فراری‌های حملات در پاکستان و خطرات جدید در افغانستان

منبع: واشنگتن پست

نویسنده: لین اودانل

برگردان: حمید مهدوی

ده‌ها هزار تن از پاکستانی‌ها، پس از عبور از مرز کوهستانی افغانستان و پاکستان، برای فرار از حملات ارتش علیه شورشیان، در یک اردوگاه کلان مهاجرین در یک منطقه‌ی ناامن افغانستان پناهنده شده‌اند. افغان‌ها در جریان چندین دهه به پاکستان فرار کرده‌اند تا از جنگ و انقلاب در امان باشند؛ اما در ماه‌های اخیر جریان برعکس شده است و حدود 60 هزار تن از پاکستانی‌ها که بیش از نیم آن‌ها را کودکان تشکیل می‌دهند، در کمپ گلان که حدود 20 کیلومتر دورتر از مرز و در ولایت ناآرام خوست واقع شده است، پناه برده‌اند.

ملک عمرالدین، یک بزرگ قومی که از شهر پاکستانی داتاخیل به این‌جا آمده است، گفت: «ما می‌دانستیم که وقتی عملیات‌های ارتش آغاز شود، برای یک مدت طولانی دوام خواهد کرد». «آنجا یک منطقه کوهستانی است و شورشیان در قلمرو خودشان بسیار قوی اند، پس یافتن و نابودن کردن طالبان برای حکومت دشوار خواهد بود».

از زمانی که ارتش پاکستان پس از یک مدت طولانی تهاجمی را در ماه جون علیه طالبان و دیگر شورشیان آغاز کرد، بیش از 210 هزار تن از پاکستانی‌ها از مرز عبور کرده‌اند واز ایالت مجاور وزیرستان شمالی به افغانستان آمده‌اند. این در حالی است که طالبان و دیگر شورشیان از دیروقت بدین‌سو از منطقه‌ی بی‌قانون قبایلی برای راه‌اندازی حملات بر هردو کشور استفاده کرده‌اند.

مناطق شرقی افغانستان بعید است پناهگاهی برای آن‌ها باشد. خوست و ولایت هم‌جوارش پکتیکا؛ جایی که اکثر فراری‌ها پناه برده‌اند، از جمله‌ی خطرناک‌ترین ولایت‌های کشور اند. به دنبال خروج نیروهای ایالات متحده و ناتو، نیروهای امنیتی محلی به سختی توانسته‌اند با طالبان بجنگند و انتظار می‌رود شورشیان در فصل بهار حملات تازه‌ای را راه‌اندازی کنند. در گوشه‌ای از اردوگاه، ماین روبان با لباس‌های زرهی آبی کمرنگ‌شان ساحات پر گرد خاک را می‌کاوند تا ماین‌های به جا مانده از چندین دهه جنگ را خنثا کنند. اما در داخل اردوگاه، تاجران محلی غرفه‌ها را ایجاد کرده‌اند و محصولات تازه می‌فروشند و به اردوگاه هوای بقا می‌دهند. پاکستانی‌ها می‌گویند که توسط افغان‌های محل استقبال شده اند؛ افغان‌هایی که اکثریت‌شان در جریان جنگ‌های گذشته در آنسوی مرز پناه برده بودند.

حملات ارتش پاکستان، پس از یک حمله‌ی شورشیان بر میدان هوایی بین المللی کراچی، در ماه جون گذشته آغاز شد. حکومت به باشنده‌ها هشدار داد که ساحه را ترک کنند و حدود 93 هزار خانواده (نزدیک به 750 هزار تن)، در داخل پاکستان بیجا شده‌اند. ارتش پاکستان می‌گوید صدها شورشی را کشته است؛ اما خبرنگاران از رفتن به منطقه منع شده‌اند و امکان آن وجود ندارد تا این درستی یا نادرستی این ادعاها بررسی شود.

وزیرستان شمالی یکی از هفت منطقه‌ی قبایلی نزدیک به مرز با افغانستان است؛ جایی که شورشیان محلی و خارجی، به شمول طالبان، القاعده و شبکه‌ی حقانی از دیر وقت بدین‌سو از پناهگاه امنی برخوردار بوده‌اند. این در حالی است که یک حمله‌ی موازی در منطقه‌ی مجاور و قبایلی خیبر در جریان است تا شورشیانی که به وزیرستان شمالی فرار می‌کنند، تعقیب شوند. این جنگ به بیش از یک دهه قبل برمی‌گردد و حکومت پاکستان به صورت پراکنده حملات را بر شورشیان راه‌اندازی می‌کند و هوایپیماهای بدون سرنشین ایالات متحده آن‌ها را از هوا هدف قرار می‌دهند. شورشیان نیز با حمله بر نیروهای امنیتی و باشندگانی که به جاسوسی برای آن‌ها متهم اند، به این حملات پاسخ می‌دهند و در نتیجه ترس گریبان‌گیر مردم می‌شود. شیر ضیا، یکی از بزرگان قومی از میران شاه در وزیرستان شمالی گفت: «طالبان شبانه می‌آیند و روی سرک‌ها بمب‌ها را جاسازی می‌کنند و این بمب‌ها انفجار می‌کنند و سربازان و هم چنین مردم محل را می‌کشند و سپس حکومت می‌آید که در برگشت به آن‌ها ضربه وارد کند». وی گفت: «برای ما مهم نیست که حکومت یا طالبان کنترول را در اختیار دارد، ما صرف می‌خواهیم در صلح و آرامش زندگی کنیم». «ما به خاطر جنگ همه چیز را از دست داده‌ایم».

اداره‌های مربوط به سازمان ملل متحده از نزدیک با مقام‌های ولایتی کار می‌کنند تا برای پناهندگان سرپناه، غذا، آب، مراقبت‌های بهداشتی و زمینه‌ی مکتب رفتن فراهم کنند. گروه‌های که اخیر به این‌جا رسیده‌اند، تعداد زیادی از خانواده‌هایی را شامل اند که توسط زنان رهبری می‌شوند، چون مردان‌شان در جای دیگر به دنبال کار اند؛ چیزی که در اجتماعات پناهنده به ویژه زمانی که منابع کم‌یاب می‌شوند، یک امر عادی است.

مسئول اداره‌ی مهاجرت سازمان ملل متحد در افغانستان گفت که انتظار ندارد جریان ورود پناهندگان به افغانستان به این زودی‌ها متوقف شود. وی گفت که بیش از 40 هزار خانواده که هر خانواده به طور متوسط 7.5 تن عضو دارد، از مرز عبور کرده و به افغانستان آمده‌اند. کودکان 58 درصد جمعیت اردوگاه گلان را تشکیل می‌دهند. نگرانی‌های اولیه مبنی بر این‌که شورشیان می‌توانند از جریان مردم آواره به عنوان پوشش برای حرکات مخفیانه‌ی‌شان استفاده کنند، فروکش کرده‌اند. مسئول اداره‌ی مهاجرت سازمان ملل در افغانستان گفت: «برداشت راسخ ما این است که کسانی را که ما از آن‌ها حمایت می‌کنیم، ملکی‌ها اند».

با این حال، دیپلمات‌ها و افراد دیگری که با وضع موجود در مرز آشنا اند، گفته‌اند که باور دارند تعداد اندکی از شورشیان فراری از جنگ به افغانستان آمده‌اند. یک دیپلمات غربی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «اجتناب‌ناپذیر است که شورشیان به این سمت می‌آیند و در نتیجه، مقام‌های افغانستان با مشکلات مواجه خواهند شد». این اردوگاه با اسلحه و موترهای زرهی مجهز می‌شود و پولیس افغانستان تلاش می‌کند تا آرامش را حفظ کند و از نظم موترهای حامل آب و میزهای ثبت اطمینان یابد.

در صنف‌هایی که در گوشه‌ای از زمینی که به‌تازگی از ماین پاک‌سازی شده است، کودکان با صدای بلند انگلیسی می‌خوانند. در خارج، کودکان تازه رسیده که بین سه تا ده سال سن دارند، صبورانه انتظار آغاز صنف‌های‌شان را می‌کشند. پولیسی که لباس شخصی بر تن دارد و اسلحه‌ی اتوماتی بر شانه‌اش انداخته است، در نزدیکی اردوگاه قدم می‌زند. حیات‌الله خان که ده سال دارد، گفت که دو ماه قبل با پدر و مادر و چهار بردارش به این‌جا رسید. او دلتنگ موتر (اسباب‌بازی)اش شده است که نتوانست با خود بیاورد. او پس از ختم درسش گفت: «این‌جا خوش نیستیم». «ما می‌خواهیم به خانه‌های‌مان برگردیم. مدرسه‌ها و مکتب‌های‌مان جای ما ماند. ما این‌جا آمده‌ایم و هیچ چیزی با خود نیاورده‌ایم».