برپایهی اطلاعات موجود قرار است نشست صلح افغانستان با شرکت رهبران حکومت، چهرههای سیاسی، نمایندگان طالبان و نمایندگان شماری از کشورهای منطقه و جهان در شهر استانبول برای ده روز برگزار شود. بهنظر میرسد این نشست قریبالوقوع است. قبلا زمان برگزاری کنفرانس ۱۶ آپریل گفته شده بود. برگزاری نشست استانبول که تاریخی و سرنوشتساز توصیف میشود در آیندهی نزدیک تقریبا قطعی شده است. همهی طرفها آمادگی خود را برای این نشست اعلام کردهاند. هیأتهای بلندپایه و صاحبصلاحیت در سطح رهبری جناحهای درگیر و ذینفع افغان و وزرای خارجهی همهی همسایگان افغانستان به علاوهی چین، روسیه، هند، ایالات متحده، ترکیه، قطر، اندونیزیا، عربستان، آلمان، فرانسه و ناروی گفته شده در این نشست شرکت خواهند کرد.
تقریبا موضع همه طرفها به غیر از طالبان در نشست استانبول روشن است. امریکا با طرحی قرار است در این نشست شرکت کند که بیشتر از یک ماه قبل زلمی خلیلزاد، نمایندهی ویژهی وزارت خارجهی ایالات متحده به کابل آمد و این طرح را برای حصول یک توافق سیاسی به ارگ ریاستجمهوری، شورای عالی مصالحه و جناحهای سیاسی مطرح کشور سپرد. این طرح با طالبان نیز به اشتراک گذاشته شد. جمهوری اسلامی افغانستان نیز قرار است با طرح واحد در این نشست شرکت کند. شورای عالی مصالحهی ملی گفته است که با طرح و دیدگاه مشترک به اجلاس استانبول میرود. در چند روز گذشته کمیتهی توحید روی طرحهای رسیده کار و تقریبا طرحی را نهایی کرده است. این طرح اکنون روی میز عبدالله عبدالله رییسشورای عالی مصالحهی ملی رفته است. فارغ از نگرانی که تعدد طرح از جانب جمهوری اسلامی محتمل است، اما موضع نیروهای سیاسی افغانستان روشن است.
از میان تمام طرفها، تنها طالبان هنوز برای شرکت در نشست استانبول موضع روشن ندارد. این موضع ناروشن به تردید در مورد صداقت و حسن نیت طالبان برای انجام یک مذاکرهی صادقانه و معطوف به عقد توافق سیاسی و شک در صداقت طالبان دامن میزند. در مذاکرات بینالافغانی طالبان با این پندار که خروج نظامی ایالات متحده از افغانستان قطعی است باعث فوت وقت در مذاکرات بینالافغانی مطابق تقسیماوقات توافقنامه دوحه شد. طالبان با این رویکرد که در صورت خروج، با دوام فشار نظامی و تشدید جنگ دولت را ساقط خواهند کرد، با مذاکرات دوحه پیشآمد کردند. نتیجهی این سیاست شکست مذاکرات بینالافغانی شد. بعید نیست طالبان در نشست استانبول نیز رویکرد ضیاع وقت و سیاست مذاکرات در سایه را پیش بگیرند. طالبان از آغاز تا کنون در مورد صلح دچار یک خطای محاسباتی است. این گروه فکر میکند که در صورت خروج نیروهای خارجی از افغانستان، با سر نیزه قدرت را در افغانستان خواهد گرفت. برای همین در مذاکرات صلح حاضر نیست کمترین هزینه را کند.
برای موفقیت نشست استانبول قطعیتی وجود ندارد. تردیدها به مراتب بیشتر از یقین است. اما یک راه برای جلوگیری از شکست مذاکرات، گرفتن این تعهد از طالبان است که این گروه در مذاکرات موضع منعطفتری داشته باشد. لجاجت آنها بر مطالباتی مثل خارجشدن طالبان از فهرست سیاه سازمان ملل، رهایی هفتهزار زندانی این گروه از زندانهای افغانستان، انقطاع و گسست قدرت در افغانستان و خروج کامل نیروهای خارجی بیش از هرگونه توافق سیاسی نهتنها به درستی شک در مورد صداقت طالبان صحه میگذارد که همین لجاجت باعث شکست قطعی کنفرانس استانبول خواهد شد و فرصت کنونی صلح با موضعگیری غیرمنعطف گروه طالبان هدر خواهد رفت. همانگونه که تا این دم دلیل اصلی شکست مذاکرات و توافق سیاسی طالبان است.
یک شرط میتواند طالبان را از توهم پیروزی بیرون کند: اینکه خروج نیروهای خارجی باید منوط به توافق کامل سیاسی در افغانستان باشد. با قاطعیت و شتابی که امریکا برای خروج نظامی از افغانستان دارد، طالبان دلیلی نمیبینند که در میز به طرف مقابل امتیاز بدهند.