هفتمین دور مذاکرات امریکا با طالبان در قطر دیروز آغاز شد. در شش دور قبلی مذاکرات در طی حدود 9 ماه، مذاکرات اصلی بر خروج نیروهای امریکایی از افغانستان و قطع رابطهی گروه طالبان با سازمانهای تروریستی، مشخصا القاعده متمرکز بوده است.
هفتمین دور مذاکرات امریکا با طالبان در شرایطی شروع میشود که هنوز پیشنویسی از توافقات میان دو گروه تهیه نشده و یا دستکم طرفین در مورد آن صحبتی نکردهاند. اما مقامات امریکایی از سفیر امریکا در کابل تا وزیر خارجهی این کشور، رسیدن به توافق نهایی تا قبل از برگزاری انتخابات ریاستجمهوری ماه سپتامبر در افغانستان را محتملتر از رسیدن به بنبست در گفتوگوهای صلح دانستهاند.
در حالی امریکاییها نوید رسیدن به توافق نهایی در این دور یا دورهای بعدی مذاکرات تا ماه سپتامبر را میدهند، که جنگ خونین میان طالبان و دولت افغانستان در چندین ولایت جریان دارد و اختلافات سیاسی دولت افغانستان با امریکاییها بر سر چگونگی گفتوگو و صلح با طالبان همچنان پا برجاست.
حکومت افغانستان ضمن استقبال از تلاشهای زلمی خلیلزاد و امریکاییها برای رسیدن به صلح، مداخله و نقش پاکستان در ناامنی و دامنزدن به خشونت در افغانستان را عامل اصلی دانسته و گفتوگوهای صلح با طالبان بدون شاملکردن پاکستان در گفتوگوها را ناموثر و ناپایدار عنوان میکند. از دید دولت، توافق سیاسی با طالبان زمانی اثرگذار و پایدار است که در توافق صلح قیوداتی بر عملکرد پاکستان وضع و ضمانت و نظارت بینالمللی بر آن وجود داشته باشد. دولت همچنان بر مالکیت افغانی روند سیاسی برای ختم خشونتها اصرار دارد و دورماندن دولت از روند کنونی را چالشی برای رسیدن به توافق عنوان میکند. دولت همچنان صلح را اولویت پس از برگزاری انتخابات و روند زمانگیر میداند که باید براساس یک برنامهی طولانیمدت پنجساله صورت بگیرد.
اما برای امریکاییها چالش اصلی و پابرجا در رسیدن به صلح، کسب توافق طالبان برای ورود به مرحلهی تازهای از گفتوگوهاست: مذاکرهی بین الافغانی. گزارشهای متعددی ضمن خوشبینی از رسیدن به توافق بر سر دو موضوع اساسی مذاکرات امریکا با طالبان که شامل خروج نیروهای امریکایی و قطع رابطهی گروه طالبان با سازمانهای تروریستی است، امضای توافقنامه را مشروط بر ورود طالبان به مرحلهی تازهی گفتوگوهای صلح میدانند؛ مرحلهای که بدون شک جنجالیتر از دو مرحلهی اول خواهد بود. نیروهای سیاسی بهشمول دولت در مورد چگونگی مذاکره با طالبان دچار اختلافاند. بحث بر سر مالکیت پروسه، موضوعات قابل بحث، مکان و زمان بحث از اختلافهایی است که تلاشهای صلح دولت و سیاسیون را به بنبست کشانده است. تلاش دولت برای تشکیل هیأت مذاکرهکننده و ارایهی طرحی برای صلح بهدلیل منافع متضاد گروههای سیاسی و درگیریهای داخلی، بینتیجه مانده و سیاستمداران و مقامات دولت آمادگی برگزاری گفتوگوهای داخلی را ندارند.
افزون بر اختلافات داخلی تشدیدشده میان مقامات دولت و سیاسیون، گروههای جامعهی مدنی، رسانهها و زنان نیروهای اثرگذار بر روند گفتوگوهای صلحاند که جایگاه روشنی در گفتوگوهای کنونی ندارند. دولت افغانستان از برگشت امارت اسلامی، نوع نظام سیاسی، حقوق مدنی و سیاسی و مواجهه با اصل آزادی بیان در توافقات صلح نگران است. اما نگرانی اصلی و تعارض اصلی بر سر این اصول و ارزشها میان زنان، جامعهی مدنی، نهادهای دموکراتیک و نسل جدید افغانستان با گروه بنیادگرا و تندرو طالبان است. هیچ صحبتی در مورد حکومت جمهوری مبتنی بر آرای شهروندان یا حکومت انتصابی دینی در توافقات صلح انجام نشده است. سرنوشت آزادیهای مدنی و سیاسی و حقوق زنان و اقلیتها روشن نیست.
بنابراین تا رسیدن به صلح، ضمن توافقات ابتدایی میان امریکا و طالبان راه طولانی در پیش است. موفقیت دور هفتم گفتوگوها در توافق بر سر دو مرحلهی اول نیست. موفقیت این دور در بازکردن و اعمال شرایطی بر مذاکرات اصلی میان افغانهاست که امریکاییها مسئولیتی در این مورد برعهده نمیگیرند.