اطلاعات روز: د افغانستان د خبريالانو مرکز د يو راپور په خپرولو سره ويلي، چې د روان لمريز کال پر مهال يې د رسنيو او خبريالانو د حقونو د نقض ۱۳۹ مورده ثبت کړي دي.
د دې مرکز په راپور کې چې نن (يکشنبه، ۲۷ د کب) د «خبريال د ملي ورځې» په مناسبت خپور شوی، راغلي چې په دې شمېرو کې ۸۰ د ګواښ او ۵۹ نور مورده د خبريالانو د نيونې دي.
د افغانستان د خبريالانو مرکز د ۱۴۰۱ لمريز کال پر مهال د رسنيو او خبريالانو د حقونو د نقض ۲۳۷ پېښې ثبت کړې وې چې په هغو کې د يوه خبريال وژل کېدل او د ۲۱ د نورو ژوبلېدل هم شامل وو.
یاد مرکز دې راپور ته په اشاره ويلي، چې د روان لمريز کال پر مهال د «هدفي بريد» او خبريال د وژنې او ژوبليدنې هيڅ پېښه نه ده شوې او دا يې يو «مثبت بدلون» او «هيله بښونکی» ګڼلی دی.
د افغانستان د خبريالانو مرکز زياته کړې، چې له له یو څه سره-سره د روان لمريز کال پر مهال له کيفي او جوړښتي اړخه د رسنيو او خبريالانو د حقونو نقض کې د تېر کال په پرتله بدلون نه دی راغلی.
د دې مرکز په راپور کې ويل شوي: «د ۱۴۰۲ کال پر مهال په ټولو ثبت شويو پېښو کې اته پېښې د رسنيز کار او يا هم رسنيو د فعاليت وې چې په دې لړ کې د ښځينه او نارينه خبريالانو زده کړييزه دوره په دايمي توګه، پنځه محلي راډيوګانې له څو ساعتونو تر څو اونيو، د راډيو او ټلويزیون يوه محلي شبکه د ۲۰ ورځو لپاره او يوه بله محلي راډيو د پنځو مياشتو لپاره تړل شوه وه.»
همدا راز دې مرکز ويلي، چې په دې کال کې طالبانو د دوو محلي راډيوګانو مدير مسوول د جنايي، له باندنيو رسنيو سره د همکارۍ او جاسوسۍ په تور محاکمه کړی او يو کال يې زنداني کړی چې اوس د خپل بند موده پوره کوي.
د افغانستان د خبريالانو د مرکز له راپور سره سم، د روان کال پر مهال د استخباراتو ادارې او د طالبانو د امر بالمعروف او نهی عن المنکر وزارت په مستقيمه او غير مستقيمه توګه او د خبريالانو د نيونې، ګواښنې او ويرونې له لارې د رسنيو او بيان د ازادۍ په ځپنه کې لاس درلود.
په دې راپور کې ويل شوي چې له دې سره-سره په يو شمېر سويلي او سويل ختيځو ولايتونو کې پر رسنيو او خبريالانو محدوديتونه مخ پر زياتېدو و او «يو شمېر ځايي طالبانو د رسنيو د ځپنې په موخه بې مخينې علني اقدامات کړي دي».
د افغانستان د خبريالانو د مرکز په راپور کې ويل شوي چې رسنيزو تېروتنو ته د رسيدګۍ لپاره د طالبانو د ځانګړي کميسيون له لارې د طالبانو د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت له هڅو سره-سره دې کمیسيون د استخباراتو او امر بالمعروف د استازو د فشار له کبله ملموسې لاسته راوړنې نه دې درلودلې او حتا ځينې وختونه د خبريالانو او رسنيو د حقونو د نقض لامل شوي دي.
طالبانو پر افغانستان تر واکمنېدو وروسته د رسنيو او خبريالانو پر فعاليت پراخ محدوديتونه لګولي او په ځلونو يې خبريالان نيولي، شکنجه کړي او زنداني کړي دي.
د دې ډلې محدوديتونه د دې لامل شوي، چې په هيواد کې ډېری ازادې رسنۍ وتړل شي، په سلګونو خبريالان د خپل ځان ژغورنې په موخه افغانستان پرېږدي او په هيواد کې فعالې رسنۍ هم له پراخو ننګونو سره مخ شي.