم و روزهای خیلی بدی هم دارم؛ زیرا گاهی سنگینی آن را خیلی زیاد حس می‌کنم.»
سودایس گفت که احساس رهاشدن توسط ایالات متحده مانند حکم اعدام است. با وجود این، او همچنین از فرصتی برای مهاجرت به کشوری که در آن خدمت می‌کرد استقبال می‌کند.