سه سازمان بین‌المللی (فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر (FIDH)، سازمان جهانی مبارزه با شکنجه (OMCT) و سازمان عفو بین‌الملل) روز دوشنبه (۲۰ سپتامبر) گزارش تازه‌ای منتشر کردند. در این گزارش که به طیف گسترده‌ای از اقدامات سرکوب‌‌گرانه‌ی گروه طالبان از زمان تصرف کابل در بیش از پنج هفته اخیر استناد شده، آمده که طالبان به‌طور پیوسته دستاوردهای حقوق بشر در بیست سال گذشته را از بین برده‌اند.
برخلاف ادعاهای مکرر طالبان مبنی بر احترام به حقوق مردم افغانستان، جزئیات بسیاری از نقض حقوق بشر از جمله کشتار هدفمند غیرنظامیان و سربازان تسلیم‌شده و مسدودکردن منابع بشردوستانه در دره‌ی پنجشیر، که طبق قوانین بین‌المللی جنایت محسوب می‌شود، در این گزارش تحت عنوان «سقوط افغانستان به‌دست طالبان» شرح داده شده است. همچنین محدودیت‌هایی برای زنان، آزادی بیان و جامعه مدنی اعمال شده است.
طالبان در مدت بیش از پنج هفته از تصرف افغانستان، به وضوح نشان دادند که در حفاظت یا احترام به حقوق بشر هیچ جدیتی ندارند. ما قبلا شاهد موجی از نقض‌ها بوده‌ایم، از حملات تلافی‌جویانه و محدودیت زنان گرفته تا سرکوب اعتراضات، رسانه‌ها و جامعه مدنی.
دینوشیکا دیسانایک، معاون عفو بین‌الملل در جنوب آسیا گفت: «باتوجه به فضای ترس، عدم اتصال خطوط موبایل و قطع انترنت در بسیاری از مناطق به‌دست طالبان، این یافته‌ها به احتمال زیاد تنها نمایی از اتفاقات رخ‌داده در این کشور است. شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد باید مکانیزمی مستقل و مستحکم روی دست بگیرد و مأموریتی نیز برای مستندسازی، جمع‌آوری و حفظ شواهد جنایات جاری تحت قوانین بین‌المللی و سایر موارد زیرپاگذاشتن و نقض جدی حقوق بشر در سراسر افغانستان مشخص کند.»
فضای رعب‌آور برای مدافعان حقوق بشر
حملات به مدافعان حقوق بشر از ۱۵ آگست تقریبا به صورت روزانه گزارش شده است. طالبان در پی یافتن مدافعان حقوق بشر در حال جست‌وجوی خانه‌به‌خانه هستند و بسیاری از ترس مخفی شده‌اند.
محققان با محمود (نام مستعار)، مدافع حقوق بشر افغان که موفق به خروج از کشور شد، صحبت کردند. محمود توضیح داد که با ورود طالبان به کابل، کسی با وی تماس گرفت و خواست تا موترها، تجهیزات و پول سازمان‌های خود را تحویل دهد. تماس‌گیرنده نام او را می‌دانست و به او هشدار داد که چاره‌ای جز همکاری ندارد.
محمود طی روزهای بعد تماس‌های تلفنی و پیام‌های واتساپ دیگری دریافت کرد و آدرس خانه‌اش را خواست و خواستار ملاقات با وی در مکان‌های معین شد. طالبان دو همکار وی در سازمان غیردولتی را کتک زده بودند. تصاویری که توسط یکی از همکارانش به اشتراک گذاشته شده و توسط عفو بین‌الملل و یک طب عدلی تأیید شده، رد «شلاق» را روی پشت و زخم کبودی در دست چپ قربانی نشان می‌دهد.
تهدیدی که مدافعان حقوق بشر در افغانستان با آن روبه‌رو شده‌اند واقعی است. آن‌ها از همه‌سو مورد حمله قرار گرفته‌اند، زیرا به‌عنوان دشمنان طالبان شناخته می‌شوند. به ادارات و منازل آن‌ها حمله شده است. دلفین رکولئو، مدیر برنامه مدافعان حقوق بشر در سازمان جهانی مبارزه با شکنجه گفت: «آن‌ها مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند. و مجبور شدند خود را پنهان کنند. آن‌ها پیوسته با ترس از بازداشت، شکنجه یا بدتر از آن زندگی را می‌گذرانند. کسانی که موفق به ترک کشور شدند، اکنون در اردوگاه‌های نظامی یا در کشورهای همسایه به‌سر می‌برند و نمی‌دانند مقصد نهایی‌شان کجاست و نمی‌دانند چگونه می‌توانند زندگی‌ای را که یک‌شبه متلاشی شده از نو بسازند.»
وی افزود: «جامعه بین‌المللی باید به تعهدات اخلاقی و سیاسی خود پایبند باشد و افرادی را که جان خود را در دفاع از حقوق بشر، برابری جنسیتی، حاکمیت قانون و آزادی‌های دموکراتیک در کشور خود وقف کرده‌اند، ناامید نکنند، بلکه به هر قیمتی از آن‌ها محافظت کند.»
آزار و اذیت روزنامه‌نگاران
دو روزنامه‌نگار زن مستقر در کابل تهدیدها و ارعاباتی را که پس از تسلط طالبان با آن‌ها مواجه شدند را با عفو بین‌الملل به اشتراک گذاشتند. عایشه (نام مستعار) که در پی هشدارهای کارفرمای خود مبنی بر این‌که جانش در خطر است، اکنون از پایتخت فرار کرده، گفت که از آن زمان طالبان به خانه‌ی او رفته و پس از این‌که فهمیده‌اند او در خانه نیست، خانواده را تهدید کرده‌اند.
عادله (نام مستعار) دو هفته‌ی اول حکومت طالبان را دوره‌ای پر از ترس و ناامنی توصیف کرد. او در ابتدا تصمیم گرفته بود در افغانستان بماند و به کار خود ادامه دهد، تا این‌که یک شب طالبان به جست‌وجوی او به خانه‌اش آمدند. با اصرار بستگان، وی مدتی بعد کشور را ترک کرد.
عبدل، یک روزنامه‌نگار مرد گفت که سردبیران، روزنامه‌نگاران و کارکنان رسانه از طالبان دستوراتی دریافت کرده‌اند که می‌توانند فقط تحت قوانین شرع و قوانین و مقررات اسلامی کار کنند.
«من از زمان سقوط جمهوری گزارشی تهیه نکرده‌ام. طالبان چندین‌بار به خانه من آمدند، اما من خود را مخفی کردم. از زمان فروپاشی، دفتر ما بسته است.»
زنان و دختران و حق اعتراض
در نتیجه فضای ترس ناشی از تسلط طالبان، بسیاری از زنان افغان اکنون برقع می‌پوشند، بدون سرپرست مرد از خارج‌شدن از خانه خودداری کرده و برای جلوگیری از خشونت و انتقام طالبان سایر فعالیت‌های‌شان را نیز کنار گذاشته‌اند. علی‌رغم تهدیدهای بی‌شماری که اکنون علیه حقوق زنان ارائه شده، زنان در سراسر کشور دست به اعتراض زده‌اند.
باوجود این‌که به برخی از اعتراضات اجازه داده شده تا به شکل مسالمت‌آمیز ادامه یابد، بسیاری از آن‌ها با خشونت از سوی طالبان سرکوب شدند. در ۴ سپتامبر، تقریبا ۱۰۰ زن در تظاهرات در کابل توسط نیروهای ویژه طالبان متفرق شدند. آن‌ها با فیرهای هوایی و بنابر گزارش‌ها پرتاب گاز اشک‌آور این تظاهرات را برهم زدند.
نظر (مستعار)، مدافع حقوق بشر، به عفو بین‌الملل گفت چگونه دوستش پرویز (مستعار) پس از شرکت در تظاهرات حقوق زنان در ۸ سپتامبر شدیدا توسط طالبان مورد ضرب‌وشتم قرار گرفت.
پرویز در اعتراضات زنان در ۸ سپتامبر بازداشت شد. او به شدت شکنجه شد. دستش شکسته شد. او را به حوزه‌ی پولیس بردند [شماره حوزه فاش نشد]. وقتی طالبان او را آزاد کردند، مجبورش کردند لباس نو بپوشد زیرا لباس‌هایش غرق خون شده بود.»
در ۸ سپتامبر، وزارت داخله که اکنون تحت کنترل طالبان است، فرمان ممنوعیت همه تظاهرات و تجمعات را در سراسر افغانستان «تا زمان تدوین سیاست تظاهرات» صادر کرد.
ژولیت روسلوت، مسئول برنامه FIDH در آسیای جنوبی گفت: «جامعه بین‌المللی نباید چشم خود را بر تخلفات صورت‌گرفته توسط طالبان ببندد. انجام اقدامات مشخص در شورای حقوق بشر سازمان ملل نه‌تنها این پیام را می‌رساند که معافیت از مجازات تحمل نخواهد شد، بلکه به جلوگیری از نقض در مقیاس وسیع نیز کمک خواهد کرد. این اقدام باید دست در دست و با حمایت از تحقیقات در حال انجام در دادگاه کیفری بین‌المللی همراه باشد تا بتوان تمام طرف‌هایی را که در ارتکاب جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی دخیل بوده‌اند، مجبور به پاسخ‌گویی کرد.»