منبع: دیپلمات
نویسنده: فرانز مارتی
برگردان: حمید مهدوی
پایان سال 2014، پایان مأموریت جنگی نیروهای بین‌المللی در افغانستان نیز بود. صرف تعداد اندکی از نیروهای خارجی در کشور خواهند ماند و اکثرا به نیروهای امنیتی افغانستان مشوره و آموزش می‌دهند و تعداد بسیار اندکی از آن‌ها مأموریت ضدتروریزم را پیش خواهند برد. هیچ‌کسی از پیروزی در برابر طالبان نمی‌گوید. در عوض، مقام‌ها به طور مرتب از درگیری دوام‌دار بین‌المللی در افغانستان می‌گویند و تأکید دارند که به‌رغم اوضاع امنیتی وخیم، نیروهای امنیتی افغانستان توانایی پیش‌برد مسئولیت مبارزه با شورشیان را دارند. به نظر می‌رسد که افغان‌ها نه می‌دانند که با این همه مسایل چه کار کنند و نه این‌که دقیقا برای آینده‌ی کشور‌شان چه می‌خواهند.
بیش از سیزده سال پس از تهاجم به افغانستان به دنبال حملات یازدهم سپتامبر و سرنگونی رژیم طالبان، مراسمی رسمی‌ای که در 28 دسامبر برگزار شده بود، به عملیات بلند‌مدت آزادی و مأموریت آیساف به رهبری ناتو پایان داد؛ مأموریت‌هایی که حدود 150 هزار نیروی خارجی برای پیش‌برد آن‌ها در افغانستان مستقر ساخته شده بودند. تحت مأموریت حمایت پشتیبانی قاطع ناتو، حدود 12000 نیرو در کشور خواهند ماند تا به نیروهای امنیتی افغانستان مشاوره و آموزش بدهند. یک مأموریت ضدتروریزم جداگانه‌ی ایالات متحده شامل حدود 1000 نیرو خواهد بود. با این حال، نظر به گفته‌ی باراک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده، تقریبا تمام نیروهای ایالات متحده تا اواخر 2016 از افغانستان خارج خواهند شد.
بنابر‌این، واضح است که مسئولیت تأمین امنیت در افغانستان برعهده‌ی حدود 380 هزار تن از نیروهای ملی امنیتی افغانستان، پولیس ملی افغانستان و هم‌چنین تعداد قابل توجه، اما نامشخص مأموران ریاست امنیت ملی است. اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان، در یک سخنرانی در روز نخست سال جاری میلادی در مراسم دیگری به مناسبت انتقال مسئولیت‌های امنیتی به نیروهای ملی امنیتی افغانستان تأکید کرد که جمهوری اسلامی افغانستان آماده و مصمم است تا صلح را تأمین کند و علیه تروریزم بجنگد؛ اما حمایت نیروهای بین‌المللی نیاز خواهد بود. غنی در مصاحبه‌ای با شبکه‌ی آمریکایی CBS اضافه کرد که کوته‌فکری در مورد ضرب‌الاجل اشتباه است و تصمیم‌گیری در مورد زمان‌بندی خرج کامل نیروهای بین‌المللی باید برای بررسی مجدد باز باشد.
فقدان نظریات واضح
وقتی از افغان‌ها در کابل در مورد پایان مأموریت جنگی بین‌المللی و خروج اکثریت نیروهای خارجی از افغانستان نظرخواهی شد، آن‌ها تقریبا هیچ پاسخ واضحی ندارند. جلال، مرد استوار با ریش موجی که لباس سنتی برتن کرده و کلاه گرد پشمی افغانی بر سر دارد، در هوتل پشتونستان که بر جریان اندک آب کثیف دریای کابل مسلط است، میگوید، زمانی که امریکایی‌ها همراه با جنگ‌جویان مقاومت جبهه‌ی متحد اسلامی برای نجات افغانستان که به اتحاد شمال معروف است، طالبان را سرنگون کردند، صرف 128 تن از امریکایی‌ها در افغانستان بودند. هزاران تن دیگر که از آن زمان تا‌کنون به افغانستان آمده‌اند، نتوانسته‌اند شورشیان را شکست بدهند. با این حال، این جنگ‌جوی پیشین اتحاد شمال فکر می‌کند که خروج نیروها پیش از وقت است و اوضاع امنیتی بدتر خواهد شد. همراه جلال، مرد لاغراندامی که دقیقا شبیه رهبر افسانه‌ای اتحاد شمال پیشین، احمد شاه مسعود است، با اعتراض میگوید که نیروهای امنیتی افغانستان نیروی انسانی کافی دارد. جامعه‌ی جهانی باید صرف به آن‌ها تجهیزات و اسلحه بدهد.
مرد دیگری که ریشش را پاک تراشیده و لباس گشاد و سبز تیره برتن دارد، به نظر می‌رسد که مانند بسیاری از مردان کشورش به صورت کلی با حضور نیروهای بین‌المللی در افغانستان مخالف است؛ اما صرف چند ثانیه بعدش تصدیق می‌کند که افغانستان به کمک نیروهای بین‌المللی ضرورت دارد. با این حال، او اصرار می‌کند که بریتانیایی‌ها و امریکایی‌ها باید افغانستان را ترک کنند؛ اما از سوی دیگر، از حضور آلمان‌ها و فرانسوی‌ها استقبال می‌کند. دلیل این انتخاب، بیزاری‌ای است که افغان‌ها از بریتانیایی‌ها به خاطر جنگ‌های افغان و انگلیس در قرن نوزدهم هنوز در دل دارند و امریکایی‌ها، حد‌اقل از دید این مرد، در تشدید جنگ داخلی دهه‌ی 1990 مقصر اند.
برخلاف، احمد جاوید که سال‌ها به عنوان ترجمان با نیروهای ویژه‌ی ایالات متحده کار کرده است، میگوید که 80 درصد افغان‌ها، به‌شمول خودش، از ادامه‌ی حضور نیروهای بین‌المللی در افغانستان حمایت می‌کنند. وی دلیل می‌آورد که اگر استقرار درازمدت نیروهای بین‌المللی در افغانستان بتواند به کشور‌شان صلح و پیشرفت بیاور‌د، افغان‌ها به‌شدت از آن طرف‌داری خواهند کرد. جاوید میگوید، در این زمینه نیروهای امنیتی افغانستان به حمایت، به‌ویژه پشتیبانی هوایی نیروهای بین‌المللی، وابسته‌اند. به نظر او، 13 هزار تن از نیروهای خارجی که می‌مانند، برای تأمین امنیت بسیار اندک اند. او باور دارد که حد‌اقل 50 هزار تن نیاز است که در سراسر افغانستان مستقر شوند. احمد جاوید معتقد است که اگر نیروهای بین‌المللی در آینده‌ی نزدیک به صورت کامل از افغانستان خارج شوند، کشور بار دیگر به دوران حکومت طالبان یا تروریست‌های مثل القاعده برخواهد گشت یا مانند عراق، توسط دولت اسلامی خود‌ساخته مورد تاخت‌و‌تاز قرار خواهد گرفت. نیروهای ملی امنیتی افغانستان خودشان نیز در نظریات‌شان اختلاف دارند. برخی‌ها معتقدند که شورشیان را شکست خواهند داد، دیگران با رحمت‌الله نبیل، رییس امنیت ملی افغانستان موافق اند که نیروهای ملی امنیتی افغانستان نیروی انسانی و تجهیزات لازم را ندارد.
… و بسا تیوری‌های توطئه
با این حال، وقتی نظریات افغان‌ها در مورد خروج نیروهای بین‌المللی پرسیده می‌شود، آن‌ها اغلب دستخوش تیوری‌های توطئه می‌شوند که تقریبا هیچ ربطی به خروج نیروها ندارد. به طور مثال، مردی میگوید که اکثریت افغان‌ها فکر می‌کنند حملات یازدهم سپتامبر طرحی بود که توسط خود امریکایی‌ها ساخته شده بود. نصرالله، افغان دیگری است که در یک چای‌خانه در نزدیکی یک بازار محلی بازگو می‌کند که امریکایی‌ها به هیچ‌وجه علاقه‌ای به یک افغانستان صلح‌آمیز ندارند. نظر به گفته‌ی او، امریکایی‌ها صرف قصد داشتند از افغانستان به عنوان پایگاهی برای عملیات‌های احتمالی علیه ایران استفاده کند. اما به جای این‌که توضیح دهد که در این صورت چرا امریکایی‌ها از افغانستان خارج می‌شوند، ترجیح می‌دهد که در مورد شهید احمد شاه مسعود صحبت کند.
گروه دیگری در هوتل پشتونستان توضیح می‌دهند که امریکایی‌ها نه تنها حکومت افغانستان و نیروهای امنیتی را حمایت می‌کنند، بلکه از طریق حکومت پاکستان، طالبان و شورشیان را نیز حمایت می‌کنند. این‌که چرا امریکایی‌ها این کار را نظر به گفته‌ی این مردان، قصدا انجام می‌دهند، واضح نیست؛ اما این گروه متقاعد است که این گفته واقعیت است. با این حال، آن‌ها می‌گویند که افغان‌ها برادران هم اند و هرگز با هم نخواهند جنگید و یک‌دیگر را نخواهند کشت. نظر به گفته‌ی آن‌ها، شورشیان همه متعصبان خارجی، اکثرا چچینی‌ها اند. با شنیدن این گفته‌ها، آدم تعجب می‌کند که جنگ داخلی خونین افغانستان چگونه اتفاق افتاده است.
سرانجام، چای‌پز سال‌خورده‌ی ریشو باخستگی به زمین می‌نگرد، به آهستگی سرش را تکان می‌دهد و میگوید که با خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان، اوضاع در افغانستان بهتر نخواهد شد. با توجه به تمام نظر‌های گوناگون، بیزاری از نیروهای خارجی در خاک‌شان و تیوری‌های پوچ توطئه، این احساسی است که به نظر می‌رسد تعداد زیادی از مردان کشورش دارند. شاید این حقیقت دلیلی برای امیدوار بودن باشد که اکثریت نیروهای بین‌المللی در یک‌ماه گذشته افغانستان را ترک کردند و حقیقتا اوضاع زیاد تغییر نکرده است. احتمالا تعدادی از نیروهای بین‌المللی پس از ختم 2016 خواهند ماند، به‌ویژه این‌که این چیزی است که رییس جمهور غنی می‌خواهد. به نظر می‌رسد که این چشم‌انداز کلا برای هم‌وطنان او نیز دردسرساز نخواهد بود.