روزنامهی اطلاعات روز به اسنادی دست یافته است که نشان میدهد از مجموع ۴ هزار و ۴۹۱ مرکز ثبتنام رأیدهندگان در مراکز ولایات و ولسوالیهای افغانستان، ۴۲۸ مرکز آن بسته است و ۴۳۳ مرکز دیگر بهدلیل تهدیدات بلند امنیتی مسدود شده است. این رقم شامل دو مرحله روند ثبتنام رأیدهندگان میشود.
کمیسیون انتخابات افغانستان اعلام کرده بود که روند ثبتنام رایدهندگان را در سه مرحله انجام میدهد. مرحلهی نخست از ۲۵ حمل تا ۲۳ ثور سال جاری در مراکز ولایات، مرحلهی دوم از ۲۵ ثور تا ۷ جوزا در ولسوالیها و مرحلهی سوم از ۹ جوزا تا ۲۲ جوزا در روستاها انجام میشود.
کمیسیون مستقل انتخابات گفته بود که در سراسر کشور ۷۳۵۵ مرکز رایدهی را در ۳۴ ولایت ارزیابی و تعیین کرده است. در ماه سنبله ۱۳۹۶ این کمیسیون در اعلامیهیی نوشت که در ۳۳ واحد اداری (۸ درصد) که دارای تهدید بلند امنیتی میباشند، نتوانسته کار ارزیابی مراکز رأیدهی را انجام دهد.
کمیسیون انتخابات افغانستان در آخرین مورد به روز ۹ جوزا اعلام کرده است که از ۲۵ حمل تا ۸ جوزا در سراسر افغانستان ۴ میلیون و ۲۱۲ هزار و ۶۲۶ ثبتنام کردهاند. از این میان ۲ میلیون و ۸۰۱ هزار و ۹۶۵ نفر مرد، ۱ میلیون و ۳۳۰ هزار و ۴۹۴ نفر زن، ۷۹ هزار و ۶۵۰۹ نفر کوچی و ۵۰۸ نفر هندو و سکاند.
کمیسیون انتخابات درحالی نتوانسته در ۳۳ واحد اداری مراکز رأیدهی را تثبیت کند که در سال جاری شورشگری در افغانستان گسترش یافته است. طالبان حملات تهاجمی بیشتری را آغاز کرده و مناطق بیشتری در معرض سقوط قرار گرفته است.
قلمرو حکومت و طالبان
منابع رسمی و مقامهای امنیتی افغانستان در مورد مناطقی که از کنترل دولت خارج است، اطلاعات روشن نمیدهند. اما یک گزارش سیگار یا اداره بازرس ویژهی امریکا برای بازسازی افغانستان نشان میدهد که نفوذ و کنترل شورشیان تا اکتوبر ۲۰۱۷ میلادی به ۱۲ درصد افزایش یافته است. ۳.۹ میلیون افغان یا ۱۲ درصد از ۳۲.۵ میلیون نفر نفوس افغانستان در ولسوالیهای تحت نفوذ یا کنترل شورشیان زندگی میکنند.
این گزارش گفته است که ۲۰.۹ میلیون یا ۶۴ درصد نفوس افغانستان هنوز در مناطق تحت کنترل یا نفوذ دولت افغانستان زندگی میکنند. گزارش میگوید که ۷.۸ میلیون یا ۲۴ درصد دیگر در مناطق تحت منازعه به سر میبرند.
سیگار در گزارش خود گفته است که از ۴۰۷ ولسوالی افغانستان ۵۵.۸ درصد (۷۳ ولسوالی تحت کنترل و ۱۵۴ تحت نفوذ دولت) آن تحت کنترل یا نفوذ دولت است. ۱۳ ولسوالی تحت کنترل کامل شورشیان قرار دارد و ۴۵ ولسوالی دیگر تحت نفوذ شورشیان. ۱۲۲ ولسوالی دیگر تحت منازعه قرار دارد که ۳۰ درصد ولسوالیهای افغانستان را تشکیل میدهد.
ولسوالیهای وردج و یمگان در ولایت بدخشان، ولسوالی دهنهی غوری در ولایت بغلان، ولسوالی ناوه در ولایت غزنی، ولسوالیهای باغران، دیشو، کجکی، موسیقلعه، نوزاد، خانشین و سنگین در ولایت هلمند، ولسوالی کوهستانات در ولایت سرپل و ولسوالی کاکر در ولایت زابل تحت کنترل کامل شورشیان طالب قرار دارند.
براساس گزارش سیگار، ارزگان، هلمند و قندوز سه ولایتیاند که شورشیان بیشترین کنترل و نفوذ را در آن دارند. از شش ولسوالی ارزگان چهار ولسوالی آن تحت نفوذ طالبان قرار دارد، از هفت ولسوالی قندوز پنج ولسوالیهای تحت نفوذ طالبان قرار دارد و از ۱۴ ولسوالی هلمند نُه ولسوالی آن تحت نفوذ یا کنترل شورشیان قرار دارد.
مراکز باز و بسته
اطلاعاتی که بهدست روزنامهی اطلاعات روز رسیده نشان میدهد که در دو مرحله روند ثبتنام رأیدهندگان مجموع مراکز به ۴ هزار و ۴۹۱ مرکز رسیده است. از این میان ۳ هزار و ۲۳۱ مرکز باز است، ۴۲۸ مرکز مسدود، ۴۳۳ مرکز به دلیل تهدیدات بلند امنیتی بسته شده و برای ۳۹۹ مرکز دیگر تا ۳۱ ثور سال جاری مواد انتخاباتی رسانده نشده است. منابعی در کمیسیون مستقل انتخابات میگویند در جریان روزهای اخیر مواد انتخاباتی به شمار زیادی از مراکز انتقال داده شده و روند انتقال مواد انتخاباتی به سایر مراکز ثبتنام جریان دارد.
براساس این اطلاعات، در مرحلهی نخست روند ثبتنام رأیدهندگان (از ۲۵ حمل تا ۲۳ ثور) در مرکز ولایات ۱۴۱۹ مرکز ثبتنام رأیدهندگان تثبیت شده است. از این میان ۱۲۹۲ مرکز آن باز بوده، ۴۴ مرکز بسته بوده و ۸۳ مرکز دیگر بهدلیل تهدیدات امنیتی بسته شده است.
در مرحلهی دوم ثبتنام رأیدهندگان که از ۲۵ ثور آغاز شده، ۳۰۷۲ مرکز تثبیت شده است. از این میان ۱۹۳۹ مرکز در حال حاضر فعال است، ۳۸۴ مرکز بسته میباشد و ۳۵۰ مرکز بهدلیل تهدیدات امنیتی بسته شده است.
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان تا تاریخ ۳۱ ثور سال جاری از جملهی ۳۸۷ ولسوالی مواد انتخاباتی را به ۳۳۵ ولسوالی انتقال داده است. مواد انتخاباتی در ۲۲ ولسوالی دیگر تا این زمان منتقل نشده و مواد انتخاباتی ولسوالیهای ولایت غزنی در مرکز این ولایت قرار دارد که به هیچ یک از ولسوالیها انتقال داده نشده است.
چرا مراکز بستهاند؟
اطلاعات روز به گزارشهای عملیاتی مرحلهی دوم ثبتنام رأیدهندگان دست یافته که در آن ۳۰۷۲ مرکز بهصورت مشخص گزارش شده است. کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان در این گزارش شمار مراکز در ولایات و ولسوالیها را مشخص ذکر کرده و مراکز باز و بسته را نیز مشخص کرده است.
براساس گزارش مرحله دوم عملیاتی روند ثبتنام رایدهندگان ۱۱۳۳ مرکز در سراسر افغانستان بسته است. این مراکز به دلایل مختلف بسته مانده و شماری از این مراکزی که در آن مواد انتخاباتی تا ۳۱ ثور نرسیده است، نیز در جمع مراکز بسته فهرست شده است.
براساس اطلاعاتی که روزنامه اطلاعات روز از منابع مختلف بهدست آورده، در مرحله دوم روند ثبتنام ۱۷ مرکز در ولایتهای پکتیکا و غور «به دلیل عدم همکاری پولیس» بسته است. ۲۶ مرکز دیگر در ولایتهای کابل و ننگرهار «به دلیل نبود پولیس در مرکز بسته است.» چهار مرکز دیگر در ولسوالی اروگون ولایت پکتیکا بسته است زیرا «مردم محل با باز شدن مراکز مخالفت دارند.»
از مجموع مراکزی که در سراسر افغانستان در مرحلهی دوم روند ثبتنام رأیدهندگان بسته است، ۳۰۳ مرکز بهدلیل «تهدید بلند امنیتی» در ولایتهای کاپیسا، میدان وردک، لوگر، لغمان، بغلان، پکتیکا، پکتیا، خوست، کنر، بدخشان، تخار، قندوز، بلخ، غور، دایکندی، ارزگان، زابل، جوزجان، هلمند، بادغیس، هرات، فراه، سمنگان و سرپل مسدود است.
۴۲۰ مرکز ثبتنام رأیدهندگان بهدلیل «سقوط» در ولایتهای پروان، وردک، ننگرهار، بغلان، غزنی، بدخشان، تخار، قندوز، بلخ، غور، ارزگان، زابل، فاریاب، هلمند، بادغیس، هرات، فراه، نیمروز و سرپل مسدود است. مراکزی که زیر نام سقوط دستهبندی شده، به معنا است که مرکز ثبتنام در هیچ یک از مناطق ثثبیت شده باز نشده است.
در گزارش مرحلهی دوم عملیاتی روند ثبتنام رأیدهندگان آمده است که در ۳۵۹ مرکز تا ۳۱ ثور مواد از دفتر ولایتی به ولسوالیها انتقال داده نشده است. این ولایتها شامل میدان وردک، بغلان، غزنی، پکتیکا، پکتیا، نورستان، بدخشان، قندوز، غور، ارزگان، زابل، قندهار، جوزجان فاریاب، هلمند، فراه و سرپل میشود. در یک سند دیگر رقم مراکزی که مواد انتخاباتی در آن انتقال داده نشده، ۳۹۹ ذکر شده است.
وضعیت امنیتی مراکز چگونه است؟
اطلاعاتی که بهدست روزنامهی اطلاعات روز رسیده نشان میدهد که کمیسیون مستقل انتخابات برای برگزاری انتخابات در سراسر افغانستان با چالشهای امنیتی بسیار مواجه است. هرچند حکومت افغانستان متعهد به تأمین امنیت شده و نهادهای امنیتی و دفاعی در انتقال مواد انتخاباتی و تأمین امنیت مراکز ثبتنام رایدهندگان همکار کمیسیون اند، اما شورشیان هنوز هم بهعنوان مانع جدی برای برگزاری انتخابات به شمار میروند.
گزارش واقعات امنیتی روند ثبتنام رأیدهندگان از ۲۵ حمل تا ۱۶ ثور سال جاری (مرحلهی اول روند ثبتنام رأیدهندگان) نشان میدهد که در این دوره زمانی «واقعات امنیتی مربوط به فعالیتهای روند ثبتنام»، «تهدیدات بالای روند عملیاتی روند ثبتنام رأیدهندگان» و «تهدید کارمندان مرکز ثبتنام قشقری ولایت سرپل و ولسوالیهای مردیان و خمآب ولایت جوزجان» افزایش یافته است.
یک گزارش واقعات امنیتی روند عملیاتی مرحلهی اول ثبتنام رأیدهندگان که اطلاعات روز به آن دست یافته نشان میدهد که در ۲۱ روز ۱۸ رویداد امنیتی و تهدید «علیه روند ثبتنام رأیدهندگان از سوی مخالفین مسلح، توسط دفاتر ولایتی کمیسیون به ریاست امور عملیاتی گزارش گردیده است.» از این ۱۸ رویداد گزارشی تاکنون منتشر نشده است اما براساس اسنادی که بهدست روزنامهی اطلاعات روز رسیده، دفاتر ولایتی کمیسیون انتخابات بهصورت مفصل از واقعات به کمیسیون مرکزی گزارش داده است.
این واقعات در ولایتهای لوگر، بغلان، قندوز، غور، خوست، بادغیس، لغمان، سرپل و میدان وردک رخ داده است. در یکی از موارد یک حمله انتحاری بر یک مرکز ثبتنام رایدهندگان «بهنام مسجد یعقوبی در ولایت خوست» انجام شد که در آن ۴ کارمند کمیسیون انتخابات کشته و حدود ۳۰ نفر دیگر زخمی شدند.
گزارش امنیتی ۳ هزار و ۶۰ مرکز ثبتنام رأیدهندگان در مرحلهی دوم روند ثبتنام رأیدهندگان که از ۲۵ ثور آغاز شده است، نشان میدهد که شمار زیادی از مراکز ثبتنام رأیدهندگان در ولایتهای مختلف بسته است و یا تحت تهدید شدید امنیتی قرار دارد که کمیسیون انتخابات قادر به بازگشایی این مراکز نیست. در بسیاری از این مناطق حکومت افغانستان کنترل ندارد و یا نتوانسته ساحه را از وجود شورشیان پاکسازی کرده و زمینه را برای برگزاری انتخابات فراهم سازد.
اطلاعات روزنامهی اطلاعات روز نشان میدهد که سطح تهدید ۳۸۰ مرکز از مجموع ۳ هزار و ۶۰ مرکز در سراسر افغانستان در مرحلهی دوم روند ثبتنام رأیدهندگان در درجهی چهارم یا سیاه قرار دارد و این مراکز عملاً بسته است. این مراکز در ولایتهای پروان، میدان وردک، ننگرهار، بغلان، غزنی، بدخشان، تخار، قندوز، سمنگان، بلخ، غور، ارزگان، زابل، فاریاب، هلمند، بادغیس، هرات، فراه و نیمروز واقع شده است.
گزارش امنیتی روند عملیاتی مرحلهی دوم ثبتنام رأیدهندگان نشان میدهد که سطح تهدید ۴۷۴ مرکز در سراسر افغانستان در درجهی سوم یا سرخ قرار دارد. این مراکز در مناطقی واقع شده است که تهدیدات امنیتی آن بلند است. این مراکز در ولایتهای کابل، کاپیسا، پروان، میدان وردک، لوگر، ننگرهار، لغمان، بغلان، غزنی، پکتیکا، پکتیا، خوست، کنر، نورستان، بدخشان، تخار، سمنگان، بلخ، سرپل، غور، دایکندی، ارزگان، زابل، قندهار، جوزجان، فاریاب، هلمند، بادغیس، هرات، فراه و نیمروز واقع شده است.
سطح ۴۱۸ مرکز ثبتنام رأیدهندگان در ولایتهای کابل، میدان وردک، لوگر، ننگرهار، لغمان، بغلان، غزنی، پکتیکا، پکتیا، خوست، کنر، نورستان، تخار، بدخشان، قندوز، سمنگان، بلخ، سرپل، غور، دایکندی، ارزگان، زابل، قندهار، فاریاب، هلمند، بادغیس، هرات، فراه و نیمروز در درجه دوم یا زرد قرار دارد. این مراکز تحت تهدید متوسط امنیتی قرار دارد.
کمیسیون انتخابات افغانستان یک نهاد مستقل است که مسوولیت برگزاری انتخابات را در سراسر افغانستان بر عهده دارد. حکومت افغانستان، بهویژه نهادهای امنیتی، مسوولیت دارند تا کمیسیون انتخابات را در امر برگزاری انتخابات کمک و زمینه را برای برگزاری انتخابات فراهم کند. نهادهای امنیتی افغانستان نیز مسوول تأمین امنیت مراکز انتخاباتیاند.
بسته بودن بیش از چهار صد مرکز ثبتنام رأیدهندگان پرسشهای زیادی را در برابر روند انتخابات قرار داده است. حکومت افغانستان تلاشهای زیادی را به خرج داده تا شورشیان را سرکوب و یا وادار به صلح کند اما شورشیان، بهویژه طالبان، در بهار امسال حملاتشان را شدت بخشیده و در چندین جبهه نظامیان افغان را درگیر کردهاند.
سید حفیظالله هاشمی، یکی از اعضای کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان به روزنامهی اطلاعات روز میگوید که دلیل مهم باز نشدن مراکزی که در حال حاضر بسته است، ناامنی میباشد و یا مراکز ثبتنام در مناطق خارج از کنترل دولت قرار گرفته است.
جدا از موارد امنیتی، مسایل سیاسی نیز سد راه کمیسیون انتخابات افغانستان قرار گرفته است. بیش از یک ماه است که شماری از معترضان دفتر ولایتی کمیسیون انتخابات را در ولایت غزنی بستهاند و خواهان حوزهیی شدن انتخابات در این ولایت اند. آنان مدعیاند که در پارلمان شانزدهم تنها چند ولسوالی هزارهنشین ولایت غزنی وکیل داشته و باقی اقوام از داشتن وکیل محروم بودهاند. این افراد با مطرح کردن حوزهیی شدن انتخابات میخواهند ولایت غزنی به یازده حوزهی رأیدهی تقسیم شود؛ کاری که از نظر قانونی ناممکن است و کمیسیون انتخابات قبلا طرح حوزهیی شدن انتخابات را رد کرده است.
آقای هاشمی که خود در هفته گذشته به ولایت غزنی رفته و با معترضان صحبت کرده، در این مورد گفت که معترضان دو خواست دارند، اول از کمیسیون انتخابات که شامل تغییر و اصلاحات در دفتر کمیسیون و تمدید میشود و موضوع دوم حوزهیی شدن انتخابات که در حال حاضر وقت آن گذشته است. او گفت که به معترضان وعده داده تا این موضوعات را به ریاست جمهوری گزارش بدهد و این بر عهده حکومت است که تصمیم بگیرد در این مورد چکار میکند.
بسته بودن مراکز ثبتنام رأیدهندگان در ولایات مختلف افغانستان نگرانیهای دیگری را نیز خلق کرده است. این امر سراسری بودن انتخابات را که یک اصل اساسی است، زیر سوال میبرد و منجر به کاهش میزان مشارکت مردم در روند انتخابات میشود. آقای هاشمی در این مورد میگوید که کمیسیون در آغاز اعلام کرده که در هر سه مرحله شماری از مراکز باز نخواهد داشت زیرا در این مناطق زمینه برای باز کردن مرکز ثبتنام ممکن نیست.
او گفت: «نهادهای امنیتی به ما اطمینان بدهند و مناطق را امن بسازند تا ما برویم در آنجا صندوق بگذاریم و بالاخره ثبتنام کنیم. این چیز جدید نیست. در انتخاباتهای گذشته هم ناامنی بود، سقوط و مراکز بسته داشتیم اما انتخابات را برگزار کردیم.»
نهادهای امنیتی افغانستان همواره از سرکوب شورشیان سخن زدهاند. در بهار امسال وزارت دفاع افغانستان عملیات نصرت را طراحی و آغاز کرد. این وزارت گفته بود که هدف اصلی عملیات نصرت تأمین امنیت انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالیهاست که در ۲۸ میزان سال جاری برگزار میشود. اما حملات پیهم شورشیان و سقوط چندین ولسوالی در هفتههای گذشته پرسشهای جدی را متوجه نهادهای امنیتی افغانستان نیز ساخته است. بسیاریها به این باور اند نهادهای امنیتی افغانستان استراتژی نظامی که بتواند شورشیان را شکست بدهند و یا زمینه را برای برگزاری انتخابات در یک فضای امن فراهم سازند، ندارند.