تازه های دانش تأخیر در پرتاب موشک هوش‌مند جاپانی

سازمان فضایی جاپان چندروز پیش پرتاب اولین موشک سوخت جامد فوق هوش‌مند خود به فضا را تنها 19 ثانیه مانده به ارسال به دلیل کشف یک ایراد فنی به تعویق انداخت. سازمان کاوش هوافضای جاپان قصد داشت موشک اپسیلون خود را از مرکز فضایی اوچینورا در کاگوشیما با استفاده از تنها دو کمپیوتر لپ‌تاپ به مدار ارسال کند. اما شمارش معکوس به ‌طور خودکار به عنوان یک اقدام اضطراری در پی بعضی جای‌گیری‌های غیرعادی موشک متوقف شد. به گفته‌ی مقام‌های جاپانی، هنوز زمان مشخصی برای پرتاب بعدی قابل اعلام نیست؛ زیرا هنوز دلیل مشکل مشخص نشده است. موشک سه مرحله‌ای 24 متری و 91 تنی اپسیلون قرار بوده تلسکوپ «SPRINT-A» را در ارتفاع 1000 کیلومتری آزاد کند. SPRINT-A اولین تلسکوپ فضایی جهان برای رصد از راه دور سیاراتی مانند ناهید، مریخ و مشتری از مدار اطراف زمین است. اندازه‌ی اپسیلون تقریبا نصف موشک سوخت مایع H2-A بوده و قرار است جانشین موشک سوخت جامد M-5 باشد که در سال 2006 به دلیل هزینه‌های بالای آن بازنشسته شد. این موشک کوچک برای اولین‌بار در جهان به هوش مصنوعی مجهز بوده که به فضانوردان اجازه می‌دهد موشک را توسط خود آن بررسی کنند. در مرکز کنترل تنها هشت کارمند به کار پرتاب مشغول بودند که در مقایسه با آن در زمان پرتاب موشک H2-A 150 کارمند مورد نیاز بود.

جاپان از سال 1955 در حال ارسال موشک‌های سوخت جامد به فضا بوده که اوایل به جو بالایی زمین و سپس به فضا رسیدند. در دهه‌های بعد، زمینه برای خدمات پرتاب تغییر زیادی داشته است. کمپیوتر‌های قوی‌تر به ساخت ماهواره‌های کوچک‌تر منجر شده‌اند که به دلیل حمل جرم کم‌تر به مدار و نیاز سوختی کم‌تر، باعث ارزان‌تر شدن پرتاب موشک به مدار شده است. اگرچه هزینه‌های پرتاب هنوز یکی از موانع بزرگ در بودجه‌ی ماهواره‌هاست. اپسیلون برپایه‌ی فن‌آوری موشکی کنونی جاپان ساخته شده است: یک بوستر موشک جامد H-IIA در مرحله‌ی اول و دو مرحله بالاتر که براساس نمونه‌های استفاده شده در موتر پروازی متوقف شده‌ی M-V هستند. هزینه‌ی اولین پرواز این موشک قرار است 5/38‌ میلیون دالر باشد که تقریبا نیمی از هزینه‌ی 76 ‌میلیون دالری موشک M-V است. هم‌راه این موشک هم‌چنین یک ماهواره‌ی علمی کوچک موسوم به «رصدخانه‌ی سیارکی طیف‌سنج برای شناسایی تعامل جو‌»(SPRINT-A)  ارسال خواهد شد. این تلسکوپ کوچک قرار است به رصد سیاراتی مانند زهره، مریخ و مشتری برای مشاهده‌ی سرعت جریان جوی آن‌ها به فضای دیگر بپردازد.

دهمین سال‌گرد تولد تلسکوپ اسپیتزر

تلسکوپ فضایی مادون قرمز ناسا با وجود گذراندن دهمین سال‌گرد حضور خود در فضا، هنوز با قدرت به کار خود ادامه می‌دهد. تلسکوپ فضایی «اسپیتزر» که هفته‌ی گذشته تولد خود را جشن گرفت، به رصد کیهان در نور غیرقابل مشاهده‌ی مادون قرمز پرداخته که به آن اجازه می‌دهد بسیاری از جنبه‌های جهان مانند اجسام کم‌نور، سرد، دور و غبارآلودی را که به‌طور معمول نامرئی هستند، مشاهده کند. اسپیتزر در یک‌دهه رصد خود، یافته‌های خبرساز زیادی مانند مشاهده‌ی نخستین نور از یک سیاره‌ی ورای منظومه‌ی شمسی و کشف بزرگ‌ترین حلقه‌ی سیاره‌ی زحل را داشته است. این حلقه یک نوار نازک از یخ و غبار است که نور ناچیز آن تنها با درخشش گرمای آن قابل مشاهده بوده و آن را می‌توان در نور مادون قرمز مشاهده کرد. این تلسکوپ 800 ‌میلیون دالری پیش از ارسال در آگست 2003 برای چندین‌دهه مشغول کار بود. این تلسکوپ با نام اصلی تأسیسات تلسکوپ مادون قرمز فضا پس از حضور در فضا به افتخار لیمان اسپیتزر، ستاره‌شناس آمریکایی نام جدید خود را به دست آورد. لیمان اسپیتزر جزو اولین حامیان رصدخانه‌های فضایی بود که ورای نور مات‌کننده‌ی جو زمین به مشاهده‌ی فضا پرداخته و می‌توانند طول موج‌هایی از نور را که توسط پیله‌ی محافظ گازی اطراف زمین مسدود می‌شوند، مشاهده کنند. اسپیتزر یکی از مجموعه رصدخانه‌های عظیم ناسا بوده که برای اسکن آسمان در طول موج‌های طیف الکترومقناطیسی طراحی شده است. سایر رصدخانه‌های عظیم شامل تلسکوپ فضایی هابل، رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرا و رصدخانه‌ی پرتو گامای کامپتون هستند که کامپتون دیگر کار نمی‌کند. البته اسپیتزر هم دیگر قادر به انجام بعضی کارهایی که زمانی انجام می‌داد نیست. در سال 2009 ماده‌ی خنک‌ کننده‌ی این تلسکوپ که برای سرد کردن تجهیزات طول موج طولانی‌تر حساس آن لازم بوده، به پایان رسید و به همین دلیل در کار آن اختلال ایجاد شده است. دانش‌مندان ناسا قصد دارند از این ابزار برای بررسی سیارک‌هایی که نامزد یک مأموریت سرنشین‌دار در آینده هستند، استفاده کنند. ناسا قصد دارد از یک فضاپیمای روباتیک برای گرفتن یک سیارک کوچک و کشاندن آن به سمت زمین استفاده کند تا فضانوردان با سفر به این سنگ فضایی به بررسی سطح و نمونه‌برداری از آن برای انتقال به زمین بپردازند. از اسپیتزر برای بررسی اهداف سیارکی احتمالی برای این مأموریت استفاده خواهد شد. اولین نامزد سیارک 2009 DB است.

گوگل مسافرکشی می‌کند

هدف نهایی پروژه‌ی موتر بدون راننده‌ی گوگل این است که تکسی‌های روباتیک را با قابلیت حمل‌ونقل مسافران در ازای پرداخت کرایه تولید کند و گوگل قصد دارد ناوگانی از تکسی‌های روباتیک بدون راننده را برای انتقال مسافران تولید کند. به باور مدیران اجرایی این غول فن‌آوری، چنین سیستمی می‌تواند سیستم‌های حمل‌ونقل در سراسر جهان را تغییر داده و نیاز به خرید موتر توسط انسان را حذف کند. آن‌ها معتقدند که این امر می‌تواند تعداد تصادفات جاده‌ای را کاهش داده و هم‌چنین از مزایای محیط‌زیستی برخوردار باشد. حرکت گوگل برای ساخت موتر بدون راننده‌ی خود پس از مذاکرات آن با موترسازان بزرگ در ماه‌های اخیر آغاز شده که امیدوار است این شرکت‌ها بتوانند موترهای قابل تطبیق با نرم‌افزار گوگل بسازند. از زمان آغاز این پروژه در سال 2010، گوگل سیستم‌های خودران طراحی کرده که روی موترهای تویوتا پیروس و لکسوس RX نصب شده‌اند. دوربین‌ها، حس‌گرها، رادارها و نرم‌افزار خود این شرکت به این موترها افزوده شده است. این موترها توانسته‌اند کارت سبز آزمایش در جاده‌های انگلیس را تا قبل از پایان سال‌جاری به دست بیاورند. اگرچه باورها بر‌این است که موترسازان به مشارکت با گوگل تمایل نداشته و نمی‌خواهند جایی برای این شرکت غول‌پیکر فن‌آوری در صنعت موترسازی باز کنند. از این رو گوگل خود به طراحی موتر بدون راننده پرداخته است. چندی پیش روزنامه‌ها گزارشی منتشر کردند مبنی بر‌این‌ که این شرکت در نزدیکی عقد قرارداد با Continental که بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده‌ی اجزای موتر بوده، برای تأمین بخش‌های موتر خود است. سیستم تکسی روباتیک در حال ساخت در دپارتمان گوگل ایکس است که فن‌آوری‌های آینده مانند عینک هوش‌مند گوگل در آن ساخته می‌شود.

ردیابی شهاب‌سنگ در آسمان

شهاب‌سنگی که در زمستان سال گذشته در چلیابینسک روسیه منفجر شد، ابر غباری را پدید آورد که در نهایت نیم‌کره‌ی ‌شمالی را در برگرفت. این سنگ آسمانی که طول آن به 18 متر می‌رسید، با جرم  11‌هزار تن، با سرعتی حدود 66900 کیلومتر بر ساعت در میان آسمان حرکت کرد و منفجر شد؛ با انرژی‌ای معادل 30 برابر انرژی ناشی از بمب اتمی جنگ جهانی دوم. ابزاری در ماهواره‌ای از ناسا موسوم به ‪NOAA Suomi NPP، ابری از ذرات ناشی از انفجار را آشکارسازی و مسیر آن‌ها را دنبال کرد. غبار به‌سرعت در جهت شرق حرکت می‌کرد و تنها در یک روز به جزایر آلوشن (Aleutian Islands) در نزدیکی اقیانوس آرام رسید. نیک گورکاوی، جوشناسی از ناسا با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و الگوهای جوی، با کمک هم کاران خود از حرکت تدریجی گردوغبار همان‌گونه که تندباد آن را با خود در اطراف نیم‌کره‌ی ‌شمالی حمل می‌‌کرد، نقشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری کرد. در چهار روز، ذرات کوچک‌تر و سبک‌تر مسیر خود به دور نیم‌کره‌ی ‌شمالی را دور زدند و دوباره به چلیابینسک بازگشتند. دانش‌مندان بعد از گذشت سه ماه از این انفجار، هنوز می‌توانستند گردوغبار مربوط به شهاب‌سنگ که زمین را احاطه کرده بود، ببینند.

مشکلات مالی بهره‌ی هوشی را پایین می‌آورد

اگر حسابی درگیر مشکلات مالی هستید و تمام ذهن‌تان را نگرانی از عدم پرداخت به موقع اجاره، تعهدات مالی یا قبض‌ها پرکرده، باید حدود 13 امتیاز از بهره‌ی هوشی‌تان کم کنید. تحقیق تازه‌ای نشان می‌دهد درگیر شدن در مسایل و مشکلات مالی می‌تواند باعث شود در فعالیت‌های ذهنی کندتر عمل کنید. این تحقیق که روی خریداران و کشاورزان ایالت ایندیا در ایالات متحده انجام و نتایج آن به‌تازگی در نشریه‌ی ساینس منتشر شده، نشان می‌دهد افرادی که در شرایط سخت مالی قرار دارند، نمی‌توانند به‌خوبی از بهره‌ی هوشی خود در محاسبات و فکر کردن به مسایل دیگر استفاده کنند. نگرانی‌های مالی و ترس از عدم پرداخت به موقع قبض‌ها و چک‌ها باعث می‌شود آن‌ها حدود 13 امتیاز IQ کم‌تری کسب کنند. محققان می‌گویند مشکلات مالی آن‌قدر ذهن فرد را درگیر خواهند کرد که برای انجام محاسبات دیگر کندتر و سخت‌تر وارد عمل خواهد شد. آن‌ها می‌گویند، تأثیری که انحصار ذهن فرد به مشکلات مالی روی ذهن او خواهد گذاشت، مانند کسی است که یک شب کامل را نخوابیده باشد. تنها در ایالات متحده حدود 100 میلیون نفر درگیر مشکلات مالی هستند که به سادگی می‌تواند باعث شود در بسیاری از فعالیت‌های ذهنی کندتر عمل کنند.

تأمین انرژی جهان با ماهواره‌ی شیشه‌ای

ناسا در حال ساخت ماهواره‌ی شیشه‌ای‌ شکلی است که می‌تواند یک‌سوم انرژی مورد نیاز جهان را در سال 2025 تأمین کند. این طرح را «جان مانکینز» ارائه داده که توسط ناسا، مأمور کاوش امکان استفاده از پنل‌های خورشیدی در فضا با هدف فرستادن انرژی به زمین شده بود. طرح او شامل ماهواره‌ای به نام SPS-ALPHA است که بسته به بودجه‌گذاری، اوایل سال 2025 پرتاب می‌شود. در این فرآیند، انرژی به زمین منتقل می‌شود و نیروگاه‌های برق آن را ذخیره و سپس به مشتریان عرضه خواهند کرد. سیستم مزبور از ‌هزاران قطعه‌ی آینه‌مانند منحنی و نازک ساخته می‌شود که برای تضمین گیراندازی نور خورشید تا آن‌جا که ممکن است، می‌چرخند. درون SPS-ALPHA نیز با پنل‌های فوتوولتاییک آرایش می‌شود که انرژی خورشید را به مایکروموج‌ها‌ تبدیل خواهند کرد. این مایکروموج‌ها سپس از انتهای شیشه به زمین ارسال می‌شوند. مانکینز که مدیر شرکت «راهکارهای مدیریتی نوآوری آرتمیس» در کالیفرنیاست، مدعی است سیستم مزبور بسیار ارزان‌تر از دیگر سامانه‌های دارای ارائه‌ی منفردی است که قادرند حول زمین مدارگردی کنند. به گفته‌ی او، این پروژه امکان ساخت پلاتفورم‌هایی از ده‌ها ‌هزار عنصر کوچک را فراهم می‌کند. این پلاتفورم‌ها 10 تا 1000 مگاوات را از راه دور به بازارهای زمین تحویل می‌دهند.

سرچشمه‌ی حیات مریخ بوده است نه زمین!

مطالعه‌ی جدید دانش‌مندان نشان می‌دهد تمامی حیات روی مریخ، و نه زمین، آغاز شده است. براساس این تحقیق، عنصری که تصور می‌شود در سرچشمه‌ی حیات اساسی بوده، فقط روی سطح سیاره‌ی سرخ وجود داشته است. کشفیات استیون بنر، جیوشیمی‌دان مؤسسه‌ی علم و فن‌آوری فلوریدا و تیمش نشان می‌دهد که «بذرهای» حیات احتمالا در شهاب‌سنگ‌هایی وجود داشته‌اند که توسط برخورد یا فوران‌های آتش‌فشانی از مریخ جدا شدند و به زمین رسیدند. در حقیقت نوعی اکساید عنصر مولیبدنوم که تصور می‌شود، کاتالیزوری بوده که به تبدیل شدن مالیکول‌های آلی به نخستین ساختارهای زنده کمک کرده است، در مریخ پیدا می‌شود و نه در زمین. این مطالعه حاکی از آن است، شرایطی که برای سرچشمه‌ی حیات مساعد هستند، هنوز‌هم روی سیاره‌ی سرخ وجود دارند. به گفته‌ی بنر، فقط هنگامی که مولیبدنوم تا حد زیادی اکساید می‌شود، قادر به اثرگذاری روی چگونگی شکل‌گیری حیات آغازین بوده است. این شکل از مولیبدنوم نمی‌توانسته روی زمین و زمانی که حیات ابتدایی آغاز شده، وجود داشته باشد؛ زیرا سه‌ میلیارد سال پیش سطح زمین اکسیجن اندکی داشته؛ اما مریخ مملو از این گاز بوده است. این موضوع شاهد دیگری بر این واقعیت است که حیات احتمالا روی شهاب‌سنگ‌های مریخی به زمین وارد شد و این‌ که سرچشمه‌ی آن زمین نیست.

ایده‌ی بنر با دو تناقض روبه‌رو می‌شود که امکان درک چگونگی آغاز حیات روی زمین را دشوار کرده‌اند. نخستین تناقض به گفته‌ی وی، «تناقض قیر» نام دارد که براساس آن، تمامی اشیای زنده از مواد آلی ساخته شده‌اند؛ اما چنان‌چه گرما یا نور به مالیکول‌های آلی افزوده و به حال خود رها شوند، حیات را خلق نمی‌کنند، بلکه، تبدیل به مؤلفه‌ای مانند قیر، نفت یا آسفالت خواهند شد. عناصر خاصی قادرند گرایش مواد آلی را برای تبدیل به قیر، کنترول کنند، از جمله بور و مولیبدنوم. بنابراین، مواد معدنی حاوی هر‌دوی این مواد برای شروع حیات آغازین اساسی بوده‌اند. تحلیل اخیر از یک شهاب‌سنگ مریخی نشان داده که بور روی مریخ وجود داشته و بنر مدعی است شکل اکساید شده‌ی مولیبدنوم نیز در آن‌جا وجود داشته است.

تناقض دوم این است که حیات برای آغاز روی زمین ابتدایی، جنگیده است؛ زیرا به نظر می‌رسد در آن زمان زمین کاملا پوشیده از آب بوده است. این امر نه تنها مانع از تراکم‌های کافی برای تأثیر بور می‌شده، بلکه آب برای «آر‌اِن‌ای» نیز تباه ‌کننده است. دانش‌مندان معتقدند «آر‌ان‌‌ای» نخستین مالیکول ژنتیکی بوده که شکل گرفته است. بنر مدعی است گرچه روی مریخ آب وجود داشته، اما نواحی کوچک‌تری را در مقایسه با زمین ابتدایی پوشانده است. چنین شواهدی نشان می‌دهد تمامی انسان‌ها مریخی هستند و این ‌که حیات روی مریخ شروع شد و سپس به زمین آمد. این دانش‌مند یافته‌های خود را در اجماع جیوشیمی‌دان‌ها در نشست سالانه‌ی Goldschmidt ارائه خواهد داد.