زهرا جویا
درختان نقش مؤثری در بهبود شرایط زیست‌محیطی ایفا می‌کنند؛ به‌عنوان نمونه: هر درخت کهن‌سال (دارای 15 سال عمر) به‌طور اوسط به اندازه‌ی سه برابر حجم دو اتاق یک‌نفره می‌تواند« دای‌اکساید کاربن» را از هوا پاکسازی کند و نیز هر ساحه‌یی به وسعت 30 تا 40 مترمربع درخت می‌تواند آکسیجن مورد نیاز یک نفر را تأمین کند.
شهر کابل با جمعیت قریب به شش میلیون نفر، به‌دلیل جنگ و ساخت‌وساز بی‌رویه‌ی خانه‌ها تقریباً عاری از محیط سبز است.
اداره‌ی ملی حفاظت از محیط زیست می‌گوید که نهادهای مسوول برای گسترش فضای سبز و رشد نهال‌ها و گل‌بوته‌ها، در تلاش‌اند که تا سال 1409 خورشیدی بتوانند معیاری را که در قانون محیط زیست برای ساخت ساحات سبز کابل تعریف شده، برآورده سازند.
غلام‌محمد ملک‌یار، معین اداره‌ی ملی حفاظت از محیط زیست کابل به روزنامه‌ی اطلاعات روز گفت وضعیت فضای سبز کابل نسبت به چند سال گذشته رو به بهبود است. به گفته‌ی آقای ملک‌یار، این نهاد از تمام اداره‌های دولتی و خصوصی که برای سرسبزی شهر کابل کار می‌کنند درخواست کرده است تا توزیع رایگان نهال و گل‌بوته‌ها را متوقف سازند و با این کار شان شهروندان کابل را در ایجاد فضای سبز سهم بدهند.
معین اداره‌ی ملی حفاظت از محیط زیست گفت که در کشورهای جهان اول هر نفر 11 تا 15 مترمربع نیاز به ساحه‌ی سبز دارد در حالی‌که این نیازمندی در کشورهای آسیایی برای هر نفر 5 تا 6 مترمربع در نظر گرفته شده است.
آقای ملک‌یار می‌گوید که افغانستان اما به‌ویژه در شهر کابل به این معیار نرسیده و هر نفر یک مترمربع فضای سبز نیز ندارد و این یعنی که کابل فاقد فضای سبز است.
معین اداره‌ی ملی محیط زیست می‌گوید که براساس قانون محیط زیست، هر شهر باید 15 درصد فضای سبز داشته باشد، اما شهر کابل تنها 4 درصد فضای سبز دارد.
به گفته‌ی وی، حکومت افغانستان مکلف است که ساحات سبز را گسترش داده و به معیار قانونی 15 درصدی آن برساند.
او از قطع درختان و جنگل‌ها به‌صورت عمومی در شهر کابل ابراز نگرانی کرده و می‌گوید: «براساس سنجشی که ما داریم درختی که بیش از پانزده سال عمر دارد، از نگاه اقتصادی و سلامتی سالانه بیشتر از 22 هزار دالر برای هر نفر عاید دارد. زیرا از مبتلا شدن انسان‌ها به امراض گوناگون جلوگیری می‌کند. در فضایی که درخت باشد ما آکسیجن کافی داریم و به آسانی مریض نمی‌شویم و به داکتر مراجعه نمی‌کنیم.»
اداره‌ی ملی حفاظت از محیط زیست می‌گوید افرادی که درختانی را قطع کنند که ممانعت ایجاد نمی‌کند، مکلف به پرداخت جریمه‌اند و کسانی که خودسرانه به قطع جنگل‌ها و درختان اقدام کنند، به نهادهای عدلی و قضایی معرفی می‌شوند.
این اداره به‌صورت جدی از ریاست شهرداری کابل خواسته در مسیرهایی که درختان با بیشتر از پانزده سال عمر وجود دارد، برای تطبیق پروژه‌ها‌ی راه بدیلی پیدا کند.
آقای ملک‌یار گفت: «با قطع هر شاخه و درختی ما منبع تولید اکسیجن دو و یا سه نفر را از دست می‌دهیم.»
او افزود که با سبز شدن درختان و ساحات سبز کابل، وضعیت آلودگی هوا نسبت به زمستان بهبود یافته است.
به گفته‌ی آقای ملک‌یار، آلودگی هوا در ماه حمل از طرف صبح و شام ذرات معلق میان 360 تا 400 ملی مایکرون در یک متر معکب است در حالی‌که این رقم در فصل زمستان بیشتر از 800 ملی مایکرون در یک متر مکعب بود. با این حال باید توجه داشت که در زمستان‌ها، شهروندان کابل به‌دلیل فقدان برق کافی برای تأمین گرمای خانه‌‌های‌شان از زغال‌سنگ استفاده می‌کنند که موجب آلودگی بیشتر هوا می‌شود.
با این هم شهرداری کابل می‌گوید که در حال حاضر یک میلیون و هشت صد هزار (1800000) درخت، نهال و گل‌بوته در این شهر موجود است.
با وصف این، جلیل سلطانی، سخن‌گوی شهرداری کابل به اطلاعات روز گفت که این نهاد در آغاز بهار هر سال یک کمپاین نهال‌شانی دارد و در سال جاری این نهاد 71 هزار نهال غرس می‌کند.
عدم همکاری مردم در خصوص حفظ و نگهداری فضای سبز کابل
شهرداری کابل با انتقاد از عدم همکاری مردم در خصوص حفظ و مراقبت از فضای سبز می‌گوید سطح همکاری مردم برای حفظ و نگهداری درختان و فضای سبز، در پایین‌ترین حد قرار دارد.
آقای سلطانی گفت که اگر مردم در حفظ و نگهداری درختان و مکان‌های سبز با این اداره همکاری کنند، وضعیت فضای سبز کابل بهبود می‌یابد.
او گفت که در شهر کابل 54 پارک و باغ تفریحی وجود دارد که 14 پارک آن بازسازی مجدد شده است.
سلطانی تأکید می‌کند که استفاده‌ی نادرست از پارک‌ها و فضای سبز از سوی مردم کار این نهاد را به چالش کشانده است.
سخن‌گوی شهرداری افزود، این نهاد تصمیم دارد که در قسمت حفاظت از درختان و پارک‌های تفریحی به مردم سهم دهد و تمام درختانی را که در مکان‌های رهایشی وجود دارد شامل دفترچه‌ی صفایی شهرداری کند تا مردم مجبور به پاسخ‌گویی در مورد صفایی شهر و حفاظت از درختان شوند.
با این‌هم شماری از باشندگان کابل با انتقاد از شهرداری کابل، می‌گویند که این نهاد تنها نهال را غرس می‌کند اما در قسمت حفاظت و پرورش آن هیچ توجهی ندارد.
ولی آخندزاده، یکی از باشندگان کارته‌ی سه کابل گفت که ریاست آبیاری شهرداری بسیار ضعیف عمل می‌کند و بیشترین نهال‌هایی که در چند سال گذشته در کنار جاده‌ها و دیگر مناطق کابل غرس شده، خشک شده است.
آقای آخندزاده که به‌تازگی مسوولیت بازسازی مجدد پارک تفریحی علاوالدین را گرفته می‌گوید: «پارک‌هایی که مربوط دولت می‌شود مکان امنی برای معتادین و پسران ولگرد شهر شده. این‌جا فضای سبز را استشمام نمی‌کنی، بوی چرس و تریاک دیوانه‌ات می‌کند.»
پارک علاوالدین یکی از پارک‌های تفریحی در منطقه‌ی کارته‌ی سه شهر کابل است که به گفته‌ی گل میرزا باغبان این پارک، تنها پسران «مکتب‌گریز و معتادین» از صبح تا شب در آن‌جا روزشان را می‌گذرانند.
پارک علاوالدین 53 جریب زمین را در برمی‌گیرد اما اکنون هیچ دروازه‌یی برای خروج و ورود ندارد و احاطه‌ی اطراف آن نیز تخریب شده است.
اما سخن‌گوی شهرداری کابل می‌گوید که در گذشته سیستم آبیاری در این اداره به‌شکل«سیلابی» بود، ولی اکنون این نهاد روی یک سیستم جدید کار می‌کند که براساس آن هم درختان درست آبیاری شده و هم در مصرف هر 20 لیتر آب 15 درصد صرفه‌جویی می‌شود.
آقای سلطانی می‌پذیرد که اکثر پارک‌های تفریحی این نهاد درست مدیریت نمی‌شود و شهرداری اکنون روی این طرح کار می‌کند که آیا در مدیریت این پارک‌ها و باغ‌ها بخش خصوصی را دخیل سازد یا خیر.
گذشته از این، اکبر رسمتی، سخن‌گوی وزارت زراعت می‌گوید که ساحه‌ی کمربند سبز کابل 10 هزار هکتار زمین (50 هزار جریب زمین) را در برمی‌گیرد که قرار است 5 میلیون رأس نهال در آن غرس شود.
کار این پروژه از دو سال به این‌سو آغاز شده و قرار است تا شش سال دیگر تمام شود.
رسمتی گفت که از 5 میلیون نهال حدود 300 هزار آن در دو سال گذشته غرس شده است و 50 هزار نهال دیگر نیز امسال غرس می‌شود.
آقای رسمتی یادآوری کرد که تپه‌ی بی‌بی مهرو، کوه آسمایی، کوه شیردروازه، شهرک میرغلام و بعضی ساحات دیگر شهر از جمله‌ی ساحات کمربند سبز کابل به‌شمار می‌رود.
