در ماههای اخیر سقوط کودکان در درون چاهها در افغانستان افزایش یافته است. در تازهترین موارد تنها در دو روز گذشته دو کودک در ولایتهای هلمند و قندهار در جنوب افغانستان در چاه سقوط کردند و سپس زنده نجات داده شدند.
قندهار
روز دوشنبه هفتهی جاری (۲۳ حوت) یک کودک در ولسوالی خاکرزی قندهار در جنوب افغانستان در چاه سقوط کرده بود. این دختر پلازو نام دارد که گفته میشود از یک خانوادهی کوچی است. او در داخل چاهی به عمق ۸۰ متر در منطقهی لالک و زرک ولسوالی خاکریز قندهار سقوط کرده بود.
بنا بر گفتهی منابع محلی این ولایت، این کودک هفت ساله، پس از ۲۲ ساعت زنده نجات داده شده است. مولوی محمود عزام، سخنگوی والی طالبان در قندهار به روزنامه اطلاعات روز گفت که این کودک روز (سهشنبه، ۲۴ حوت) نجات داده شده و برای درمان به شفاخانه در شهر قندهار منتقل شده است.
مطیعالله، معاون ولسوال طالبان برای ولسوالی خاکریز هم میگوید که کودک هفت ساله در نتیجهی تلاش مشترک مسئولان محلی و تیمهای نجات، از چاه زنده بیرون کشیده شده است. بهگفتهی او، وضعیت صحی این کودک در حال حاضر قناعتبخش است.
هلمند
همزمان با این رویداد، کودک دیگری روز دوشنبه در ولسوالی نوزاد هلمند نیز در یک چاه عمیق سقوط کرده بود.
منابع محلی میگویند که این کودک «محمد گل» نام داشت و در منطقهی «ماتکی» در ولسوالی نادعلی ولایت هلمند به چاه آبی به عمق ۸۰ متری افتاده و در ۵۵ متری آن گیر مانده بود.
محمد قاسم ریاض، آمر مطبوعاتی ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولایت هلمند میگوید که این کودک داخل یک چاه آب افتاده بود که از سوی مردم محل روز (سه شنبه ۲۴ حوت) نجات داده شده است.
تصاویری که از این کودک در رسانهها منتشر شده، نشان میدهد که او از ناحیهی سر به شدت زخمی شده است. ریاض گفت که این کودک به یک کلینک صحی انتقال داده شده و تحت درمان قرار دارد.
گفتنی است که حدود دو هفته قبل نیز یک کودک در ولسوالی نوزاد در یک چاه آب افتاده و سپس جان داده بود.
هر چند آمار دقیق از کودکان و افرادی که در افغانستان در چاهها سقوط میکند در دسترس نیست. اما در طی سال روان (۱۴۰۰ خورشیدی) هفت مورد از سقوط کودکان در چاههای عمیق رسانهای شدهاند. این هفت مورد در ولایتهای جنوبی رخ داده است که از این میان تنها دو مورد نجات یافتهاند.
خشکسالی
افغانستان یکی از کشورهای به شدت متأثر از تغییرات اقلیمی و خشکسالیهای مدوام سالهای اخیر است. شدت این تأثیر، نه تنها درشهرها، بلکه در روستاهای افغانستان نیز محسوس است.
چنانچه، پیش از این فدراسیون بینالمللی جمعیتهای صلیب سرخ و هلال احمر«IFRC» نیز اعلام کرده بود که خشکسالی یک سوم از جمعیت افغانستان را به شدت متأثر و نیازمند کرده است.
مردم زراعتپیشهی روستاهای افغانستان برای کاستن تأثیرات منفی خشکسالی به حُفر چاههای عمیق رو آوردهاند، اما حُفر این چاه نه تنها در رفع خشکسالی موثر نبوده، بلکه اکنون به معضل دیگری برای افغانستان تبدیل شده است.
سریال سقوط در چاه
بیشتر چاههایی که در افغانستان حُفر میشود بدون مجوز، غیراصولی و ایمنسازی نشده، است. معضلی که اکنون به قتلگاه، به ویژه به قتلگاه کودکان تبدیل شده و هر از گاهی از کودکان کشور قربانی میگیرد.
شهروندان میگویند که برای ایمنسازی هزاران چاه حُفرشده در سالها اخیر باید بسیج عمومی شکل بگیرد و به بهطور گسترده آگاهیدهی شود.
نورالله پتان، یکی از شهروندان میگوید: «همهروزه کودکان در چاه سقوط میکند. چاههای بدون ایمنی اکنون به یکی از یک مشکلات جدی مردم تبدیل شده است. فارغ از مانورهای رسانهای و شهرتطلبی باید در این راستا کارهای بنیادی صورت گیرد.»
محبالله یکی دیگر شهروندان میگوید که مسئولان باید هرچه زودتر به این وضع رسیدگی کنند و در مقابل کودکان و سرنوشت آنان بیتفاوتی اختیار نکنند: «مسئولیت گروه طالبان است که هرچه سریعتر چاهها را ایمن بسازد، تا دیگر کودکان قربانی نشوند.»
نورالله وحیدیار دیگر شهروند کشور با اشاره به سقوط حیدر، کودک شش ساله زابلی که جانش را از دست داد، میگوید که یک واقعه برای عبرتگرفتن کافی بود و است. او میگوید که برای نجات کودکان دیگر کارهای عملی و اساسی باید از سوی مردم و مسئولان انجام میشد که نشده است.
بهگفتهی او، اکنون بهدلیل سهلانکاری باید مسئولان محلی را مجازات کرد: «بعد از سقوط حیدر زابلی در چاه، اگر دیگر کودکان که با سرنوشت او مواجه میشوند، خانوادهی آنان، بزرگان و مسئولان محلی باید بهدلیل تکرار واقعه مجازات شوند.»
طمطراق رسانهای؟
اما شماری دیگر این سئوال را که آیا در حکومت طالبان چاه افزایش یافته یا سقوط کودکان مُد شده است، مطرح کردهاند. این شهروندان با اشاره به افزایش موارد سقوط کودکان در چاه در حاکمیت طالبان، میگویند که گروه طالبان به جای ایمنسازی چاهها، برای کسب شهرت طمطراق رسانهای راه انداخته و بهگونهی نمایشی برای نجات افراد تلاش میکنند.
این درحالی است که بهدنبال سقوط حیدر، کودک زابلی در چاه عمیق، شماری از مقامهای بلندرتبهی طالبان بهشمول ملا محمدیعقوب مجاهد سرپرست وزارت دفاع و انس احقانی مشاور ارشد وزارت داخلهی این گروه با چرخبال نظامی برای نظارت عملیات نجات به زابل رفته بودند.
مسئولان محلی طالبان در ولایتهای قندهار و هلمند نیز در روزهای اخیر از بسیج عمومی ادارات دولتی و تیمهای نجات برای بیرونکشیدن کودکان قندهاری و هلمندی خبر داده بودند.
با این حال، فرشته عمر یکی از شهروندان در فیسبوک خود نوشته است: «سر این چاهها باز شده؟ اگر باز نشده چرا قبلا مواد مشابه رخ نمیداد یا به ندرت اتفاق میافتاد؟
شهروند دیگر نوشته است: «برای کسب شهرت و دلسوزی نشاندادن، طالبان خود زمینه را برای سقوط کودکان [در چاه] فراهم میکنند.»
او از بیتفاوتی طالبان در مقابل شهروندان گیرافتاده در برف در مسیر شاهراه غور-کابل، کشتار و شکنجهی نظامیان و کارمندان دولتی اشاره کرده و نوشته است: «اگر سیاست طالبان در مقابل همه یکسان میبود، شاید به افزایش موارد سقوط کودکان در چاه و نمایش نجات باور میکردیم.»
کمیسیون رسیدگی به معضل چاه
با افزایش روزافزون سقوط کودکان در چاه در حاکمیت گروه طالبان و انتقاد گستردهی شهروندان، اکنون گروه طالبان میگویند که برای ایمنسازی هزاران چاه در تلاشند. مسئولان محلی این گروه بدون ارایهی آمار میگویند که در پی خشکسالیهای مداوم در افغانستان، هزاران چاه بدون درنظرداشت مسائل زیستمحیطی و موضوع ایمنی آن حُفر شده است.
روزنامه اطلاعت روز برای گردآوری آمار از چاههای حفرشده تلاش کرد که دیدگاه وزارتهای انرژی و آب، زراعت و وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث حکومت سرپرست طالبان را در این زمینه داشته باشد، اما سخنگویان این وزارت ها در پاسخ گفتهاند که موضوع حِفر چاه مربوط هیچ یکی از این وزارتها نمیشود و آماری نیز در رابطه ندارند.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی حکومت سرپرست طالبان نیز در این زمینه به پرسش گزارشگر اطلاعات روز پاسخی نداده است. به هر حال، پیش از این و بهدنبال مرگ حیدر پسر بچهی شش ساله زابلی در اثر سقوط در چاه، سراجالدین حقانی، سرپرست وزارت داخلهی طالبان خواستار سرپوشگذاری چاهها شده بود.
حقانی در حکمی که در تاریخ دوم حوت منتشر شد، به والیان و ولسوالان طالبان دستور داده بود تا هیأت ویژهای را بههدف تحقیق و بررسی تعداد مشخص چاههای «بدونسرپوش» ایجاد کنند. طبق این دستور، از مالکان چاهها باید خواسته شوند تا به چاههایشان سرپوش بگذارند.
سرپرست وزارت داخلهی طالبان از ملا امامان مساجد نیز خواسته بود که از طریق منبر، دربارهی اهمیت این موضوع به مردم صحبت کنند تا رویداد زابل تکرار نشود.
با گذشت نزدیک به یک ماه منابع محلی میگویند که تا کنون اقدامی عملی در راستای ایمنسازی چاهها صورت نگرفته است.
عبدالله راموز، یک خبرنگار آزاد در هلمند گفت: «تازه ترتیب یک کمیسیون بررسیکننده، شروع شده است.»
در همین حال، محمدقاسم ریاض، آمر مطبوعاتی ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولایت هلمند میگوید که کمیسیون تشکیل شده و کارش را نیز آغاز کرده است.
باتاسف که ژورنالستان همچو اخباررسان “اطلاعات روز” يا تحت تاثير غير و يا از عدم درک درست و شايد هم عمدا” مبادرت به اخبار و ګزارش انحرافى مبادرت ميورزند ، در حاليکه آنچنانکه خودتان خوب خبر داريد که دام هاى حفر چاه هاى عميق ياد شده نتيجهء مديريت سوء بيست حاکميت اشغالى در افغانستان است که توسط مديران حاکميت که هرکدام شان ديپلوم هاى تخصصى دکتورا ، انجنيرى، پوهاند ، پروفيسور ، دانشمند ، مسلکى و مجرب استقامت کار وغيره وغيره اداره ميشد ولى نتايج اجرآت شان امروز خبررسان است وګناه اين بېغورى بازهم بدوش طالبان حواله ميشود ؟ واين هم وجدان رسانه اى و ژوناليزم منصفانهء؟؟؟ شماست ؟! اينچنين برخورد مشهود شما را چه بايد ناميد ؟ بهتر است خود به وجدان تان مرجعه نموده قضاوت را بخودتان ميګذارم ، چيزى که بما مربوط است ، ما به ګفتهء بزرګان ;” سيل بين عقل چهل وزير را دارد” ما تحليل مستقل خودرا حتما” داريم و ګزارشهاى خبرنګاران در حقيت ماهيت خبرنګاران را بما معرفى ميکند وبس !