در هفته‌های اخیر خبرهای نشر شد که نیروهای امریکایی پس از خروج از خاک افغانستان در مناطق مرزی پاکستان و اوزبیکستان پایگاه نظامی می‌سازند تا در صورت شدت‌گرفتن حملات طالبان بر کلان‌‌شهرهای افغانستان، نیروهای امریکایی بتوانند با راه‌اندازی حملات هوایی از نیروهای امنیتی افغانستان پشتیبانی کنند. این خبر با واکنش تند گروه طالبان مواجه شده و در اعلامیه‌ی هشدارآمیز به کشورهای همسایه افغانستان توصیه کرده‌اند که چنین کاری را نکنند.
گروه طالبان در این اعلامیه از کشورهای همسایه افغانستان خواسته‌اند که به کسی اجازه و فرصت ساختن پایگاه نظامی در کشورشان را ندهند. چرا که در صورت ساختن پایگاه نظامی در خاک کشورهای همسایه، «این اشتباه و بدنامی بزرگ تاریخی خواهد بود.» گروه طالبان هشدار داده که «در برابر این‌گونه اعمال نادرست و تحریک‌کننده خاموش نمی‌نشیند، بلکه مسئولیت ایمانی و تاریخی خود را به گونه‌ای که همواره در طول تاریخ ادا نموده، ادا میکند.»
این گروه در اعلامیه‌‌شان توضیح داده‌اند که به دیگران مکرراً اطمینان داده‌اند تا از خاک افغانستان بر ضد امنیت کسی استفاده نشود، بنابراین از دیگر کشورهای همسایه می‌خواهند که خاک و حریم هوایی خود را برخلاف کشور افغانستان استعمال نکنند: «اگر چنین گامی برداشته شود، مسئولیت هرگونه عواقب و مشکلات آن به دوش کسی میباشد که مرتکب چنین اشتباه می‌شود.»
طالبان در حالی امریکا را از ساختن پایگاه در کشور دیگری برحذر می‌دارند که خود این گروه متهم‌اند که در نزدیک به دو دهه‌ی گذشته با استفاده از خاک و حمایت برخی از کشورهای همسایه و با میزبانی این کشورها از رهبران و جنگ‌جویان طالبان، آموزش، تجهیزات، درمان زخمی‌ها و امکان فعالیت‌های اقتصادی در بازار سیاه را داده بودند، اهداف منطقه‌ای برخی از کشورها را در جنگ نیابتی پیش برده و برعلاوه نزدیک به ۲۵ گروه تروریستی که در افغانستان فعالیت دارند، زیر چتر حمایتی گروه طالبان در خاک افغانستان رشد کرده که اهداف تروریستی آن‌ها مرتبط در مواقعی با مسائل داخلی کشورهای همسایه از جمله پاکستان، اوزبیکستان، چین، تاجیکستان و ایران مرتبط می‌شوند. حالا با توجه به این وضعیت و پیچیدگی جنگ افغانستان در رابطه به نسبت گروه طالبان با کشورهای همسایه و مسائل پیچیده منطقه‌ای، هشدار اخیر این گروه تف سر بالا نیست؟
مشت در هوا کوبیدن
تابش فروغ، نویسنده و تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌وگو با اطلاعات روز در رابطه به نسبت گروه طالبان با پاکستان می‌گوید گروه طالبان به‌عنوان یک گروه وابسته به حمایت نظامی و اطلاعاتی پاکستان به دلایل بسیاری ظرفیت اثرگذاری بر چگونگی تصامیم استراتژیک ارتش پاکستان را ندارند. موضع تازه طالبان حکم مشت زدن به هوا را دارد. آقای فروغ می‌گوید جنرال‌های پاکستانی از آغاز گفت‌وگوهای رسمی طالبان و امریکا به این‌سو پیوسته با همتایان امریکایی‌شان بر سر چگونگی آینده مناسبات امریکا و پاکستان گفت‌وگو کرده‌اند: «حلقه استراتژیست‌های ارتش پاکستان می‌دانند که هم‌پیمانی با امریکا برای اسلام آباد به‌ویژه در بحث مناسبات چین و پاکستان یک امتیاز ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک دارد. از این رو پاکستانی‌ها هرچند اهمیت یک نیروی نیابتی مثل طالبان را در افغانستان می‌دانند، اما حاضر نیستند خطوط منافع کلان‌شان با امریکا را براساس خواست و رای طالبان تعیین کنند.»
آقای فروغ معتقد است که از جانب دیگر گروه طالبان ابزار فشار و تهدید برای تحمیل خواست و نظرشان را بر پاکستان ندارند. نزدیک به سه دهه پس از تشکیل گروه طالبان، این گروه هم در عرصه نظامی و هم در عرصه سیاسی مدیون پاکستان است: «رهبران این گروه همین اکنون با گذرنامه‌های پاکستانی سفر می‌کنند. در پاکستان خانه و سرمایه دارند و از همه مهم‌تر عقبه‌‌های حمایتی این گروه در کراچی و کویته و پشاور فعال‌اند. مخالفت رسانه‌‌ای آن‌ها با تصامیم پاکستان بیشتر مصرف داخلی دارد و فقط به درد جنگ تبلیغاتی می‌خورد.»
آقای فروغ می‌گوید وزارت دفاع امریکا همین اکنون در حال رایزنی برای پیداکردن گزینه‌های بدیل برای تداوم حضور امنیتی و اطلاعاتی نظامیان و پیمان‌کاران اطلاعاتی ارتش و سازمان سیا در افغانستان است. بنابراین زود است به‌رغم اعلام و آغاز خروج نظامی امریکا از افغانستان، حضور نظامی امریکا را پایان‌یافته بدانیم: «تحولات ماه‌های پیش‌رو و از همه مهم‌تر موفقیت و یا شکست پروسه صلح نشان خواهد داد که ایالات متحده واقعا چه زمانی طرح بدیل برای حضور در همسایگی افغانستان را اجرا خواهد کرد.»
ابوالفضل فصیحی، استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با اطلاعات روز می‌گوید تغییر کلان در استراتژی امریکا آمده که از حضور مستقیم به سمت موازنه از راه دور پیش می‌روند. قبلا حضور امریکایی‌ها در افغانستان مستقیم بود و در این‌جا پایگاه و نیروی نظامی داشت، ولی فعلا به سمت استراتژی تازه‌‌ای به پیش می‌روند تا نیروهای‌شان را از افغانستان خارج کنند و موازنه را از راه دور در کابل ایجاد کنند: «برای مبارزه با تروریسم و اهداف منطقه‌ای از ظرفیت‌های خود کشورهای منطقه استفاده می‌کنند.»
آقای فصیحی می‌گوید گزارش‌های زیادی است که نشان می‌دهد طالبان ارتباط خود را با گروه‌های تروریستی دیگر قطع نکرده‌اند. بنابراین ترس امریکایی‌ها از طالبان نیست، بلکه ترس واقعی این است که افغانستان دوباره جایی برای گروه‌های تروریستی مثل القاعده و داعش نشود که منافع امنیتی امریکا را به خطر مواجه میکند: «خروج نیروهای خارجی از افغانستان خلای قدرت ایجاد میکند و ممکن است منجر به فروپاشی سیاسی شود که در نهایت گروه‌های تروریستی در این‌جا پایگاه درست کنند. بنابراین امریکایی‌ها در تلاش موازنه از راه دور هستند که یکی از گزینه‌ها پاکستان است.» آقای فصیحی معتقد است که در رابطه با پاکستان باز هم چالش وجود دارد. مثلا یکی از چالش‌ها حضور چین در منطقه است: «چین یکی از متحدان پاکستان است که در این‌صورت تنها مسأله میان امریکا و پاکستان نیست، بلکه نیاز به مذاکره در سطح بلندتر است. چنان‌که در آسیای میانه پای روسیه در میان است.»
فردوس کاووش، مترجم و روزنامه‌نگار در گفت‌وگو با اطلاعات روز بر این باور است که قدرت‌های منطقه‌ای و کشورهای همسایه‌ی افغانستان با حضور نظامی ایالات متحده امریکا در قلمرو افغانستان مخالف بودند و هستند. چرا که برخی از این کشورها حضور نظامی امریکا در منطقه را به مثابه تروریسم برای خودشان تعریف کرده بودند: «پیش از این‌که طالبان اعلامیه بدهند، برخی از کشورهای همسایه افغانستان اعلام کرده بودند که حاضر نیستند از پایگاه نظامی ایالات متحده در قلمروشان میزبانی کنند. بنابراین موضع کشورهای همسایه افغانستان قبل از اعلامیه طالبان روشن بود.»
آقای کاووش معتقد است که هشدار و تهدید طالبان بر تصمیم کشورهای همسایه نقشی ندارد. بلکه این کشورها از همان آغاز نمی‌خواستند میزبان پایگاه نظامی ایالات متحده باشند. اما حمایت لوجیستیکی از نیروهای امنیتی افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی ایجاب همکاری برخی از کشورهای همسایه را میکند: «به‌نظر می‌رسد ناتو و ایالات متحده مصروف مذاکره با برخی از این کشورها هستند تا زمینه‌ی حمایت لوجیستکی از نیروهای امنیتی افغانستان را فراهم کنند که این موضوع نیاز به ایجاد پایگاه نظامی در کشورهای همسایه را ندارد.»
آقای کاووش درباره‌ی رابطه طالبان با پاکستان می‌گوید ارتش و سازمان استخبارات پاکستان در این جنگ بیست ساله در افغانستان متحد طالبان بودند: «با آن‌که از قلمرو پاکستان هم ناتو استفاده کرده و هم طالبان، ولی ارتش پاکستان بیشتر زمینه‌ی این را فراهم کرد که قلمرو این کشور عقبه‌ی استراتژیک طالبان باشد و بیشتر با طالبان متحد بماند.»