در یکی از روزهای بهار، بندهای کفش‌‌شان را محکم بستند و یک ساعت و نیم پیاده راه رفتند تا به دهکده‌ی «سرخ قول» برسند؛ جایی که مغاره‌نشینان بامیان در شرایط سخت و نامناسب در تاریکی غارهای به‌جامانده از 1500 سال پیش پنجه می‌آسایند. مومنه و حسنیه مثل قاصدک خوش‌خبر به غارهای سوت‌وکور آن‌ها پیام روشنایی بردند. با پیشنهاد برگزاری صنف‌های سوادآموزی، زنان مغاره‌نشین دورشان حلقه زدند و از شوق و علاقه‌ی‌شان به خواندن و نوشتن گفتند.
در میانه‌ی ماه حمل 1397، حسنیه سخی‌زاده و مومنه پیمان، صنف‌های سوادآموزی را در دو مغاره در اطراف سخره‌های بودای بامیان در محل زندگی سوادآموزان برگزار کردند. 60 سوادآموز از دختران 15 ساله تا مادران 55 ساله اشتراک کردند. آن‌ها به کمک این دو آموزگار در جریان 3 ماه و نیم، زودتر از وقتی که مومنه و حسنیه انتظار داشتتند، سواد خواندن و نوشتن را آموختند.
این آموزگاران رضاکار در کنار آموزش مهارت خواندن و نوشتن، برنامه‌های آگاهی‌دهی دیگری هم برای آن‌ها داشته که سوادآموزان در مدت کوتاه، رشد سریعی داشته‌اند، آن‌چنان که برای مقام‌های محلی بامیان غیرقابل باور بوده است.
حسنیه و مومنه در کنار درس و مشق رسمی، در دل حفره‌های سخره‌‌ی اطراف بودا، به سوادآموزان الفبای حقوق بشر و انتخابات، حق و حقوق زنان، آموزش زندگی سالم و حفاظت از محیط زیست را هم آموزش داده‌اند. به گفته‌ی خانم پیمان، در روزهای نخست سوادآموزی، دانش‌آموزان‌شان آنقدر خجالتی بوده‌اند که از آن‌ها هم روی می‌گرفته‌اند، اما 9 ماه بعد در حضور مقام‌های ارشد محلی بامیان و خانواده‌های‌شان، محفل فراغت را خودشان گردانندگی کرده‌اند: «آن‌ها تقصیری نداشتند چون از جامعه دور افتاده بودند و مردم به آن‌ها نگاه مناسب نداشتند، به‌دلیل این‌که آن‌ها به‌شدت فقیر و مغاره‌نشین هستند. حتا خودشان هم نسبت خودشان نگاه شرم‌آور داشتند. من همیشه همدردی می‌کردم، حرف می‌زدم، تشویق می‌کردم. می‌گفتم نه دیگران نسبت به شما برتری دارند و نه شما از دیگران کمی دارید. شما هم اگر تلاش کنید می‌توانید مثل زنان دیگر که بیرون از خانه کار می‌کنند، کار کنید و موفق شوید.»
مومنه پیمان 23 ساله وقتی از صنف دوازدهم فارغ می‌شود با خود فکر می‌کند که برای کمک به مردم و جامعه چیزی که باید، در توان ندارد اما می‌تواند سواد خواندن و نوشتن را برای افرادی که از رفتن به مکتب محروم مانده‌اند، آموزش بدهد. زمانی که ایده‌ی برگزاری صنف سوادآموزی برای زنان محروم از آموزش را با دوستش حسنیه سخی‌زاده در میان می‌گذارد، هر دو روی راه‌اندازی برنامه سوادآموزی توافق می‌کنند.
حسنیه سخی‌زاده میگوید که طرح برگزاری صنف سوادآموزی را اول با مردان مغاره‌نشین درمیان گذاشتند که اجازه بدهند زنان‌شان، دست‌کم توانایی خواندن و نوشتن را بیاموزند. پس از جلب قناعت آن‌ها، از مادران بچه‌دار گرفته تا دختران بزرگ‌سال که به‌دلیل فقر شدید اقتصادی و ممانعت خانواده‌‌شان از آموزش محروم مانده بودند، پشت دروازه‌ی صنف سوادآموزی آن‌ها صف می‌کشند، آنقدر که ظرفیت پذیرش همه‌ی آن‌ها ناممکن بوده است.
این آموزگاران رضاکار به‌دلیل تنگ‌دستی هر روز فاصله‌ی سه ساعت از محل زندگی‌شان تا مغاره‌ها را، پیاده می‌رفته و برمی‌گشته‌اند. آن‌ها پس از 9 ماه تدریس برای 60 زن سوادآموز، آن‌ها را از صنف سوم فارغ داده و به بخش سوادآموزی ریاست معارف بامیان معرفی کرده‌اند. حدود 20 تن از آن‌ها شامل مکتب شده‌اند اما بیش‌ترشان به‌علت دوری مکتب از محل اسکان‌شان، بچه‌داری و عدم اجازه‌ی خانواده از ادامه‌ی آموزش محروم مانده‌اند.
خانم سخی‌زاده می‌افزاید: «بیش‌تر آن‌ها زنانی بودند که کودک داشتند و نمی‌توانستند هر روز راه طولانی را بپیمایند و به مکتب بروند. آن‌ها از دولت خواستند که همان‌جا برای‌شان تدریس شود. مسئولان وعده دادند متاسفانه عملی نکردند.»
خانواده‌ی ده‌نفری مومنه، 14 سال قبل از ولسوالی ورس برای تحصیل فرزندان‌شان به‌ویژه دختران خانواده به مرکز بامیان کوچ کرده‌اند. او وقتی دانش‌آموز صنف نهم مکتب بوده به فعالیت‌های مدنی و دادخواهی روی آورده است. سال گذشته از رشته‌ی قابلگی فارغ شده و قبل از آن هم به‌عنوان گوینده در یک ایستگاه رادیویی محلی در بامیان کار کرده است. میگوید مهم‌ترین دلیل‌شان برای برگزاری صنف سوادآموزی، نهادینه‌سازی فرهنگ رضاکاری در جامعه است: «ما باید فرهنگ رضاکاری را در بین خود نهادینه کنیم. تا کی منتظر دولت و یا موسسه‌ی خارجی بنشینیم که ما را کمک کند. ما هر آنچه را در توان داریم و می‌فهمیم باید با همدیگر شریک کنیم. من وقتی زنان مغاره‌نشین را دیدم و با آن‌ها صحبت کردم، کمکی جز با سوادکردن آن‌ها از دستم بر نمی‌آمد. این کوچک‌ترین کاری بود که توانستم برای آن‌ها انجام بدهم.»
حسنیه سخی‌زاده، 26 سال دارد و در سال 1393 از رشته‌ی تربیه معلم بامیان فارغ تحصیل شده است. میگوید به سبب فراهم‌نبودن امکانات آموزشی در ولسوالی دورافتاده‌ی ورس، نتوانسته رشته‌ی تحصیلی بهتری بخواند و به‌دلیل ضعف اقتصادی، توانایی ادامه‌ی تحصیل را ندارد: «ایده‌ی برگزاری صنف سوادآموزی از این‌جا آمد که خود من هم به‌دلیل تنگ‌دستی نتوانستم ادامه‌ی تحصیل بدهم. بعد فکر کردم که خانم‌های زیادی هستند که دوست دارند درس بخوانند اما به‌دلیل محرومیت و فقر نمی‌توانند. بعد تصمیم گرفتم فقیرترین زنانی را که از تحصیل بازمانده پیدا کنم و آن‌ها را خواندن و نوشتن یاد بدهم.»
کمیسیون مستقل حقوق بشر در 16 جوزا به‌مناسبت هجدهمین سالگرد تأسیس این نهاد، 18 تن از نیکوکاران اجتماعی را شناسایی کرده و نامه‌ای را برای قدردانی از فعالیت حقوق بشری آن‌ها نوشته است. مومنه پیمان و حسنیه سخی‌زاده، دو جوان رضاکار بامیانی هم در این فهرست قرار دارند و به‌عنوان مددکار حقوق بشری شناخته شده‌اند.
خانم پیمان میگوید که قدردانی کمیسیون حقوق بشر از فعالیت‌شان، آن‌ها را انگیزه داده تا دوباره فعالیت رضاکارانه‌‌شان را از سر بگیرند و برای بهبود وضعیت جامعه تلاش کنند.
این آموزگاران به روزنامه اطلاعات روز می‌گویند که تصمیم دارند، دوباره بررسی‌ای انجام دهند و زنانی را که از آموزش محروم مانده و علاقه‌مند سوادآموزی باشند، به‌طور رایگان آموزش دهند.