ضیا صادق
شانزده سال پس از تخریب مجسمه های تاریخی بودا در بامیان، انستیتوت فرانسه به همکاری سفارت فرانسه مقیم افغانستان، قصرتوکیو در پاریس و رادیوی فرهنگی فرانسه” فرانس کلتور” برنامه گفتمان را روی تاثیرات این واقعه روی اذهان و جایگاه آن در برداشت های ما از تاریخ معاصر به تاریخ 11 ماه مارچ سال جاری در پاریس برگزار نمودند.
تخریب مجسمه های باستانی بودا، ضایعه جبران ناپذیری بر پیکره آثار باستانی افغانستان بود. در همین راستا، چنانچه مشاهده گردید، آبده های تاریخی پالمیرا، حلب، تیمبوکتو و موصل در سال های اخیر شاهد صحنه های خشونت باری بودند که روی گنجینه های باستانی بشریت روی داد و تکرار مجموعه ای از وحشت و جنگ مدرن را به نمایش گذاشت. اما در این میان تخریب مجسمه های تاریخی بودا در بامیان در ماه مارچ سال 2001، در زمان حکمروایی طالبان به عنوان یک نقطه عطف در میان این تخریبات به شمار می رود.
تخریب مجسمه های تاریخی بودا در بامیان، واقعه غیر منتظره برای جامعه جهانی نیز بود و همه را در شوک بزرگی فرو برد. برعلاوه، این کار راه را برای یک سلسله تخریبات بعدی هموار کرد و سبب شکاف در اذهان عامه گردید. از سوی دیگر، این عمل نشان دهنده رقابت کاذب عده ای با مجسمه های عظیم تاریخی باقی مانده از تاریخ گذشته بودایی بود.
اکنون پس از گذشت بیش از یک دهه، جای خالی بوداهای تخریب شده در دره آرام بامیان، هنوز هم نمایان است. مجسمه های که روزگاری شکوه و عظمت تاریخ گذشته را به نمایش می گذاشتند. حالا شانزده سال از تخریب مجسمه های بودا در بامیان می گذرد. شانزده سال بعد از انهدام بنای تماشایی بودا در بامیان چه چیزی از این عمل وحشیانه باقی مانده است؟ در جریان سال 2016 میلادی از هنرمندان تجسمی، ژورنالیستان، فیلم سازان دعوت به عمل آمد تا چند روزی را در گفتگو با مردمان که در کنار رواق های خالی بودا زندگی دارند را سپری کنند. در همین راستا و گفتگو با ساکنان آن که منجر به جمع آوری خاطرات و خلق آثار مرتبط به مجسمه ها گردد.
در ضمن برای ردیابی و رویارویی با این مجسمه های تاریخی نابوده شده و تاریخ منحصر به فرد شان، نو آوری ها، مستندات و نوشته های شان را که متاثر از این آثار فرهنگی بی مانند است را آماده نمایند.
سر انجام، نتیجه کارها و فعالیت های این هنرمندان، همزمان با شانزدهمین سال تخریب مجسمه های بودای بامیان تشکیل دهنده اجندای برنامه تحت نام “خاطره های” یا (Mémoires de Bâmiyân ) در یازدهم ماه مارچ سال جاری در قصر توکیو در پاریس بود.
در این برنامه، شخصیت های فرهنگی- سیاسی و هنری افغان، سوری، ایرانی و فرانسوی دعوت شده بودند تا داشته های خویش را با دیگران به اشتراک بگذارند. این موضوعات شامل، خاطرات، قدرت تصاویر، بررسی نظریات، جایگاه فکر و اندیشه و هنرمندان را، در جهان مملو از خشونت بیان نمودند. همچنان در جریان این برنامه معرفی و نمایش فیلم، عکس و در بخش دیگر، گفتگو میان اشتراک کننده گان و بیان خاطرات در قصر توکیو در پاریس صورت گرفت.