پس از پنج ماه اعتراض برای مطالبهی حق کار، آموزش و رفاه اجتماعی، این روزها کابل و دیگر شهرهای افغانستان در سکوت و نگرانی فرو رفته است. شماری از زنان معترض میگویند که نشست ناروی نهتنها هیچ کمکی برای بهبود اوضاع نکرده، بلکه سبب بدترشدن اوضاع زندگی برای معترضان شده است. بهگفتهی آنان، طالبان با شیوهها و ابزارهای مختلف در صدد سرکوب معترضاناند.
بهتازگی طالبان، دو نفر دیگر از زنان معترض را در کابل بازداشت کردهاند. زنان معترض میگویند که بازداشت این معترضان بخشی از عملکرد طالبان برای سرکوب زنان و بهویژه معترضان است. بهگفتهی آنان، طالبان در جستوجوی باقی زنان معترضاند تا آنان را نیز اختطاف و شکنجه کنند.
این درحالی است که ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان در جریان نشست ناروی خطاب به زنان معترض، از آنان خواسته بود که آبروی افغانستان را در ممالک غربی نبرند و در کابل با طالبان صحبت کنند.
بازداشت مرسل و زهرا
بهتازگی طالبان مرسل عیار و زهرا محمدی، دو نفر از زنان معترض را از خانهشان در کابل بازداشت کردهاند. ترنم سعید، یکی از زنان معترض میگوید که طالبان مرسل عیار، از همقطاران او را روز چهارشنبه (۱۳ دلو) بازداشت کردهاند. بهگفتهی خانم سعید، افراد طالبان وارد خانهی مرسل عیار شده و او را با خود بردند. او افزود که طالبان با استفاده از همکار مرسل عیار، آدرس خانهی او را پیدا کرده و مرسل را با خود بردهاند. «مرسل و جاوید یکجا کار میکردند، هر دو گزارشگر تلویزیون سیانان بودند. طالبان سر جاوید فشار آوردند و چندین بار زنگ زده بوده که پول گزارشت را کجا بیاورم.»
هدا خموش نیز با تأیید این گفتهها اضافه میکند: «مرسل گفته که پیشت نگاه کو، هر وقت دیدمت، میگیرم. جاوید گفته که نه؛ مه از افغانستان خارج میشوم، بیا پولت را بگیر که نیازت نشود. مرسل هم آدرس را داده و خانه رفتند.»
او تصریح کرد که ده سرباز طالبان نیز با جاوید به خانهی مرسل رفتند و او را با خود بردهاند. بهگفتهی زنان معترض، طالبان ابتدا او را لتوکوب کرده و پس از آن با خود بردند.
روز پنجشنبه نیز هدا خموش در صفحهی فیسبوک خود از بازداشت زهرا محمدی، دیگر زن معترض خبر داد.
دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در تویتی ضمن اعلام این خبر، از وزارت داخلهی طالبان خواست تا هرچه زودتر در مورد گزارشهای بازداشت زنان معترض اطلاعات ارایه کنند.
بسیج طالبان برای دستگیری معترضان
در طول پنج ماه گذشته با وجود ممنوع اعلامشدن راهاندازی تظاهرات از سوی اداره طالبان، زنان برای مطالبهی حق کار، آموزش، رفاه اجتماعی و رفع محدودیتها در داخل و بیرون افغانستان همواره دست به اعتراض زده و خواستار رعایت حقوق مدنی و انسانیشان از سوی طالبان شدند. این اعتراضات زنان و طالبان را در مقابل هم قرار داده است. طالبان بارها تلاش کردهاند که مانع تجمعات و برگزاری تظاهرات زنان شوند. چنانکه این گروه برای رسیدن به خواستشان به تهدید و بازداشت زنان معترض اقدام کردهاند.
داکتر زهرا محمدی یک روز پیش از بازداشتاش، در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفته بود که طالبان با ارعاب و فشار مانع برگزاری اعتراضات خیابانی زنان شده و میشوند و با این کار میخواهند که مانع افشاشدن حقایق شوند.
او همچنین گفته بود که زنان سکوت نکرده و نمیکنند و از این رو طالبان نیز با شدت بیشتر در تعقیب زنان معترضاند: «همان طوری که در جریان هستید، علیرغم تهدید طالبان زنان معترض بهطور مدام و به روشهای گونهگون اعتراضات حق طلبانهیشان را ادامه دادهاند. اکنون طالبان در صدد گرفتاری معترضان از هر طریق ممکن هستند.»
بهگفتهی محمدی، برقراری تماسها از شمارههای خاص و ارسال مکتوب و فرمهای مخصوص درج معلومات دقیق از سوی حوزههای امنیتی به خانهها، بخشی از این تلاشها برای شناسایی و بازداشت زنان معترضاند.
در همین حال، یکی دیگر از زنان معترض میگوید که تا کنون دو بار از تلاشی خانهبهخانهی طالبان نجات یافته است: «همین چند روز پیش طالبان به محل اقامتم آمده بودند و مرا جستجو میکردند. من با کمک همسایه نجات یافتم.»
لیلا یکی دیگر از این زنان نیز تجربهی مشابه دارد و میگوید: «طالبان عکس و مشخصات مرا از طریق حوزه پخش کرده است و اکنون من نمیتوانم حتا محل اقامتم را برای تأمین مواد اولیه ترک کنم.»
این معترض مدعی است طالبان چندین بار به خانهاش رفته و سبب شده است که او به محل تازه نقل مکان کند: «تنها جان مان را نجات دادهایم. ویدیو از آن لحظهها نیز است.»
لیلا اضافه میکند که طالبان محلهی زندگی او را به شدت تحت نظارت گرفتهاند و از مردم در مورد او و سایر اعضای گروهش پروسوجو میکنند. زنان دیگر نیز تجربهی مشابه به لیلا را دارند. آنان میگویند که این روزها به طریقههای مختلف و از آدرسهای مختلف تهدید دریافت میکنند.
این درحالی است که شماری از شهروندان نیز تأیید میکنند که طالبان در صدد شناسایی معترضان اند. یکی از شهروندان با نشاندادن عکسی از دو زن معترض میگوید: «طالبان در نزدیک حوزهی سیزده موتر مسافربری شهری را ایستاد کرده و با نشاندادن عکسی، پرسیدند که آنان را میشناسیم یا نه؟»
با این وجود، معترضان همچنان از طالبان میخواهند تا به اعلامیههای جهانی حقوق بشر و سایر قوانین بینالمللی دربارهی حقوق انسانی و بشری مردم، بهویژه مشارکت زنان در عرصههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حرمت بگذارند.
دختران اسیر
پس از به قدرت رسیدن طالبان در ماه اسد سال جاری خورشیدی در افغانستان، زنان از کار محروم شدند و دختران نیز اجازهی رفتن به دانشگاههای دولتی و مکاتب را نداشتند. طالبان برای سفر و حتا درمان زنان نیز محدودیت وضع کردهاند.
وضع این محدودیتها خشم بسیاری از زنان شاغل و دانشجو را برانگیخته است. زنان معترض با اشاره به محدودیتهای وضعشده میگویند که طالبان با وضع محدودیت برای زنان به آنان اجازهی سفر بدون محرم را نمیدهند؛ اما خود این قانونشان را نقض میکنند.
زحل یکی از این زنان معترض میگوید: «آنان اجازهی سفر بدون محرم را به زنان نمیدهند. بهدلیل این قانونشان شمار زیاد از دختران از ادامهی تحصیل باز میمانند، اما خودشان زنان را بدون محرم دستگیر و نگهداری میکنند.»
این درحالی است که طالبان پیش از این تمنا زریاب پریانی و سه خواهرش، پروانه ابراهیمخیل، عالیه عزیزی مدیر زندان زنانه هرات و شمار معترض دیگر را در بلخ دستگیر کردهاند و هنوز از سرنوشت هیچ یکی از این زنان اطلاعی در دست نیست. زنان معترض با اشاره به این موضوع میگویند که طالبان در نشست ناروی به دستگیری زنان معترض اعتراف کردهاند؛ اما تا کنون هیچ اقدامی برای رهایی این زنان معترض نکردهاند.
داکتر زهرا محمدی یکی از زنان معترض یک روز پیش از بازداشتاش گفته بود: «با آنکه طالبان در نهایت تأیید کرد که پروانه و تمنا و … در نزد آنان اند، اما تا کنون از سرنوشت این دختران خبری نیست و آنان تا کنون در بند هستند.»
اکنون خود زهرا محمدی نیز در جمع کسانی که در بند طالبان قرار دارند، اضافه شده است. طالبان در مورد بازداشت مرسل عیار و زهرا محمدی توضیحات ارایه نکرده و خبر بازداشت آنان را رد نیز نکردهاند.
راضیه برومند دیگر زن معترض میگوید: «ما از دختران اسیر اطلاع نداریم و بهدلیل تهدید و فشارهای موجود در داخل افغانستان نیز دادخواهی نمیتوانیم. ما از فعالان حقوق بشر میخواهیم که دختران اسیر را فراموش نکنند و به طالبان فشار بیاورند تا هرچه زودتر دختران را بدون قید و شرط از بند رها کنند.»
این درحالی است که سازمان ملل و سایر نهادهای حقوقبشری بارها از طالبان خواستهاند که هرچهزودتر زنان معترض را آزاد و به بازداشتهای خودسرانه نقطهی پایان بگذارند.
دفتر هیأت معاونت سازمان ملل در کابل (یوناما) گفته است که «برای توقف اختطاف و آزادی کسانی که ناپدید شدهاند به اقدام فوری از سوی طالبان نیاز است».
این نهاد در صفحهی فیسبوک خود نوشته است که محل بازداشت فعالان زن و سایر کسانی که دو هفته پیش ناپدید شدند، نامعلوم باقی مانده است.
رینا امیری، نمایندهی ویژه امریکا برای زنان افغانستان نیز بازداشت زنان معترض از سوی طالبان را «ناعادلانه» خوانده و خواستار توقف این روند شده است.
خانم امیری امروز (جمعه، ۱۵ دلو) در تویتی نوشته است که اگر طالبان به دنبال مشروعیت کسب مشروعیت مردمی و جهانی هستند، باید به حقوق بشری مردم افغانستان، بهویژه زنان و همچنین آزادی بیان احترام بگذارند.
رینا امیری تأکید کرده است که زنان بازداشتشده و بستگانشان و همچنین سایر فعالانی که در بازداشت بهسر میبرند باید فورا آزاد شوند.
طالبان در پنج ماه گذشته محدودیتهای زیادی را در برابر زنان وضع کرده و آنان را از کار نیز محروم کردهاند. وضع این محدویتها اعتراضهای گستردهای زنان افغانستان را در سراسر دنیا در پی داشته است.