نیوزویک – جِف استین
نزدیک به یک دهه پیش، یکی از کارشناسان باسابقه‌ی امریکا در مورد افغانستان سناریوی وحشتناکی را پیش‌بینی کرد. او گفت که اگر موفقیت طالبان در جنگ ادامه یابد، تخلیه‌ی اضطراری را از کابل شاهد خواهیم بود که در مقایسه با آن فرار امریکایی‌ها توسط هلیکوپتر از سفارت ایالات متحده در ویتنام جنوبی آسان بنماید.
پیش‌بینی سقوط کابل با سال‌ها تفاوت، نابهنگام بود. تبصره‌ی سال 2009 توماس جانسون پژوهشگر مدرسه‌ی عالی نیروی دریایی، پیش‌بینی کرد در صورتی که استراتژی ایالات متحده [برای افغانستان] تغییر نکند، این شکست و عقب‌نشینی تا سال 2012 اتفاق می‌افتد. شش سال گذشته است و ایالات متحده پس از کاهش چشم‌گیر نیروهایش هنوزهم در افغانستان حضور دارد، اما پیش‌بینی‌ها نومیدکننده‌تر از پیش هستند. بر اساس گفته‌های برخی منابع، گفته می‌شود که رییس‌جمهور دونالد ترمپ دوباره به موضع پیش‌فرض دیرین خود در مورد جنگ افغانستان به عنوان یک «فاجعه‌ی کامل» رو کرده است. دیگران شک دارند که او از این موضع دست بکشد.
در کتاب (Fear) اثر تازه‌ی باب وودوارد در مورد رییس‌جمهور، آمده است هنگامی که مک‌ماستر مشاور پیشین امنیت ملی وی در تابستان سال 2017 یک استراتژی نظامی بازنگری‌شده را پیشنهاد کرد، ترمپ با غرولند گفت: «آن‌جا چه غلطی می‌کنیم؟» وودوارد نوشته است که ترمپ با شوریدگی به دستیار وقتش راب پورتر گفت که افغانستان «یک فاجعه‌ی کامل است. این کشور هرگز یک دموکراسی کارگر نخواهد شد. ما باید به طور کامل [از این کشور] خارج شویم.»
به هرحال، در آگست 2017 ترمپ به یک تعهد نامحدود و اعزام 4 هزار نیروی اضافی به افغانستان که مجموع نیروهای امریکایی را به 14 هزار نفر می‌رساند، متقاعد شد. نزدیک به 27 هزار پیمان‌کار نیز برای ایالات متحده در افغانستان کار می‌کنند که از آن جمله حدود 10 هزار نفر شهروندان ایالات متحده هستند.
در هفتم اکتبر 2018، درگیری و دخالت ایالات متحده در افغانستان 17 ساله می‌شود. جنگ افغانستان طولانی‌ترین، هرچند به سختی مرگ‌بارترین -جنگ ویتنام جان 58200 نظامی امریکایی را گرفت- و تا حال پرهزینه‌ترین جنگ امریکا بوده است: در حال حاضر ایالات متحده سالانه تقریبا 50 میلیارد دالر را صرف عملیات‌های نظامی در افغانستان می‌کند و برآورد می‌شود که هزینه‌ی کل جنگ تا کنون بین 841 میلیارد تا 1.07 تریلیون دالر (اگر هزینه‌ی امور مراقبت از کهنه‌سربازان نیز در نظر گرفته شود) هزینه‌ی مالی روی دست ایالات متحده گذاشته است. با این‌حال، ارقام رسمی پنتاگون خیلی کمتر از این است.
مسئله‌ی بعدی هزینه‌یی است که سربازان می‌پردازند. به دست آوردن تعداد دقیق مردان و زنانی که تنها در جنگ افغانستان خدمت کرده‌اند و اینکه چند بار اعزام شده‌اند، دشوار است اما بر اساس پژوهش مؤسسه‌ی Rand حدود 2.77 میلیون نفر از اعضای نیروهای مسلح ایالات متحده، از حملات یازدهم سپتامبر به این‌سو، در 5.4 میلیون مورد استقرار نیرو در نقاط مختلف جهان -عمدتا در خاورمیانه و آسیای جنوبی- خدمت کرده‌اند و «اکثریت آن‌ها سربازان ارتش بوده‌اند.» گزارش پنتاگون می‌گوید که تا اواخر ماه جولای 2372 نفر از اعضای نیروهای مسلح ایالات متحده در افغانستان جان باخته‌اند و 20232 نفر زخمی شده‌اند. اما بر اساس پروژه‌ی «هزینه‌ی جنگ» دانشگاه براون «دست‌کم 970 هزار کهنه‌سرباز وجود دارد که معلولیت آن‌ها در درجات مختلف» در نتیجه‌ی جنگ‌های افغانستان و عراق (کشوری که در سال 2011 بیشتر سربازان امریکایی از آن خارج شدند) به رسمیت شناخته شده است.
البته تلفات [و آمار معلولیت] غیرنظامیان افغان به مراتب بدتر از این بوده است. به گفته‌ی پروژه‌ی براون تا اواسط سال 2016، 3 هزار نفر از شهروندان افغانستان و پاکستانی‌هایی که در مناطق جنگی زندگی می‌کنند، کشته و بیش از 183 هزار نفر به طور جدی زخم برداشته‌اند.
پس از اینکه 17 سال پیش تیم‌های سازمان سیا و نیروهای ویژه‌ی امریکا طالبان را از کابل بیرون راندند، واشنگتن رؤیای بزرگ آوردن صلح و دموکراسی به افغانستان را در سر داشت؛ کشوری که از زمان تجاوز شوروی در سال 1979 و به دنبال آن درگیری‌های مسلحانه، و مدت‌ها قبل از آن با نزدیک به 80 سال جنگ با امپراتوری بریتانیا، درهم شکسته است. اما دیگر هدف واشنگتن پیروزی نیست. تا سال 2017 هدف واشنگتن مجبورکردن افراط‌گرایان سنی به گفت‌وگوهای صلح و تشریک قدرت با دولت متزلزل رییس‌جمهور اشرف غنی بود. حالا بعد از یک سال، واضح است که این استراتژی شکست خورده است. بیشتر کارشناسان می‌گویند طالبان که با موفقیت‌های غافل‌گیرکننده در میدان جنگ به شمول افزایش دسترسی و ورود آسان به کابل با حملات انتحاری ویران‌گر و عدم محبوبیت روزافزون غنی، نیروی تازه یافته‌اند، اکنون قبل از پرداختن به هرگونه مسائل مربوط به یک معامله‌ی تشریک قدرت با کابل، فقط درباره‌ی خروج کامل نیروهای خارجی گفت‌وگو خواهند کرد.
توماس جسیلین سردبیر ارشد Long War Journal، ویب‌سایتی که از یازدهم سپتامبر به این‌سو فعالیت‌های شبه‌نظامیان اسلامی را از نزدیک زیر نظر دارد، می‌گوید: پنتاگون و وزارت امور خارجه «در حال تلاش برای مذاکره با طالبان بر سر نوعی معامله‌یی اند که آبروی [پنتاگون و وزارت امور خارجه] حفظ شود. آن‌ها به شدت خواهان این اند که طالبان به طریقی بگوید، هی، اشکالی ندارد که [افغانستان را] ترک کنید. و طالبان فقط خواهان این است که ما [از افغانستان] خارج شویم. این چیزی است که آن‌ها بارها و بارها تکرار کرده اند. آن‌ها می‌خواهند ما خارج شویم.»
بر اساس شایعات سیاست خارجی واشنگتن، همه‌ی این‌ها باعث شده است که ترمپ بار دیگر به این نتیجه‌گیری برسد که [پیروزی] در جنگ [افغانستان] یک هدف دست‌نیافتنی است. گفته می‌شود که رییس‌جمهور می‌خواهد پس از انتخابات میان‌دوره‌یی ماه نوامبر، جدول زمانی برای خروج نیروهای امریکایی از افغانستان را اعلام کند؛ خروج تدریجی که در سال 2020 آغاز خواهد شد. اما آنتونی کوردزمن مشاور باسابقه‌ی وزارت دفاع ایالات متحده در مورد عراق و افغانستان می‌گوید که به نظر می‌رسد اکنون هیچ‌کسی برای خروج سریع و یا دخالت نظامی بیشتر ایالات متحده در افغانستان تلاش نمی‌کند. و با توجه به اینکه فرمانده جدید نیروهای ائتلاف تحت رهبری امریکا تازه وارد کابل شده و درحال انجام ارزیابی خودش است، ترمپ دلیلی دارد که به جای عمل، صبر کند.
کوردزمن که اکنون مسوول کرسی استراتژی آرلی آ. برک در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن است، می‌گوید: «رییس‌جمهور مجبور نیست که حداقل تا چند ماه دیگر، درگیر این مسایل شود. دلایلی برای این کار وجود دارد [از جمله] انتخابات میان‌دوره‌یی در ایالات متحده، انتخاباتی که قرار است در افغانستان برگزار شود، گفت‌وگوهای صلح که هنوزهم حداقل امکان‌پذیرند و زمستان پیش‌رو که در آن فشار نظامی کاهش خواهد یافت.» انتصاب زلمی خلیلزاد از سوی مایک پمپئو به عنوان فرستاده‌ی ویژه‌ی وزارت امور خارجه در افغانستان نیز به تأخیر افتاده است. انتظار می‌رود خلیلزاد که به عنوان سفیر سابق ایالات متحده در کابل بسیار مورد احترام است، مذاکرات با طالبان را دنبال کند.
کوردزمن می‌گوید: «حدس من این است که با توجه به سایر مسایلی که دولت با آن مواجه است، هیچ صدایی در رابطه به امور افغانستان بلند نشود. اما اگر ترمپ تصمیم به اقدامی بگیرد، من فکر می‌کنم که شما شاهد دو چیز خواهید بود: یک خروج تدریجی نسبتا سریع به جای یک خروج فوری و یک واکنش نسبتا جدی علیه هرنوع پذیرش پناهندگی در مقیاس بزرگ یا مهاجرت افغان‌ها.»
کاخ سفید درخواست‌های مکرر نیوزویک را برای بحث در مورد فکر رییس‌جمهور در مورد افغانستان، رد کرد.
کارشناسان می‌گویند از آن‌جایی که ترمپ به بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری معروف است و قرار گزارشات بسیاری، به صرف‌نظر از تصمیمات عجولانه‌اش متقاعد می‌شود، دشوار است پیش‌بینی کرد که او در نهایت چه کاری انجام خواهد داد. یک افسر اطلاعاتی به شرط پنهان‌ماندن هویتش خاطرنشان کرد که «او [ترمپ] پیش از اعلام اعزام (سربازان بیشتر) در سال گذشته، به خروج از افغانستان مصر بود. سپس او 180 درجه تغییر کرد. پس دشوار است که بگوییم دقیقا چه چیزی قرار است اتفاق بیافتد.» او افزود که علاوه بر این، افسران ارشد ارتش با این استدلال که فرمانده جدید ایالات متحده در افغانستان، جنرال اسکات میلر، برای نوشتن ارزیابی خودش از اوضاع افغانستان برای کاخ سفید به وقت نیاز دارد، می‌توانند مانع هرگونه دستور غیرمنتظره‌ی ترمپ برای ترک افغانستان شوند. افسر اطلاعاتی گفت: «این چیزی است که آن‌ها همیشه خواهان آن اند.» این یکی از تکنیک‌های تأخیر عمدی است که ارتش یک دهه می‌شود برای دفع تمایلات رییس‌جمهور باراک اوباما به خروج و حالا ترمپ استفاده می‌کند. او گفت: «این تغییر تدریجی در اهداف مأموریت نیست، بلکه تغییر زمان‌بندی و تقویم است. چشمت را باز کنی، یک سال گذشته است.»
روز گراندهاگ*
ارزیابی نومیدکننده‌ی جدید امنیت ملی ایالات متحده در مورد افغانستان که در ماه آگست تکمیل شده است اما به گفته‌ی منابع هنوز مخفی نگه داشته شده است، می‌تواند به ترمپ امکان بازگشت به گزینه‌ی خروج را فراهم کند. جیمز کلاپر رییس پیشین امنیت ملی به نیوزویک گفت «چند سال می‌شود که ارزیابی‌های امنیت ملی در مورد افغانستان نومیدکننده بوده‌اند.» اما گفته می‌شود که این یکی، با برجسته‌کردن دستاوردهای طالبان در سال گذشته، عدم محبوبیت رژیم اشرف غنی و فساد همه‌گیر در افغانستان، بیشتر از پیش بدبینانه است. منبع نیوزویک که در مورد یافته‌های ارزیابی امنیت ملی با یک مقام بلندپایه‌ی دولت بحث کرده است، می‌گوید که این ارزیابی «یک سند ویران‌گر است» زیرا ارزیابی حاکی از آن است که بن‌بست کنونی «برای شورشیان یک پیروزی است.» این منبع می‌گوید که ترمپ «عصبانی خواهد شد» زیرا این ارزیابی مهر تأییدی بر اصرار و انگیزه‌ی وی به «خروج از افغانستان» خواهد بود.
* روز گراندهاگ در دوم فبروری جشن گرفته می‌شود. بنا به آداب و رسوم در این روز اگر یک موش‌خرمای کوهی امریکا از مخفی‌گاه خود خارج شود و هوا ابری باشد، بهار به زودی فراخواهد رسید؛ اگر آفتابی باشد، فرض است که سایه‌ی خودش را خواهد دید و به مخفی‌گاهش برمی‌گردد و هوای زمستانی برای ۶ هفته بیشتر ادامه پیدا خواهد کرد.