اوایل سال ۱۹۴۰ «وینستون چرچیل» با اشاره به کشورهایی که مایل به ایستادن در کنار انگلیس و فرانسه در برابر نازیها نبودند، گفت که میانجی آدمی است که «به کروکودیل غذا می دهد تا او را آخر از همه بخورد.»
حالا پاکستان برای دو کروکودیل سفره پهن کرده است. اولی جهاد اسلامگرایانه است و دومی جمهوری خلق چین.
پاکستان روزگاری شریک استراتژیک ایالات متحده در برابر توسعهطلبی اتحاد جماهیر شوروی و بعدا شریک نهچندان قاطع ایالات متحده در برابر جهاد اسلامگرایانه در به اصطلاح جنگ علیه تروریسم بود. این رابطه اما از اوایل دهه ۱۹۸۰ هنگامی که ایالات متحده و پاکستان برای راندن شوروی از افغانستان همکاری داشتند و پس از آنکه که ایالات متحده روند تحویلدهی جنگندههای اف۱۶ را به ارتش پاکستان به خاطر آنچه واشنگتن تلاش اسلامآباد برای گسترش تسلیحات هستهایاش خواند، متوقف کرد، به تدریج دچار مشکل شد.
حوادث متعددی که طی این سالها در دو کشور رخ داد، از جمله مهمترین آن حملات یازدهم سپتمبر در ایالات متحده و چند سال بعد پیداشدن اسامه بن لادن از ایبتآباد (یک شهر امنیتی و محل آکادمی نظامی پاکستان) منجر به دوری و خشم در دو طرف این رابطه شد. به تازگی دادگاهی در پاکستان که بررسی میکرد چرا پاکستان نتوانسته بود به حضور بن لادن در خاکش پی ببرد، به طور ابهامآمیز نتیجه گرفت که سرویس استخباراتی پاکستان یا آیاسآی، یا به دلیل «بیکفایتی… یا به خاطر همدستی جدی» مقامات در ساختار فرماندهی این دستگاه با اسامه بن لادن، مقصر است.
پاکستان ممکن است از دولت بایدن با این انتظار که حقوق بشر در رأس آجندای بینالمللیاش قرار داشته باشد و امکانی برای تجدید روابط خوب بین دو کشور به وجود آید، استقبال کند. این مسأله به ویژه برای هند یک چالش خواهد بود. هند در ماه اکتبر پس از اعلام وضعیت اضطراری در نتیجه ناآرامیهای داخلی که در ماه آگست ۲۰۱۹ آغاز شد و خودمختاری منطقه جامو و کشمیر را محدود کرد، این منطقه را به «نواحی بههم پیوسته» تقسیم کرد. پاکستان با تمام خوشبینیهایش باید بپذیرد که از دولت بوش تا دولت ترمپ، هند را در آغوش گرفتند و این روابط منجر به همکاری استراتژیک به منظور خنثاکردن قدرت و کجخلقیهای چین شده است.
در حالیکه ایالات متحده در ماه فبروری سال گذشته توافقنامهای را برای خروج نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان با طالبان امضا کرد، اما طالبان که به لحاظ قومی یک گروه عمدتا پشتون است، شرایط توافقنامه از جمله تواقف حملات و قطع روابط با القاعده را عملی نکرده است. جمعیت پشتون پاکستان حدود ۳۷ میلیون نفر است که در مناطق مرزی و در شهرهای تجاری پاکستان مانند کراچی زندگی میکنند و در معرض ایدئولوژی طالبان قرار دارند. ارتش پاکستان و آیاسآی دیریست که طالبان را تحت نفوذ خود درآوردهاند و میدانند که ایالات متحده و ناتو سرانجام از افغانستان خواهند رفت، اما طالبان و ناسیونالیسم پشتون باقی خواهد ماند. نمونهای از ترس پاکستان از جهاد اسلامگرایانه، تصمیم اخیر دادگاه عالی این کشور برای آزادکردن چهار مردی است که در قتل «دانیل پرل»، رییس دفتر روزنامه «وال استریت ژورنال» در منطقه آسیای جنوبی اندکی پس از ۱۱ سپتمبر گناهکار شناخته شدند. در واقع جهادگرایی کروکودیلی است که در مرز غربی پاکستان خفته و از سفره مقامات پاکستانی تغذیه میکند.
کروکودیل دومی در شرق پاکستان است.
چند سال پیش پاکستان به عنوان بخشی از «ابتکار کمربند و راه» چین، وعدهی کمک بیش از ۶۰ میلیارد دالری را از بیجینگ برای توسعه زیرساختهایش دریافت کرد. ابتکار کمربند و راه، تلاش استراتژیک بیجینگ برای تقویت هژمونی چین است که حدود ۷۰ کشور را طبق پروتکلهای تجاری و سرمایهگذاری تحت سلطه بیجینگ، در بر میگیرد. طی سالهای گذشته و با توجه به همکاری گسترده بین ایالات متحده و هند، پاکستان برای حمایت مالی و توسعه اقتصادی به چین مراجعه کرد. اما پاکستان اکنون دریافته است که مشتری بیجینگ بودن و بدهی بالاآوردن به معنای محکومشدن به تبعیت از چین است. از بدهیهای پاکستان به کشورهای بیرونی که حدود ۱۱۵ میلیارد دالر برآورد میشود، بخش عمدهی آن مربوط چین است. پاکستان قصد دارد در میانه ادعاهایی مبنی براینکه شرکتهای برق چینی هزینههای ساخت خود را افزایش دادهاند، برای تعدادی از پروژههای برق رسانی که با پول بیجینگ در دست ساخت است یا ساخته شده است، از این کشور تقاضای بخشش بدهی کند.
براساس گزارش صندوق بینالمللی پول در سال ۲۰۱۹، پاکستان باید ۳۷ میلیارد دالر را به طلبکاران مختلف در بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ بازپرداخت کند. از این مبلغ به گزارش روزنامه معتبر «نیوز اینترنشنال» در پاکستان، حدود ۱۵ میلیارد دالر بدهی تجاری به چین است که باید پاکستان بپردازد.
کشورهای درحال توسعه مانند قرغیزستان، سریلانکا و کشورهای متعدد آفریقایی نیز متوجه شدهاند که پذیرفتن کمک مالی از بیجینگ به معنای شروع وابستگی مالی و تبعیت اقتصادی از بیجینگ است. تاجیکستان مجبور شده است سرزمینهای حوزه پامیرش را به بیجینگ واگذار کند تا چین بتواند فلزات گرانبها و سنگ معدن آنرا برای خودش استخراج کند. همچنین مالیزیا اخیرا یک پروژه بندری ۱۰.۵ میلیارد دالری که سرمایهگذاران چینی در آن دخیل بودند، در کنار دو پروژه خط لوله گاز لغو کرد.
غذادادن به خزندگان با توجه به اینکه نخست وزیر فعلی پاکستان نه کروکودیلباز است و نه کروکودیلشناس، میتواند کار پرخطری باشد. در واقع پاکستان بین دو کرکوکودیل گیر مانده است. هر دو کروکودیل هم، به شدت پرخور و سنگین وزن اند: کروکودیل اولی، طالبان، از نظر قومی و زبانی با پشتونهای پاکستان نزدیکند و کروکودیل دومی، چین، علاقهمند تسلط بر به اصطلاح «شرکای توسعهای»اش است.فرانک شل، مشاور استراتژی تجارت است و قبلا به عنوان معاون اول رییس بانک First National Bank of Chicago خدمت کرده است. او همچنین در دانشکده سیاستهای عامه هریس در دانشگاه شیکاگو تدریس کرده و اکنون با مجلات و نشریههای مختلف همکاری میکند.