محمدحنیف ۵۷ ساله دو فرزندش را که عضو نیروهای ارتش ملی بوده‌اند در جنگ با طالبان از دست داده است. عیدگل ۲۰ ساله در سال ۹۵ در کمین طالبان در ولسوالی نادعلی هلمند و صدام‌حسین ۲۲ ساله در سال ۹۶ در انفجار ماین کنارجاده‌ای در ولسوالی تگاپ کاپیسا کشته شدند.
پس از کشته‌شدن این دو تن که تنها نان‌آوران خانواده ۱۲ نفری‌شان بوده‌اند، زندگی برای خانواده محمدحنیف سخت شد. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز مدعی است که حکومت در حدود یک‌و‌نیم سال معاش فرزندانش را پرداخت نکرده است. محمدحنیف در منطقه‌ی «پل‌چرخی» در مسیر شاهراه کابل – ننگرهار، در یک خانه کرایی و با کمترین امکانات زندگی می‌کند. می‌گوید حقوق فرزندانش را از حکومت دریافت نکرده و زندگی برایش دشوار و طاقت‌فرسا شده است: «تو بگو چه کار کنم؟ اگر بد دعا کنم، وطن غرق می‌شود. من کجا باید بروم. به کی آواز خود را برسانم که پول پسران ما را بدهند.»
برای مردی که از بیماری رنج می‌برد و دو بار زیر تیغ جراحی رفته است، در آشفته‌بازار بیکاری افغانستان تأمین هزینه‌ی یک خانواده پرجمعیت ساده نیست: «دو بچه‌ی من که زنده بودند، یک‌صد و ۸۰ هزار افغانی در پیشاور برای جراحی کمر خود مصرف کردم و بار دیگر یک‌سال پیش پاکستان رفتم و یک صد و ۳۰ هزار افغانی برای پاهای خود مصرف کردم. حالا کمی بهترم، اما نمی‌توانم بار بلند کنم و کمر من به درد می‌آید.»
محمدحنیف مدعی است که در فصل سرما، نانی برای خوردن و مواد سوختی برای گرم‌کردن خانه‌اش ندارد و در انتظار دریافت حقوق فرزندانش از حکومت است: «مواد سوختی نداریم. به‌خدا نان ندارم. در زیر کمپلی همگی فرزندان من پنهان می‌شوند و همین قسم گرم می‌شوند و سوخت نداریم.»
فرزند دیگر محمدحنیف نیز عضو نیروهای پولیس محلی بوده است، اما وی به‌دلیل اصرار مادرش ترک وظیفه کرده، تا سناریوی جان‌باختن دو برادرش بار دیگر در خانواده‌شان تکرار نشود: «همین بچه را دارم و اگر این هم شهید شود، من چه کار کنم؟ اگر همین بچه من هم شهید شود، خفه نمی‌شوم، اما مادرش گریان کرد که به پولیس محلی نرو که کشته می‌شوی. بچه من هم وقتی دید مادرش خیلی گریه می‌کند، وظیفه را ترک کرد.»
او می‌گوید که پس از ترک وظیفه پولیس محلی فرزندش بیکار است و حالا دوباره اصرار دارد که برای معاش دوباره به نیروهای دولتی یک‌‌جا شود تا خانواده‌اش در فقر مفرط به‌سر نبرند: «ما هر چقدر به گردیز مراجعه می‌کنیم و می‌گویم که پول دو فرزند ما را بدهند، اما برای ما می‌گویند که بودجه نیست و پول ندارند. بسیار مردم پول‌های‌شان را گرفته‌اند، ولی از ما را نداده‌اند.»
داغ فرزند بر دل مادر
در ماه میزان سال ۹۷ در حمله گروهی طالبان در روستای «زیرکی» ولسوالی «دره‌صوف» ولایت سمنگان، خوانی طاهری، آمر امنیت فرماندهی پولیس با شش سرباز به‌شمول مهرالله کشته شدند. مهرالله ۱۹ سال داشت و از وی سه پسر خردسال به یادگار مانده است. با کشته‌شدن مهرالله زندگی بر مادر، همسر و فرزندانش تلخ‌تر از هر زمانی شده است و آنان در فقر و تنگدستی به زندگی ادامه می‌دهند.
بی‌بی فاطمه ۴۲ ساله، مادر مهرالله از پرداخت‌نشدن حقوق شش ماه اخیر سال مالی ۹۹ شکایت دارد. او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید ۵۰ هزار افغانی از دولت طلب‌کار است: «هرچه هم به حکومت مراجعه کردیم که معاش شش ماه دیگر مهرالله را بدهد، اما برای ما می‌گویند که بودجه نیست. امروز حتا پول مسجدرفتن پسر مهرالله را که ۵۰ افغانی می‌شود، نداریم.»
شوهر بی‌بی‌فاطمه هنگامی‌که مهرالله پنج سال داشت درگذشت و مسئولیت پرورش مهرالله و سه خواهرش به دوش مادرش افتاد. این زن با دشواری فرزندانش را بزرگ کرد، اما با رفتن مهرالله به صف پولیس، پس از گذشت دو سال کشته شد. هم اکنون همسر مهرالله با خیاطی بخشی از مصارف زندگی کودکانش را تأمین می‌کند.
آمار نهاد «قهرمانان افغانستان» که در راستای حمایت از حقوق معلولان و خانواده‌های قربانیان نیروهای دولتی کار می‌کند، نشان می‌دهد که بیش از دو هزار معلول و خانواده قربانیان نیروهای دولتی بیش از یک‌سال حقوق دریافت نکرده‌اند.
هارون حیدری، رییس این نهاد در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که مشکلات سیستم اداری و مالی حکومت باعث شده که بازماندگان خانواده‌های قربانیان نیروهای دولتی و همچنین معلولان حقوق‌شان را با تأخیر دریافت کنند: «خانواده‌های شهدا و معلولان بیشتر زیر خط فقر زندگی می‌کنند. شمار زیادی از آنان حقوق‌شان را دریافت نکرده‌اند.»
او تأکید می‌کند که بارها برای پرداخت حقوق خانواده‌های جان‌باختگان نیروهای دولتی دادخواهی کرده‌اند، اما هیچ کاری برای بهبود وضعیت زندگی خانواده قربانیان نیروهای امنیتی صورت نگرفته است: «در فصل زمستان این خانواده‌ها سوخت ندارند و حتا نانی برای خوردن ندارند و باید حکومت معاش‌شان را پرداخت کند. بیشتر مشکلات معلولان و خانواده‌های شهدا به‌دلیل کم‌کاری وزارت شهدا و معلولان است.»
«وزارت مالیه بودجه بیشتر اختصاص دهد»
وزارت دولت در امور شهدا و معلولان می گوید طی سال مالی ۹۹ نزدیک به ۱۱ هزار قربانیان نیروهای دولتی و همچنین بیش از ۱۱۰۰ تن از معلولان نظامی شش ماه حقوق‌شان را دریافت نکرده‌اند.
ضیاءالحق فضلی، سخن‌گوی این وزارت به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید: «این تعداد ورثه‌ی شهدا و معلولان نظامی بنابر کمبود بودجه و افزایش جدیدالتثبیت حقوق شش ماه ۱۳۹۹ را دریافت کرده‌اند و شش ماه حقوق‌شان باقی است. از وزارت مالیه تقاضا کردیم که در بودیجه ۱۴۰۰ این باقیات را در نظر بگیرد.»
به گفته‌ی او، برای پرداخت معاش خانواده‌های قربانیان و معلولان ملکی و نظامی در سال مالی ۹۹ نیاز به دریافت ۲۲ میلیارد افغانی از بودجه ملی بوده است، اما به‌دلیل مشکلات در بخش کمبود بودجه وزارت مالیه تنها ۱۳.۵ میلیارد افغانی به این وزارت اختصاص داده بود: «ما تمام بودجه وزارت شهدا و معلولان را به معلولان و قربانیان جنگ پرداخت کردیم. وعده وزارت مالیه در سال مالی ۱۴۰۰ این است که پول‌های متباقی که در سال‌های گذشته از ورثه شهدا و افراد دارای معلولیت ملکی است، به حساب ما انتقال دهند، تا توزیع کنیم.»
در این میان، فواد امان، معاون سخن‌گوی وزارت دفاع ملی در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که تنها این وزارت مسئولیت پرداخت شش ماه معاش برای خانواده‌های قربانیان و معلولان جنگی پس از جان‌باختن و معلول‌شدن را دارد.
او اما آماری از شمار کشته‌شدگان نیروهای ارتش طی سال مالی ۹۹ ارائه نمی‌کند.
این در حالی است که اشرف غنی، رییس‌جمهوری افغانستان در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «سی‌‌ان‌ان» ایالات متحده امریکا گفته بوده که از سال ۲۰۱۵ میلادی بیش از ۴۰ هزار نظامی و غیرنظامی جان باخته‌اند.