کلان‌‌ترین وعده‌های رییس‌جمهور که هرگز عملی نشده است

بلال خداداد، مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک

یکی از انتقادها بر رییس‌جمهور این است که وعده زیاد می‌دهد اما کم عمل می‌کند. اشرف غنی، رییس‌جمهور کشور از آغاز حکومت پیشین‌‌اش تاکنون وعده‌‌های بسیاری به مردم داده است اما بسیاری از این وعده‌‌هایش را عملی نکرده است. از نظر کسانی که در این گزارش با آن‌ها گفت‌وگو شده این کار رییس‌جمهور نوعی تلاش برای فریب مردم با وعده‌های غیرعملی است. آیا واقعا رییس‌جمهور به وعده‌هایش عمل نمی‌کند؟

مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک، ده کلان‌ترین وعده‌‌ی رییس‌جمهور را که در سفرهای داخلی به ولایت‌‌های هرات، بامیان، ننگرهار، بدخشان، قندهار، بلخ، سمنگان و غزنی داده است، گرد‌آوری کرده و دریافته که هیچ یک از این وعده‌‌ها عملی نشده است.

صادرات برق به بیرون از کشور

محمداشرف غنی در سال ۱۳۹۳ هنگامی‌‌که نخستین سفر ولایتی‌‌اش را منحیث رییس‌جمهور حکومت وحدت ‌‌ملی از ولایت هرات آغاز کرد اما آنچه را به مردم این ولایت وعده کرد تا ‌‌امروز عملی نشده است. آقای غنی در این سفرش خطاب به مردم هرات گفت: «افغانستان به‌‌زودی به مرکز صادرات برق به ‌‌کشورهای همسایه تبدیل می‌‌شود.»

با گذشت بیشتر از شش‌ سال از این وعده‌ی رییس‌جمهور، نه‌‌تنها افغانستان صاحب برق تولیدی و صادراتی نشد، بلکه به ‌‌گفته‌‌ی شماری از باشنده‌‌های هرات، هم‌‌اکنون در شبانه‌‌روز ۱۰ تا ۱۴ ساعت بیشتر برق ندارند و کم‌‌ازکم باشنده‌‌های ده ولسوالی این ولایت نیز، از دسترسی به ‌‌انرژی برق محروم‌‌اند.

سید اشرف سادات، فعال جامعه‌‌ مدنی در هرات، می‌‌گوید که آقای غنی از آغاز حکومت قبلی‌‌اش تاکنون ۹ سفر به ‌‌این ولایت داشته اما هیچ‌یک از این سفرها نه‌‌تنها که دست‌‌آورد محسوسی در امور تأمین امنیت، حکومت‌‌داری و رفاه اقتصادی برای مردم این ولایت نداشته، بلکه به ‌‌هیج وعده‌‌ی خود از یک سفر تا سفر بعدی عمل نکرده است.

مشکل بی‌برقی در کابل بیشتر از هرات است. به قدری بی‌برقی بر پایتخت‌نشینان فشار آورده که این وعده رییس‌جمهور تبدیل به جوک در شبکه‌های اجتماعی شده است. هرباری برق کابل به‌دلیل مشکلات تخنیکی قطع می‌شود، کاربران در شبکه‌های اجتماعی با دستمایه ساختن این وعده‌ی رییس‌جمهور می‌گویند برق صادر شده است.

رییس‌جمهور ‌چنان‌‌که در دومین سفرش در هرات در ماه جوزای ۱۳۹۵ گفته بود، اختطاف‌چیان را اعدام می‌کند: «همان‌‌طوری‌‌که شش تروریست را اعدام کردم، اختطاف‌‌چیان را هم اعدام می‌‌کنم». اما به‌‌ گفته‌‌ی مردم و آگاهان امور در غرب کشور، تا ‌‌امروز این کار را نکرده است. در همین‌‌حال، محمدانور متین مشاور فرهنگی اداره‌‌ی محلی هرات، می‌‌گوید که رییس‌جمهور مصمم به عملی کردن هر یک از وعده‌‌های خود است و اداره‌‌ی محلی نیز، همه‌‌ی وعده‌‌های رییس‌جمهور را دنبال می‌‌کند اما انجام این وعده‌‌ها، به‌‌ویژه کارهای زیربنایی، زمان‌‌گیراست.

سرکوب غاصبان زمین در ننگرهار

محمداشرف غنی در ماه جدی ۱۳۹۴ در سفری که به ‌‌ولایت ننگرهار داشت ضمن بررسی اوضاع امنیتی و دید و بازدید با مردم، بزرگان قومی و مسئولان محلی در سخنرانی‌‌اش گفت: «اگر قومندان‌‌صاحب امنیه نمی‌‌تواند و زورش نمی‌‌رسد، وزیری ‌‌صاحب به ارتش امر کنید که غاصبان را بزنند.»

ذبیح‌‌الله زمری عضو شورای ولایتی ننگرهار به ‌‌خبرنگار پیک می‌‌گوید که این وعده‌‌ی رییس‌جمهور را خوب به ‌‌یاد دارد اما از آن روز تاکنون نه‌‌تنها که هیچ غاصب زمین سرکوب نشد، بلکه بیشتر از پیش دست غاصبان درازتر شده است. بر بنیاد گزارش‌‌ها، بیش از ۲۷۵ هزار جریب زمین توسط ۱۱۰۰ نفر مشمول مقام‌‌های دولتی، زورمندان و مردم عادی در ولایت ننگرهار غصب شده‌‌ است.

عطاالله خوگیانی، سخن‌‌گوی والی ننگرهار، می‌‌گوید که بسیاری از زمین‌‌های غصب‌‌شده از تصرف غاصبان بیرون شده اما نمی‌‌گوید که چه ‌‌مقدار زمین برگردانده شده و چه‌ ‌تعداد از غاصبان زمین مطابق وعده‌‌ی رییس‌جمهور، سرکوب و یا به ‌‌دادگاه معرفی شده‌‌اند.

بامیان روشن می‌‌شود

بزرگ‌ترین وعده رییس‌جمهور برای مرکز کشور، کم‌تر از وعده‌هایش در غرب و شرق کشور نیست. رییس‌جمهور غنی در ماه اسد ۱۳۹۵ به‌‌ ولایت بامیان سفر کرد. او در این سفرش خطاب به ‌‌مردم بامیان با آواز بلند گفت: «بامیان روشن می‌‌شود و در تاریکی نمی‌‌ماند.» اما به‌‌ گفته‌‌ی برخی از بامیانیان، این رؤیا نه‌‌تنها تحقق نیافت، بلکه قربانی هم گرفت.

محمدرحیم علی‌‌یار نماینده مردم بامیان در مجلس نمایندگان، می‌‌گوید که پس از این وعده‌‌ی رییس‌جمهور، هیچ کاری در بخش روشنایی بامیان انجام نشده است. اما به‌‌ گفته‌‌ی لطیف عظیمی سخن‌‌گوی والی بامیان، وعده‌‌ی رییس‌جمهور درحال اجرا قرار دارد و امیدوارند که تا پایان سال ۱۴۰۰ ولایت بامیان از نور برق روشن شود.

بازسازی آبدات تاریخی شهر غزنی

در جنوب کشور در ولایت غزنی رییس‌جمهور در ماه اسد ۱۳۹۷، که مرکز این شهر گواه ویرانه‌‌های به‌‌جامانده از درگیری‌‌ها میان طالبان و نیروهای امنیتی بود، وعده بازسازی داد. به‌‌ گفته‌‌ی مسئولان ریاست اطلاعات و فرهنگ این ولایت، افزون ‌‌بر تخریب و خساره‌‌ی سنگین بر ساختمان‌‌ها و تأسیسات دولتی، شمار زیادی از آبدات تاریخی هم در نتیجه‌‌ی درگیری‌‌ها تصرف و بخش‌‌های از مرکز شهر توسط گروه طالبان نیز ویران شده‌‌اند.

آقای غنی در این سفرش ضمن منظوری ۲۰ میلیون دالر برای بازسازی شماری از تأسیسات دولتی، خطاب به مسئولان اداره‌‌ی محلی و مردم این ولایت گفت: «تعهد من این‌‌ است، هرگونه صدمه‌‌ای که به مزار اولیای غزنی رسیده باشد، فورا ترمیم می‌‌شود.» اما به‌‌ گفته‌‌ی ادریس وفا سرپرست ریاست اطلاعات و فرهنگ غزنی، با گذشت بیشتر از دو سال از این وعده‌‌ی رییس‌جمهور، هنوز از کار سروی خرابی‌‌های مقبره‌‌های اولیا و آبدات تاریخی مرکز این ولایت، خبری نیست.

ساخت مکتب‌‌های مسلکی در هر ولسوالی

در میزان سال ۱۳۹۷ رییس‌جمهور غنی در سفری به ‌‌ولایت بلخ در میان شماری از مسئولان دولتی، شهروندان و رسانه‌‌ها گفت: «تا سال آینده در هر ولسوالی یک مکتب مسلکی و تخنیکی می‌‌سازم.» بیشتر از دو سال از این وعده‌‌ هم گذشت اما به‌‌ گفته‌‌ی صیفوره نیازی، نماینده بلخ در مجلس نمایندگان، هیچ مکتب مسلکی و تخنیکی در ولسوالی‌‌های این ولایت، تا حالا ساخته نشده است.

اما غلام فاروق خپلواک، معاون والی بلخ از ادامه‌‌ی کار ساخت‌‌وساز مکتب‌‌های تخنیکی و مسلکی در برخی ولسوالی‌‌ها سخن می‌‌گوید و هیچ‌‌گونه آمار و جزئیات دقیق به‌‌دست نمی‌‌دهد. آقای غنی در این سفر که ظاهرا به‌‌هدف افتتاح سب استیشن برق۲۰ کیلووات ولسوالی خُلم و شبکه‌‌ی توزیع برق مارمُل به ‌‌این ولایت رفته بود، در مراسم افتتاح این شبکه گفت: «در ۱۸ ماه آینده ان‌‌شاالله‌‌وتعالا تمام شبکه‌‌های برق افغانستان به یک شبکه‌‌ی واحد تبدیل خواهد شد.»

اما به‌‌ گفته‌‌ی انجنیر حمیدالله، رییس برق ولایت بلخ عملی‌شدن این برنامه در سراسر کشور زمان‌‌گیر است و در سطح این ولایت، تاکنون این وعده عملی نشده است.

سه برابر سرمایه‌‌گذاری در فرودگاه قندهار

رییس‌جمهور غنی در سفری ‌‌که ماه سرطان ۱۳۹۸ به ‌‌ولایت قندهار داشت، فرودگاه این ولایت را به‌‌نام «فرودگاه بین‌‌المللی احمدشاه بابا» نام‌‌گذاری کرد و افزون‌‌بر وعده‌‌ی سه برابر سرمایه‌‌گذاری دراین فرودگاه، گفت: «میدان هوایی احمدشاه بابا، نقطه‌‌ی وصل منطقه با اروپا و خلیج خواهد بود و میوه‌‌ی قندهار ازهمین دهلیز هوایی صادر خواهد شد.»

از این وعده تاکنون بیشتر از یک‌‌ونیم سال گذشت اما به باور برخی از بازرگانان قندهاری، نه‌‌تنها که سرمایه گذاری‌‌ها دراین فرودگاه سه برابر نشده، بلکه دهلیزهوایی قندهار نیز دراین مدت به‌‌روی صادرات بازرگانان بسته شده است.

به‌‌ گفته‌‌ی حاجی نصرالله زهیر رییس اتاق تجارت و صنایع قندهار، دهلیزهوایی قندهار از سال۱۳۹۷ به ‌‌این‌‌سو هیچ پروازی برای صادرات میوه‌‌ی این ولایت نداشته‌‌ است. اما به ‌‌گفته‌‌ی مسعود پشتون رییس اداره‌‌ی هوانوردی در فرودگاه قندهار، وعده‌‌ی رییس‌جمهور درحال عملی شدن است و قرار است تا بهار سال نو خورشیدی، کار ساخت‌‌وساز ترمینل جدید این فرودگاه آغاز شود.

بازپس‌‌گیری معدن طلای بدخشان از طالبان

در ماه قوس ۱۳۹۸ آقای غنی در رأس یک هیأت بلندپایه حکومتی به ‌‌ولایت بدخشان رفت. رییس‌جمهور غنی دراین سفر به‌‌مقام‌‌های امنیتی دستور داد که هرچه زودتر، معادن طلای راغستان را از تصرف طالبان بیرون کنند. آقای غنی هنگام سخنرانی‌‌اش در جمعی از بزرگان و نمایندگان مردم و مسئولان محلی بدخشان، با آواز بلند گفت:

«معدن طلا ره از طالبان می‌‌گیریم… .»

اما اخترمحمد خیرزاده، معاون والی بدخشان، می‌‌پذیرد که معادن طلای راغستان هنوز در تصرف طالبان است. همچنان به‌‌ گفته‌‌ی برخی از نمایندگان مردم بدخشان، پس از این وعده‌‌ی رییس‌جمهور غنی درامد طالبان از معادن طلای راغستان، نه‌‌تنها کاهش نیافته، بلکه تا سه برابر افزایش یافته‌‌ است.

به‌‌ گفته‌‌ی ذبیح‌‌الله عتیق نماینده مردم بدخشان در مجلس نمایندگان، سال گذشته زمانی‌‌که رییس‌جمهور غنی چنین وعده داده بود، درامد روزانه‌‌ی طالبان از معادن طلای راغستان تا ۲۰هزاردالر می‌‌رسید اما اکنون این‌‌رقم به ۶۰ هزاردالر رسیده است.

تأمین امنیت معادن زغال‌‌سنگ سمنگان

رییس‌جمهور غنی در ادامه‌ی سفرهای ولایتی‌‌اش در ماه اسد سال جاری، به ‌‌ولایت سمنگان رفت. در این سفر هنگام سخنرانی در میان جمعی از بزرگان و نمایندگان مردم و مسئولان محلی، خطاب به وزیر امورداخله، رییس ستاد ارتش و رییس امنیت ملی کشور گفت: «اگر امنیت معادن زغال‌‌سنگ را تأمین نکردید، مناسبات ما و شما خراب خواهد شد.»

اما به ‌‌باور برخی از فعالان مدنی در ولایت سمنگان، نه مناسباتی خراب شد و نه امنیت تأمین شد. شمس‌الدین رضایی فعال مدنی در سمنگان، می‌‌گوید که طالبان با حضور گسترده‌‌ی شان در دره‌‌ی صوف پایین، ماهانه بیش از ۳۰ میلیون افغانی از معادن زغال‌‌سنگ این ولایت درامد دارند. داوود کلکانی والی سمنگان نیز، به‌‌خبرنگار پیک می‌‌گوید که متأسفانه این وعده‌‌ی رییس‌جمهور تاهنوز عملی نشده است.

با تلاش‌‌ها و تماس‌‌های مکرر، سخن‌‌گویان و دفتر مطبوعاتی ریاست جمهوری در برابر چون‌‌وچرای این وعده‌‌ها پاسخ نداده‌‌اند.

شماری از شهروندان، به ‌‌این باورند که سفر رییس‌جمهور غنی به‌‌ هر ولایت، خالی از وعده‌‌های رنگارنگ نبوده و بسیاری از این وعده‌‌ها نیز، فراموش شده‌‌اند. احمدشاه باشنده‌‌ی ناحیه چهارم شهر کابل می‌‌گوید: « از دروغ‌‌های رییس‌جمهور غنی خسته شدیم، کدام وعده را عملی کرده که از ناکرده‌‌هایش بگوییم … .»

محمدرفیع نادری، رییس انجمن وکلای مدافع در زون غرب کشور، به‌‌این باوراست که روند پاسخ‌‌دهی دولت به ملت، باید از شخص رییس‌جمهور آغاز شود. به‌‌ گفته وی، آقای غنی باید در برابر هریک از وعده‌‌های خود پاسخ بدهد. به‌‌ گفته‌‌ی وحیدالله فرزه‌‌ای عضو انجمن حقوق‌‌دانان افغانستان، شکل نگرفتن یک جامعه‌‌ی مدنی قوی و مستقل، سبب عدم پاسخ‌‌گویی مقام‌‌های دولتی شده است.

از نظر آقای فرزه‌‌ای براساس ماده‌‌ی ۶۹ قانون اساسی کشور، رییس‌جمهور باید در برابر تعهدات خود به مردم پاسخ‌‌گو باشد اما چون گزینه‌‌های قانونی محاکمه‌‌ی رییس‌جمهور در این ماده مشخص نیست، آقای غنی ‌‌هم آزادانه وعده‌‌ می‌دهد، تا عمل نکند.