پس از این‌که رییس‌جمهور غنی در نشست روز دوشنبه کابینه بر ادامه گفت‌وگوهای صلح در داخل افغانستان تأکید کرد و گفت ترجیح می‌دهد «دور دوم مذاکرات صلح در افغانستان انجام شود»، زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان، روز سه‌شنبه (۲۵ قوس) در سلسله تویت‌های ضمن یادآوری ضرورت تفاهم سیاسی، کاهش خشونت و آتش‌بس فوری، نوشته است: «به سبب آنچه که در خطر است، لازم است که تأخیری در تجدید گفت‌وگوها نباشد و طبق توافق در ۵ جنوری از سرگرفته شوند.»
عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی در رابطه به ادامه گفت‌وگوهای صلح بین‌الافغانی در داخل کشور گفته است که «محل مذاکره‌ی صلح با گروه طالبان، نباید مانع آغاز دور بعدی این مذاکره شود.» آقای عبدالله که روز چهارشنبه (۲۶ قوس) در محفلی در کابل صحبت می‌کرد، گفته است: اگر مذاکره بین خود افغان‌ها است، ترجیحش این است که باید این مذاکره در داخل افغانستان صورت گیرد. اما محل مذاکره به توافق میان هیأت مذاکره‌کننده دو طرف مربوط می‌شود و دو طرف در این مورد بحث و گفت‌وگو خواهند کرد.
در این اواخر حکومت افغانستان بحث ادامه گفت‌وگوهای صلح در داخل افغانستان را در حالی مطرح کرده است که هیأت‌های مذاکره‌کننده دو طرف لیست موضوعات پیشنهادی‌شان را برای ادامه گفت‌وگوها در مرحله‌ی بعدی با همدیگر شریک کرده‌اند و به هدف مشورت و رایزنی با رهبران‌شان در رابطه به موضوعاتی که در آجندای مذاکرات مطرح شده، روند گفت‌وگوها را تا ۵ جنوری سال آینده میلادی متوقف کرده‌اند.
اولین بار حمدالله محب، مشاور شورای امنیت ملی افغانستان نیز در سلسله تویتی به ادامه گفت‌وگوهای صلح در داخل افغانستان پرداخته و نوشته بود: «مراحل باقی‌مانده گفت‌وگوهای صلح بین جمهوری اسلامی افغانستان و طالبان باید در داخل این کشور دنبال شود.» محب تأکید کرده بود که دولت در قسمت جای و مکان مذاکرات در داخل افغانستان ملاحظه‌ی خاص ندارد و تعهد می‌سپارد تا برای هر پیشنهادی از سوی طالبان به شمول آماده ساختن مکان و تأسیسات، آمادگی بگیرد. بنابراین اولین پرسش که در این زمینه مطرح می‌شود این است که حکومت افغانستان و تیم رییس‌جمهور غنی با مطرح کردن بحث ادامه گفت‌وگوهای صلح در داخل افغانستان به دنبال چیست؟
عمر صمد، تحلیلگر ارشد در شورای اتلانتیک در گفت‌وگو با اطلاعات روز به این باور است که این هم یک نظر دیگر از جانب ارگ است: «تا حال با سایر ارگان‌ها و شخصیت‌های مطرح در میان گذاشته نشده و یقینا که مانند سایر موضوعات قبلی، اجماع را ضعیف‌تر و بی‌باوری را بین نخبگان در کابل بیشتر می‌سازد.» از نظر آقای عمر صمد ارگ به‌دنبال امتیازگیری تبلیغاتی است: «ارگ می‌خواهد اذهان مردم، به‌ویژه حامیان خارجی خود را ضد طالبان بسیج کند و پروسه‌ی دوحه را زیر سوال ببرد.»
محی‌الدین مهدی، نویسنده و نماینده پیشین پارلمان در گفت‌وگو با اطلاعات روز در رابطه به مطرح کردن بحث ادامه گفت‌وگوهای صلح در داخل افغانستان از سوی حکومت افغانستان و تیم رییس‌جمهور غنی، معتقد است که غنی به دنبال خرید زمان است: «تیم رییس‌جمهور غنی با مطرح‌کردن ادامه گفت‌وگوهای صلح در افغانستان، طولانی‌ساختن این پروسه را می‌خواهند تا در اقتدار باقی بمانند. حکومت با طرح چنین شرط‌ها می‌داند که جانب طالبان نمی‌پذیرد و جوانب دیگری هم که در پروسه صلح افغانستان دخیل‌اند از این مسأله امتناع می‌کنند، با این‌حال چنین بحثی باعث چانه‌زنی می‌شود و یک مدت وقت می‌گیرد.» از نظر آقای مهدی چانه‌زنی روی این موضوع ادامه گفت‌وگوها در داخل افغانستان برای حکومت فرصت بیشتر می‌دهد: «جانب حکومت فکر می‌کند که دولت قطر با طالبان و دیگر جوانبی که با طالبان نزدیک‌اند، ممکن است اعمال نفوذ کنند.»
نه الزامی است و نه ممکن
دومین سوال این است که ادامه گفت‌وگوهای صلح در داخل افغانستان ممکن است؟
از نظر آقای مهدی، ادامه گفت‌وگوهای صلح در داخل افغانستان نه ممکن است و نه الزامی: «ممکن به این دلیل نیست که هنوز طالبان توسط دستگاه قضایی افغانستان بری‌الذمه شناخته نشده‌اند و از نظر قانونی نمی‌توانند در افغانستان آزادانه گشت‌وگذار کنند. الزامی نیست به این خاطر که می‌توانند در بیرون در فضای آزادتر به فیصله برسند. قبل از این‌که چنین شرط مطرح شود، به نظر من اول باید شرط آتش‌بس مطرح شود، که در آن صورت ممکن است در داخل هم زمینه مذاکرات فراهم شود، اما در داخل آتش ممکن نیست.»
عمر صمد، معتقد است در صورتی‌که شرایط امنيتی و سیاسی مناسب باشد و اعتمادسازی کافی بین طرف‌های متخاصم صورت گیرد، این امکان وجود دارد: «امکان گفت‌وگو و مذاکره در داخل افغانستان تحت شرایط خاص وجود دارد. ولی در مرحله‌ی ابتدایی کنونی که فاصله بین دو تیم و دو جانب افغانی هنوز فراخ است و اعتمادسازی کافی صورت نگرفته و جنگ هم بیداد می‌کند، این نظر و پیشنهاد جنبه‌ی عملی ندارد.» از نظر آقای صمد، «در صورتی‌که یک نیروی بین‌المللی حافظ صلح در افغانستان تعبیه گردد و طرفین قبول کنند، در آن‌صورت نیز همچون یک پیشنهاد می‌تواند شکل اجرایی بگیرد.»
نظرمحمد مطمئن، یکی از اعضای پیشین گروه طالبان در گفت‌وگو با اطلاعات روز، چالش اصلی در زمینه را حضور نیروهای خارجی در افغانستان می‌داند: «من فکر می‌کنم تا وقتی که خارجی‌ها به‌صورت کلی از افغانستان خارج نشوند و زمینه امنیت و مصونیت در داخل افغانستان آماده نباشد، طالبان قبول نمی‌کنند، به خاطری‌که ممکن است فشارهای دیگر از طرف ناتو و امریکا وارد شود؛ یعنی واقعیت تلخ رخ دهد. به همین خاطر فکر نمی‌کنم که طالبان قبول کنند.» مسأله دیگر این‌که از نظر آقای مطمئن، «حالا زود است و اگر در مذاکرات کمی پیشرفت حس شود و روی مسایل اساسی و ضروری توافق صورت بگیرد، آن وقت ممکن است که جلسات آخر در افغانستان دایر شود. ولی حالا ممکن نیست.»
محمدنعیم وردک، سخن‌گوی هیأت مذاکره‌کننده و دفتر سیاسی طالبان در قطر در گفت‌وگو با اطلاعات روز می‌گوید هدف از مطرح‌کردن چنین بحث از سوی حکومت در واقع تخریب پروسه مذاکرات صلح است: «حالا که جای مذاکرات انتخاب شده و هر دو تیم موافقه کرده، در چنین حالتی این موضوع را مطرح کردن به غير از جنجالی ساختن روند مذاکرات نشان‌دهنده چیزی دیگری نمی‌باشد.»
در همین‌حال، یکی از اعضای هیأت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان در گفت‌وگو با اطلاعات روز می‌گوید: «طالبان نگفته که از قطر بیرون نمی‌روند و جای دیگر مذاکره نمی‌کنند. آن‌ها شرایط داخل افغانستان را هنوز آماده و مناسب نمی‌دانند.» این منبع می‌گوید، مذاکره در جایی انجام شود که همه‌ی طرف‌ها احساس امنیت کنند و بتوانند با آرامش از دیدگاه خود دفاع کنند. اما چنین زمینه‌ی فعلاً در داخل افغانستان فراهم و ممکن نیست.