دیدهبان حقوق بشر از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری کشور خواسته که باید موضعشان را در رابطه به مسایل مهم حقوق بشری مشخص کنند. این سازمان با ارسال پرسشنامهای ۱۷ سوالی از این نامزدها خواسته تا دیدگاه و طرحهای خود را در زمینهی رعایت و تحکیم حقوق بشر در افغانستان تشریح کنند.
براد آدامز، رییس این سازمان گفته است که انتخابات پیشرو، تعیین کننده است که آیا افغانستان در آینده کشوری خواهد بود که به حقوق دیگران احترام قایل میشود یا بدرفتاری و معافیت ناقضان حقوق بشر ادامه خواهد داشت. این سوالها شامل دیدگاه و اقدامات نامزدهای ریاست جمهوری در زمینهی پاسخگو بودن نیروهای امنیتی افغانستان، بدرفتاری پولیس محلی با مردم، عدم پرداخت غرامت به غیرنظامیان توسط نیروهای نظامی و خاتمه دادن به بدرفتاری شبه نظامیان (اربکی) میشود.
علاوه برآن، اقدامات این نامزدها دربارهی حقوق زنان، مانند ایجاد خانهی امن، افزایش پولیس زن، منع خشونت علیه زنان، لغو مادههای تبعیضآمیز قوانین احوال شخصیهی اهل تشیع، قانون زنان و لغو تعدد زوجات از دیگر سوالهااند. دیدگاه آنان دربارهی عدالت انتقالی و کمیسیون حقوق بشر نیز سوالهای دیگر این نهاد بینالمللی است که از نامزدها خواسته شده به عنوان رییس جمهور آینده آیا خواستار محاکمهی کسانی که مرتکب نقض جدی حقوق بشر شده، هستند.
دیدگاه آنان دربارهی شکنجه و برخورد بیرحمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز شامل بخش دیگری از سوالات میشوند. در این پرسشنامه از رعایت حقوق کودک و بازگشت کودکان مهاجر از کشورهای اروپایی نیز پرسیده شده است. یکی دیگر از سوالها این است که به عنوان رییس جمهور آینده، شما چه گامهایی در راستای پایان دادن به «معاینات بکارت» خواهید برداشت؟
خانم هیدربار، پژوهشگر این سازمان در افغانستان دربارهی این طرح سازمان دیدهبان حقوق بشر گفت: «رای دهندگان باید موضع نامزدان را دربارهی مسایل مختلف، از جمله حقوق بشر بدانند تا براساس آن رای دهند. در افغانستان مهم است که باید فهمیده شود تا رییس جمهور جدید دربارهی جرایم گذشته، شکنجه و حقوق زنان چه برنامهای دارند. رای دهندگان حق دارند تا از نامزدان بخواهند مواضعشان را در ابتدا توضیح دهند».
خانم هیدربار در این زمینه میگوید که در صورت عدم پابندی نامزد برنده به تعهداتش، نهادهای مدنی چانس بیشتری دارند تا از رییس جمهور حساب گیرند. او افزود: «واضح است که خطر زیر پا زدن تعهدات وجود دارد، اما اگر یک نامزد تعهداتش را قبل از انتخابش اعلام میکند، بعداً رایدهندگان و جامعهی مدنی چانس آن را دارند که به برنامهی این نامزد مراجعه کنند و ببینند که قبل از انتخاب چه وعده کرده بوده است».
سازمان دیدهبان حقوق بشر تا دوم جنوری سال ۲۰۱۴ به نامزدها فرصت داده تا به سوالها پاسخ دهند و جوابها را دوباره به این سازمان تحویل دهند. براساس اعلام این سازمان، پاسخ نامزدها به این پرسشنامه بعداً توسط این سازمان نشر خواهد شد. نامزدهای که به این پرسشنامه پاسخ ندهند نیز اعلام میشود. این سازمان از دولت حامد کرزی انتقاد کرده که با وجود تعهد به احترام به حقوق بشر، در بسیاری از موارد نتوانسته به تعهداتش عمل کند. «بیبیسی»