ادعای حیف‌ومیل کمک‌های بشردوستانه توسط نیروهای طالبان در جاغوری

در حدود یک‌ونیم سالی که گروه طالبان بر افغانستان مسلط شده اقتصاد کشور سیر نزولی داشته است؛ دامنه‌ی فقر، بیکاری و گرسنگی در این مدت رو به گسترش بوده است. براساس اعلام سازمان جهانی غذا (WFP)، تا ۹۲ درصد کل جمعیت افغانستان هم‌اکنون توان تهیه‌ی سه وعده‌ غذای کافی را ندارد. این دفتر وابسته به ملل متحد قبلا اعلام کرده بود که حدود ۱۹ میلیون نفر در افغانستان شدیدا نیازمند کمک غذایی اند.

همچنین براساس گزارش شاخص جهانی گرسنگی، افغانستان تحت حاکمیت طالبان امسال با شش رده سقوط، در جایگاه ۱۰۹ با مشکل جدی گرسنگی قرار گرفت. این روند مردم افغانستان و به‌ویژه کودکان را در وضعیت دشوار قرار داده است.

سازمان جهانی غذا دو ماه قبل اعلام کرد که از آغاز سال ۲۰۲۲ به این‌طرف به ۲۲ میلیون نفر مواد غذایی کمک کرده است. این سازمان گفت که روند کمک‌رسانی را تا ماه مارچ سال آینده‌ی میلادی ادامه می‌دهد. روند کمک‌رسانی به افراد مستحق برای این سازمان‌ها با «فساد» و چالش‌هایی هم به همراه بوده است.

در ولسوالی جاغوری غزنی، متقاضیان کمک مدعی اند که طالبان از این کمک‌ها به جیب خود می‌زنند و گرسنگان در این فصل طاقت‌فرسای سرما از آن بهره‌مند نمی‌شوند. سازمان جهانی غذا تا اکنون سه بار به خانواده‌های نیازمند کمک کرده است. در دور نخست مبلغ چهارهزار و ۹۰۰ افغانی و بار دوم نیز چهار هزار و ۳۰۰ افغانی کمک نقدی صورت گرفته است. در سومین دور کمک‌ها نیازمندان، دو کیسه آرد، یک پیپ روغن پنج‌لیتره و مقداری نمک، لوبیا و نخود از سوی این سازمان کمک دریافت کرده‌اند.

طالبان اما حیف‌ومیل کمک‌ها توسط نیروهای خود را رد می‌کنند.

حق‌خوری فقیران توسط طالبان

در آستانه‌ی ۱۴ سالگی قرار دارد. هر صبح که از خواب بیدار می‌شود، مادرش باید به این پرسش او پاسخ دهد: «ساعت چند است؟» مادر هم می‌گوید: «۶:۰۵، ۶:۲۰، ۶:۱۰ و…» و هر روز سر او دیر می‌شود. در دو سالی که او در بازار سنگماشه، مرکز ولسوالی جاغوری کفاشی می‌کند، هیچ روزی سر وقت از خواب بیدار نشده است.

نگرانی او از سه چیز است: نخست، مبادا جایش در تقاطع جنوبی چهارراهی بازار سنگماشه -شلوغ‌ترین نقطه‌ی بازار- توسط کفاشان دیگر اشغال شود. دوم، مسافرانی را که به سمت کابل و غزنی می‌روند، از دست دهد و ده افغانی را در بدل رنگ‌کردن و واکس‌زدن کفش‌ها از آنان نگیرد. و سوم، شب را بدون دست‌مزد به خانه برگردد. روزهای کمی به موفقیت نایل می‌شود. اما بسیاری از روزها برایش هر سه مورد اتفاق می‌افتد و شب که برمی‌گردد، اشک در چشمانش حلقه می‌زند. برای مرد کارگر خانواده این شرم بزرگ است که دستش خالی باشد.

این کودک کار وقتی که بدون دستمزد به خانه برمی‌گردد، نمی‌تواند سر دسترخوان بنشیند؛ اگر هم می‌نشیند، نمی‌تواند به خواهر و برادر کوچک‌تر خود ببیند. کارش سخت و طاقت‌فرسا است. سختی‌ها را به جان می‌خرد تا نان برای خانواده پیدا کند. به‌همین خاطر به‌جای چهره‌ی آدم‌ها، تردد قدم‌های آنان را می‌پاید تا چند کفش بیشتر را واکس بزند. او که دوونیم سال پیش پدر خود را در جنگ با طالبان از دست داده است، با مادر دست‌دوز خود به سختی از پس تأمین خرج و مصارف خانواده‌ی چهار نفری‌شان برمی‌آیند. این خانواده قطعا در جمع ۹۲ درصد کل جمعیت افغانستان است که نمی‌توانند هر سه وعده‌ی غذای خود را تأمین کنند.

همین ماه پیش بود که قریه‌دار منطقه به مادر این کودک کار گفت که مستحق دریافت کمک سازمان جهانی غذا است و برود از ولسوالی کارت کمک بگیرد. برای دریافت این کارت باید ثبت‌ نام و بعد بیومتریک شود. مادر و پسر در نزد کارمندان مؤسسه همکار سازمان جهانی غذا رفتند. صف طولانی از نیازمندان برای دریافت کمک تشکیل شده بود. طالبان صف را تنظیم می‌کردند. یکی از نیروهای طالبان به این مادر و کودک نزدیک شد، آنان را از صف بیرون کشید و داخل ولسوالی برد. سپس به مسئولان مؤسسه‌ی همکار سازمان جهانی غذا در جاغوری گفت که خانواده‌ی این کودک از فهرست جا مانده و برایش کارت بدهند. نام این خانواده در فهرست اضافه و پسر کفاش هم به‌عنوان مرد خانواده بیومتریک شد. هنگامی که کارت به آنان داده شد، این نیروی طالبان کارت‌شان را ضبط کرد. او به این مادر و پسر گفت که کارت آنان را نزد خودش نگه می‌دارد و زمان توزیع کمک‌ها را به آنان اطلاع می‌دهد.

اکنون که نوبت توزیع کمک‌ها رسیده است، این نیروی طالبان از گرفتن کارت آنان اظهار بی‌خبری می‌کند. وقتی که به مؤسسه‌ی همکار سازمان جهانی غذا شکایت می‌برند، این دفتر مادر و پسر را متهم به فریبکاری می‌کند و می‌گوید قبلا با نام این خانواده کمک توزیع شده است. این تنها مورد نیست. به‌گفته‌ی منابع، نیروهای طالبان نیازمندان دیگر و اکثرا زنان بی‌سرپرست و کودکان را با چنین روش در ولسوالی جاغوری فریب داده‌اند.

یک زن دیگر که نخواست هویتش فاش شود، در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز تأیید کرد که سهم او از کمک‌های جامعه‌ی جهانی را یک نیروی طالبان خورده است: «من سرپرست ندارم. وقتی که شنیدم به فقیران کمک می‌شود، یک ساعت راه پیاده را به سنگماشه آمدم. انگشتانم را گرفت (بیومتریک کرد). بیرون که شدم، طالبان کارتم را گرفت و گفت کمک را یک هفته بعد از ولسوالی بگیرم. بعد از یک هفته که رفتم، کمک ندادند.» این زن در هنگام رجوع برای دریافت کمک در ولسوالی سروصدا راه می‌اندازد. نیروهای طالبان اما او را با ضرب‌وشتم از ولسوالی بیرون می‌کنند؛ بدون این‌که به خواستش توجه و رسیدگی شود.

منابعی که توزیع کمک‌ها را در جاغوری نظارت می‌کنند، نیز تأیید کردند که طالبان بخشی از کمک به خانواده‌های نادار و فقیر را به جیب‌شان می‌زنند. به‌گفته‌ی منابع، طالبان حتا سهم ویژه برای نیروهای خود در این کمک‌ها مدنظر گرفته‌اند. افزون بر آن، این منابع دریافت کمک با نام و هویت نیازمندان توسط طالبان را هم تأیید کردند.

باری هم، ساکنان ولسوالی جاغوری موضوع حیف‌ومیل کمک‌ها توسط طالبان را به مسئولان ولسوالی این گروه در حضور مؤسسات همکار سازمان جهانی غذا مطرح می‌کنند. اما طالبان این افراد را متهم به بدنام‌کردن نیروهای خود می‌کنند. به‌دنبال آن کسی دیگر جرأت نمی‌کنند تا در این مورد صحبت‌ها را ادامه دهند. در تصاویری که وزارت احیا و انکشاف دهات طالبان از روند توزیع کمک سازمان جهانی غذا در جاغوری منتشر کرده نیز دیده می‌شود که افرادی از قوم پشتون در این ولسوالی هزاره‌نشین کمک دریافت کرده‌اند.

روزنامه اطلاعات روز موفق نشد تا پاسخ دفتر سازمان جهانی غذا در افغانستان و مؤسسات همکار این سازمان را در غزنی و زون جنوب‌شرق مستقر در گردیز بگیرد.

قبل از این هم، منابع رسمی در ولسوالی ناور غزنی تأیید کرده بودند که این گروه بخشی از کمک‌های سازمان‌های بین‌المللی به مردم در این ولسوالی را به نیروهای خود اختصاص داده‌اند. همچنین طالبان توزیع این کمک‌ها را مشروط به توزیع آن ابتدا به کوچی‌ها کرده بودند. اما زمانی که سازمان جهانی غذای با این موضوع مخالفت می‌کند، طالبان برای مدتی مانع توزیع این کمک‌ها می‌شود.

به‌گفته‌ی منابع، طالبان پس از آن به توزیع این کمک‌ها اجازه می‌دهد که مواد کمکی از جمله آرد کرم گرفته بود. در ولایت‌های بامیان و دایکندی نیز گزارش شد که مواد غذایی توزیع‌شده از سوی سازمان‌های امدادرسان فاسد و غیرقابل مصرف بوده است.