د هلمند ولايت عام اوسيدونکي هم د تړلیو ښوونځيو او ښوونيز مرکزونو پر وضعيت انديښمن دي او زياتوي چې نه غواړي ترڅو لورګانې يې له زده کړو څخه محرومې پاتې شي.
په لوګر او ځینو نورو ولایتونو کې تل د طالبانو د پوهنې ریاست مسوولین له دې امله د نجونو ښوونځیو د خلاصون او نه خلاصون په اړه له نظر ورکولو ډډه کوي، چې دا موضوع له خپل صلاحیته پورته او د خپلو مشرانو کار بولي.
د بشر حقونو د څار په وينا، طالبانو ټولې ښځينه زده کوونکې د هلکانو له ښوونځيو شړلې دي او ډېری هلکان يې اړ کړي چې له وړتیا نه لرونکو استادانو زده کړې وکړي او حتا له ښوونکو پرته په ټولګيو کې کيني.
د کامدېش ولسوالۍ ځايي خلک د زده کوونکو شکایتونو ته قوت ورکوي او وايي، چې د ښوونځیو د ناسم چاپېریال له امله زده کوونکي نه شي کولای، چې هر مهال خپلې زده کړې مخته بوځي.
تر دوو کلونو زيات وخت کېږي چې طالبانو تر شپږم ټولګي پورته نجونې ښوونځي او پوهنتون ته له تللو راګرځولې دي. دې ډلې په یاده موده کې په ځلونو ژمنې کړي چې د نجونو ښوونځي پرانيستل کېږي، خو دا ژمنې تر اوسه نه دي عملي شوي.
داسې ښکاري لکه په لوی لاس چې د موډرنو زده کړو د سيسټمونو او ادارو د ناکامۍ هڅه کېږي او په هغو سيسټمونو کې د غير مسلکي لاسوهنو او ټاکنو له لارې قصدا د ټولنې ترمنځ د دې ادارو او بنسټونو اعتبار زيانمنېږي.
يولس کلن نذير احمد پاکستان کې له اوږدې کډوالۍ وروسته بیرته هيواد ته راستون شوی او هېله لري چې خپل هیواد کې له نورو افغان ماشومانو سره یوځای زدهکړې وکړي.
له ښځو او نجونو سره په هيواد کې روان تبعيض او له هغوی سره د حکومتي پاليسيو په کچه د نفرت دا ډول اظهار د ټولو مذهبي-اسلامي افراطيانو او په خپله طالبانو لپاره يوه لويه اخلاقي ننګونه ده.
د زدهکوونکیو کورنۍ هم د ښووونکو کمښت د اندېښنې وړ بولي او وایي، که چېرې یاده ستونزه حل نه شي، ښایي خپل اولادونه نورو ځایونو ته تبدیل کړي.
يونيسف ويلي، چې دا پيسې به د درسي ټولګيو پر جوړونې او بيارغونې، د تشنابونو پر جوړولو، په ښوونځيو کې د لاس وينځلو لپاره د امکاناتو پر برابرولو او چارديوالي پر جوړولو ولګېږي.