گزارش تازهی سازمان ملل میگوید، تلفات غیرنظامیان در کشور در یک ماه اخیر به بیشترین سطح خود رسیده است. این افزایش خلاف انتظار است؛ زیرا در قطعنامهی هشتمادهای که حدود یک ماه پیش میان نمایندگان و هیأتی از افغانستان در قطر امضا شد، توافق شد که طرفهای درگیر در کشور نباید به غیرنظامیان کاری داشته باشند. همچنان در این نشست که به تاریخ ۱۶ و ۱۷ ماه پیش در شهر دوحه برگزار شد، دو طرف توافق کردند که امنیت تمام موسسات عامالمنفعه از قبیل نهادهای دینی و مذهبی، شفاخانهها، موسسات تعلیمی و تحصیلی غیرنظامی، بازارها، بندهای آبگردان و محلات کار در سراسر کشور را تضمین کنند.
گزارش سازمان ملل میگوید، در ماه جولای سال جاری میلادی بیش از یکهزار و ۵۰۰ غیرنظامی در افغانستان کشته و زخمی شدهاند. این میزان تلفات غیرنظامیان نگرانکننده و خلاف انتظار است. در گزارش سازمان ملل عناصر ضددولتی عامل اصلی این افزایش قلمداد شده است. روشن است که نقش طالبان بیش از هر گروهی دیگری در پیشآمدن این وضعیت پررنگ است. البته گزارش، نقش نیروهای طرفدار دولت را نیز در تلفات غیرنظامیان منتفی ندانسته و گفته است تلفات غیرنظامیان از سوی نیروهای طرفدار دولت نیز در سطح قابل توجهی باقی مانده است. از اینرو این گزارش آشکارا میرساند که طرفهای درگیر، قطعنامهی دوحه را نقض کردهاند.
این تعهدشکنی به سود هیچ کسی نیست. هر گامی که برای صلح برداشته میشود باید به توافقات حاصل از آن احترام گذاشته شود. هرچند این نگرانی از همان آغاز وجود داشت که طرفهای درگیر، بهویژه طالبان ممکن است به تعهد خود پای نمانند. این نگرانی هنوز پا برجاست.
هشتمین دور گفتوگوهای امریکا با طالبان درقطر روی کار است. در این دور از گفتوگو امیدواری برای رسیدن به یک توافق میان ایالات متحده و گروه طالبان زیاد است. زلمی خلیلزاد، نمایندهی ویژهی امریکا برای صلح افغانستان نیز شب گذشته در تویترش نوشت: «چنین برمیآید که طالبان در این دور مذاکرات به یک توافق نهایی برسند.» آقای خلیلزاد گفت: «طالبان سیگنالهایی دادهاند که میخواهند به یک توافق برسند. ما هم آماده دستیافتن به یک توافق خوب هستیم.»
نظر مردم افغانستان این است که توافق خوب با این وضعیت ممکن نیست. طالبان باید دست از کشتار مردم افغانستان بردارند. طالبان به این نظر است که با کشتار بیشتر در میدان جنگ در میز مذاکرات به خواستههای بیشتری میرسند. این انتباه طالبان اشتباه است. امریکا نباید فریب این تاکتیک طالبان را بخورد. در گزارش یوناما هم آمده است که حملات غیرقابل تفکیک طالبان در مراکز شهرها در برابر اهداف نظامی و نیروهای امنیتی افزایش یافته است. روشن است طالبان با کشتار مردم و فشار در میدان جنگ در میز مذاکره بهدنبال امتیاز سیاسی بیشتر است.
نظر ما هم این است که توافق خوب با ادامهی کشتارمردم افغانستان ممکن نیست. اگر امریکا بهدنبال توافق خوب است، باید از طالبان بخواهد که دست از کشتار غیرنظامیان و افراد ملکی در افغانستان بردارند. در کمتر از یک ماه گذشته با اینکه طالبان پای قطعنامهای را امضا کرده بود که هدف قراردادن غیرنظامیان را منع میکرد؛ اما این گروه دست به چندین حمله خونبار زد که بیشترین قربانیان آن افراد غیرنظامی بودند. مثلا حملهی طالبان بر ریاست لوژستیک و انجنیری وزارت دفاع، حملهی طالبان بر فرماندهی پولیس قندهار، حملهی طالبان بر یک مرکز امنیت ملی در شهر غزنی، حملهی انتحاری در برابر دانشگاه کابل، حمله بر دفتر «روند سبز افغانستان» در کابل، برخورد یک بس مسافربری با ماین کنار جادهای در بزرگراه هرات-قندهار.
از اینرو راه حل و رسیدن به توافق خوب، توقف تلفات غیرنظامیان است و کاهش تلفات با آتشبس ممکن است و باید طرفهای درگیر مسئولیتشان در راستای حفاظت از غیرنظامیان را انجام داده و به تعهدات بینالمللی خود پابند بمانند. از سوی دیگر، در هرنوع توافق امریکا با طالبان و در هرسطحی، آتشبس باید مقدم بر هر چیزی باشد. بدون آتشبس حتا توافق امریکا با طالبان معنایی ندارد. طبیعی است که پس توافق امریکا با طالبان نوبت مذاکرات بینالافغانی است. افغانستان یک هیأت 15 نفری را برای آغاز این مذاکرات آماده کرده است. جانب افغانستان نباید بدون یک آتشبس فراگیر به مذاکرات بینالافغانی حاضر شود.