گرمایش زمین و تغییر اقلیم از بحثهای جدی در جهان بوده است. براساس تحقیقات علمی سازمان ملی هواشناسی و اقیانوسشناسی امریکا و سازمان هواشناسی بریتانیا، درجهی حرارت زمین پس از صنعتیشدن ( ۱۸۴۰) تا سال ۲۰۱۹ در کل ۱.۵ درجه و در آسیای جنوبشرقی که افغانستان نیز شامل آن است، حتا تا ۱.۸ درجه افزایش یافته است. عمدهترین عامل گرمایش هوا تولید گازهای گلخانهای در جهان گفته شده است.
سهم افغانستان در تولید گازهای گلخانهای چقدر است؟
ادارهی ملی حفاظت از محیط زیست افغانستان دیروز (یکشنبه، ۲۲ حمل) «نخستین گزارش ملی فهرست موجودی گازهای گلخانهای افغانستان» را منتشر کرد. براساس این گزارش، افغانستان تنها منبع ۰.۱ درصد گازهای گلخانهای در جهان است.
عمدهترین گازهای گلخانهای که در افغانستان تولید میشود، کاربن دای اکساید (CO2)، میتان (CH4) و نایترس اوکساید (N2 O) میباشد.
در این گزارش گازهای ناشی از تولید انرژی، زراعت، صنعت و زباله در بازهی زمانی ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۷ بررسی شده است. از این میان سهم تولید انرژی با ۴۹.۸ درصد در تولید گازهای گلخانهای از هر بخش دیگر بیشتر است. علاوه بر آن، ۴۶.۲ درصد گاز گلخانهای از فعالیتهای زراعتی، ۳.۵ درصد از زباله و ۰.۶ درصد از فعالیت کارخانههای تولیدی – صنعتی ناشی میشود.
براساس گزارش اداره ملی حفاظت از محیط زیست، تولید گاز گلخانهای در کشور از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۷، ۱۴۷ درصد افزایش یافته است.
عزتالله صدیقی، معین مسلکی اداره ملی حفاظت از محیط زیست، این گزارش را از نیازهای جدی کشور برای برنامهریزی مؤثر و در جهت کاهش گازهای گلخانهای عنوان کرد و گفت: «با شناسایی منابع اصلی گازهای گلخانهای ما میتوانیم پالیسیها و برنامههای سکتوری توأم با انتشار کم گازهای گلخانهای را تهیه کنیم.»
به گفتهی آقای صدیقی، این گزارش به سکرتریت کنوانسیون تغیر اقلیم ملل متحد هم ارسال شده و مورد تأیید آنان قرار گرفته است.
رفیع قاضیزاده، رییس عمومی منابع طبیعی وزارت زراعت، مالداری و آبیاری گفت که این نهاد تلاش میکند با روشهای مناسب زراعتی، احیا و توسعهی جنگلات، پوشش سبز و فرش نباتی کشور نقش حیاتی را در سطح ملی و بینالمللی برای ایجاد سازگاری و جذب کاربن اجرا کند.
او گفت: «در سال ۱۴۰۰ وزارت در نظر دارد که بیش از ۲۵ هزار هکتار ساحه جنگل احیا کند. به همین ترتیب وزارت در نظر دارد که بیش از ۱۰۰ هزار هکتار علفچر را تحت مدریت سالم قرار دهد. همزمان قرار است بیش از ۵ هزار ساحه نباتات طبی ما که در حال تخریب بوده، دوباره احیا شود. همچنان بیش از ۶۱ هزار متر مکعب چکدم (حفرههای کوچک برای ذخیرهی آب) و بیش از ۴۲۰ ذخیره کوچک آبی جهت جذب آب ایجاد میشود.»
تأثیرات گازهای گلخانهای بر افغانستان
گازهای گلخانهای از عمدهترین عوامل گرمایش زمین در جهان شناخته میشود. هرچند افغانستان در تولید این گازها سهم ناچیزی دارد اما از آنرو که این گازها حد و مرز نمیشناسد، افغانستان را هم متأثر کرده است.
فیضالرحمان عزیزی، رییس عمومی اداره ملی تنظیم آب کشور در مراسم امروز گفت که تولید گازهای گلخانهای و در نتیجهی آن گرمایش زمین و تغییر اقلیم باعث شده است که در منابع آبی کشور کاهش چشمگیری رونما شود. به گفتهی او از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۸ حجم کلی آبهای سطحی و زیر زمینی از ۷۵ میلیارد متر مکعب به ۶۹ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است. این رقم نشان میدهد که در این بازهی زمانی منابع آبی کشور هشت درصد کاهش یافته است.
او اضافه کرد که مطالعهای که اداره تنظیم آب از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ انجام داده نشان میدهد که ۱۲۳ یخچال که از نظر تعداد سه درصد و از نظر مساحت ۱۴ درصد را در بر میگیرد نیز کاهش یافته است. به گفتهی او برعکس جهیلهای یخچالی از نظر تعداد ۱۰ درصد و از نظر مساحت هشت درصد افزایش یافته است: «کاهش یخچالها و افزایش جهیلها رابطهی مستقیم با گرمایش زمین دارد که گازهای گلخانهای عمدهترین عامل آن میباشد.»