از نظر نهادهای صحی افغانستان موج دوم کرونا در افغانستان از راه رسیده است. برآورد وزارت صحت عامه کشور نشان میدهد که شیوع کرونا این روزها نسبت به هفتههای پیش ۱۸ تا ۲۹ درصد بیشتر شده است. دیروز نسبت به روزهای پیشتر بلندترین آمار مبتلایان به ثبت رسیده است. در یک شبانهروز گذشته ۲۸۲ مریض جدید شناسایی شدهاند. هشت بیمار نیز جان دادهاند. از طرف دیگر، این روزها یک بار دیگر، همرسانی کاربران شبکههای اجتماعی از خبر مرگ عزیزانشان بیشتر شده است که نشاندهند واضح افزایش مرگومیر ناشی از کرونا و رفتن افغانستان بهسوی یک وضعیت دشوارتری است.
حکومت بهدلیل ترس از گسترش بیشتر کرونا هتلهای عروسی را تا پایان ماه قوس تعطیل کرده است. همچنان کابینه فیصله کرده است که دانشگاههای خصوصی و دولتی تعطیل شوند. وزارت صحت گفته است که برای مقابله با موج دوم ویروس کرونا در افغانستان برنامهی جامعی را طراحی کرده است. بهنظر میرسد منظور از برنامهی «جامع» تنها تعطیلی برخی از نهادها و مراکز گردهمایی شهروندان باشد، نه چیزی بیشتر از این. مشکلات بزرگتری که باعث شیوع بیشتر ویروس کرونا میشود، هنوز سر جایش است.
شهروندان بهطرز ناامیدکنندهای خطر کرونا را دستکم میگیرند. بیباوری به خطر کرونا در میان مردم نتیجه سیاست ضعیف نهادهای مسئول در امر آگاهیرسانی به شهروندان است. واقعیت این است که هنوز از آغاز شروع این بحران صحی-اجتماعی برای مردم آگاهیدهی درست صورت نگرفته است. تناقض در حرف و عمل نهادهای سیاستگذار باعث شده است که افکار عمومی این خطر را جدی نگیرد. به شهروندان اعلام میشود که از ماسک استفاده کنند، اما در بسیاری از تجمعات حکومتی هیچ یکی از مقامهای حکومتی ماسک استفاده نمیکنند. به شهروندان توصیه میشود که فاصله اجتماعی را رعایت کنند، اما در مورد این نیاز کمترین توجهی در نشستهای حکومتی نمیشود. پیامد روشن این تناقض در حرف و عمل بیباوری شهروندان و بیتوجهشدن به خطر کرونا است. بخشی از دلیل بیتوجهی شهروندان به خطر کرونا ناشی از سر ناچاری است. برای رسیدگی به نیازهای اولیه مردم حکومت کوچکترین قدمی بر نداشته است. طبیعی است وقت آگاهیدهی درست وجود ندارد و برنامهای هم برای رسیدگی به نیازهای اولیه شهروندان در چانتهی حکومت نیست، وضعیت بهتر از این را نمیتوان تصور کرد.
کارکرد حکومت افغانستان در رویارویی با بحران کرونا از آغاز شیوع کرنا بهصورت جدی مورد انتقاد و پرسش قرار دارد. در دور اول مدیریت ضعیف، مبارزه نابهسامان و شعاریبودن برنامهها، چالشهایی بود که باعث شد در عمل کنترل بحران ناشی از کرونا در افغانستان از دست حکومت خارج شود. در نتیجه تدابیری که در افغانستان برای مبارزه با ویروس کرونا روی دست گرفته شد، پاسخگوی نیازمندیها نبود. حکومت نتوانست با توجه به شرایط سخت اقتصادی مردم قرنطین و قیود را بهگونهی کامل اجرا کند. در طول چند ماهی که افغانستان در بحران صحی-اجتماعی کرونا درگیر بود، مدیریت مبارزه با کرونا ضعیف و تقریبا ناکارآمد بود. افغانستان نباید یک بار دیگر در همین دام گرفتار شود. پیش از اینکه موج دوم کرونا در افغانستان جدی شود و بار دیگر نظام بهداشتی ضعیف افغانستان را فلج کند، طرحهای عملی و حسابشدهای به کار گرفته شود. در صورت جدیشدن موج دوم کرونا و بهدلیل همزمانشدن فصل سرما میتواند شرایط را دشوار کند و تلفاتی انسانی بیشتری را در افغانستان برجای بگذارد. راه حل این است که حکومت از همین حالا برنامههای موثر مبارزه با کرونا را تدوین کند. هم در زمینه تشخیص و عرضهی خدمات صحی و هم برای مقابله با گرسنگی و گرانی.
روی دیگر این سکه مردم است. بسیاری از شهروندان خطر کرونا را تمامشده میدانند. به همین دلیل رفتار مردم بهگونهای است که خبری از رعایت پروتکلهای بهداشتی در آن دیده نمیشود. گردهمایی، رفتوآمد و معاشرت مردم مثل دوران پیش از کرونا است. رعایت فاصله فیزیکی و استفاده از ماسک به کلی فراموش شده است. مسئولیت شهروندان هم جدیگرفتن هشدارهای نهادهای صحی، رعایت پروتکلهای بهداشتی و جدیگرفتن خطر موج دوم کرونا است. اگر حکومت به هر دلیلی از انجام مسئولیتش کوتاهی کند، شهروندان نباید روزهای سخت دو ماه پیش را فراموش کنند. دوام بیاعتنایی میتواند فاجعهی بزرگتر از دور اول را رقم بزند. هم شهروندان و هم حکومت نباید روزهای سخت و دشوار دو ماه پیش را فراموش کنند.