یک هفته پس از آغاز روند ثبتنام تقویتی رأیدهندگان در 33 ولایت و ثبتنام سراسری رأیدهندگان در ولایت غزنی، بهنقل از معاون سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات، صرفا حدود 26 هزار نفر در سراسر کشور ثبتنام کردهاند. در ولایت غزنی که ثبتنام سراسری رأیدهندگان صورت میگیرد، تا کنون حدود هزار و 200 رأیدهنده ثبتنام کردهاند. مسئولان کمیسیون مستقل انتخابات در نشست خبریشان در روز پنجشنبه، آمار کل ثبتنامشدگان در سراسر کشور را 15 هزار نفر اعلام کرده بودند. برای ثبتنام تقویتی رأیدهندگان، 705 مرکز ثبتنام در سراسر کشور در نظر گرفته شده بود. یک هفته پس از آغاز ثبتنام تقویتی رأیدهندگان، 219 مرکز ثبتنام اما همچنان بهدلایل امنیتی، تخنیکی و نبود هماهنگی میان نهادهای مختلف سهیم در این پروسه، مسدود است؛ 50 مرکز در سراسر کشور و 169 مرکز در ولایت غزنی. روند ثبتنام تقویتی رأیدهندگان تا هشتم ماه سرطان یعنی دو هفتهی دیگر ادامه خواهد داشت.
اگر آمار هفتهی نخست ثبتنام تقویتی رأیدهندگان را فاکتور بگیریم، تا پایان روند ثبتنام تقویتی رأیدهندگان، حدود 75 هزار نفر در سراسر کشور و نزدیک به سههزار و 500 نفر در ولایت غزنی ثبتنام خواهند کرد. به فرض اینکه در دو هفتهی پیشرو، متقاضیان ثبتنام به دوبرابر افزایش یابد، این آمار به حدود 150 هزار نفر در سراسر کشور و هفتهزار نفر در ولایت غزنی خواهد رسید. این آمارهای تقریبی، نشان میدهد که انتخابات ریاستجمهوری پیش رو، با بحران یا دستکم چالش شدید اشتراک قابل قبول شهروندان در پروسه مواجه خواهد بود که میتواند بر مشروعیت انتخابات تأثیر مستقیم بگذارد. این چالش در ولایت غزنی اما برجستهتر میشود. در این ولایت بهدلیل برگزارنشدن انتخابات پارلمانی آن، شهروندان برای رأیدهی ثبتنام نکرده بودند و پروسهی ثبتنام تقویتی در این ولایت در واقع ثبتنام سراسری از تمام شهروندان این ولایت است. اگر مهلت ثبتنام در این ولایت در هشتم سرطان پایان یافته و تمدید نشود، با حساب و نمونهگیری از هفتهی اول پروسهی ثبتنام رأیدهندگان، ولایت غزنی با یک میلیون نفوس، چیزی حدود سهونیمهزار رأیدهنده خواهد داشت.
یکی از علتهای آمار بسیار پایین اشتراک مردم در پروسهی ثبتنام تقویتی رأیدهندگان، تهدیدات امنیتی، مشکلات تخنیکی و در نتیجه مسدودبودن مراکز ثبتنام بهخصوص در ولایت غزنی است. در این ولایت از مجموع 247 مرکز، 169 مرکز آن بهدلیل مشکلات تخنیکی و تهدیدات امنیتی مسدود است. اما دلیل عمده و اصلی پایینبودن آمار پایین استقبال مردم از پروسهی ثبتنام تقویتی رأیدهندگان، آسیبدیدن اعتماد و باور مردم به پروسههای دموکراتیک و انتخابات است. انتخابات پارلمانی 28 و 29 میزان سال گذشته، پروسههای پس از برگزاری انتخابات و در پایان اعلام نتیجهی انتخابات پارلمانی، بهدلیل حجم وسیعی از تقلب، تخلف، سوءمدیریت، دخالتهای آشکار سیاسی در تصامیم کمیسیون انتخابات و معاملات پولی، به باور و اعتماد مردم آسیبهای شدیدی وارد کرده است. اکنون افکار عمومی انتخابات را بیش از آنکه یک روند دموکراتیک، ابزار اعمال نقش مستقیم در قدرت سیاسی و فرصتی برای تصمیمگرفتن در مورد سرنوشت سیاسی خود بدانند، پروسهی فاسد، بدنام و تحت مدیریت حکومت میدانند که نتایج آن را نه رأی مردم که معاملات و مبادلات سیاسی تعیین میکند. سوءمدیریت وسیع و فاجعهی تقلب و فساد در انتخابات پارلمانی سال گذشته، بیش از آنکه تصور میشود، باور افکار عمومی به این پروسهی ملی و دموکراتیک را مخدوش کرده است. مردم افغانستان بارها در انتخاباتهای گذشته ثابت کردهاند که چالشهایی مثل تهدیدات امنیتی، دوربودن مراکز ثبتنام و رأیدهی از محل کار و زندگیشان و مسائل مشابه، نمیتواند مانع اشتراک گستردهیشان در انتخابات شود. اما فساد، تقلب، سوءمدیریت و بازی سیاسی با رأی و ارادهی مردم، باور و انگیزهی آنها به این پروسهی ملی و دموکراتیک را بهشدت آسیب زد و اکنون نتیجهی آن برآفتاب شده است. انتخابات پارلمانی پرتقلب، فاسد و بدنام سال گذشته، به ریشههای تازهجانگرفتهی باور و رویهی دموکراتیک مردم افغانستان تبر زد. اکنون فارغ از چالش سوءمدیریت و ناتوانی مدیریتی و تخنیکی کمیسیون مستقل انتخابات در برگزاری بهموقع و قابل قبول انتخابات ریاستجمهوری، این پروسه با یک چالش جدی دیگر نیز مواجه است. شهروندان انگیزهی اندکی به اشتراک در این پروسه دارند و در صورت کمبودن آمار رأیدهندگان در انتخابات ریاستجمهوری، مشروعیت این پروسه بهشدت آسیب خواهد دید.