نویسنده: جاشوا نوت
کمیته روابط خارجی بریتانیا میگوید که در جریان خروج نیروهای بریتانیا از افغانستان در بخش‌های اطلاعات، دیپلماسی و برنامه‌ریزی «شکست‌های سیستمی» رخ داده است.
نمایندگان پارلمان این کشور گفتند که «سوء مدیریت» تخلیه در شرایطی که طالبان به سرعت کشور را تسخیر کردند «احتمالا به قیمت جان افراد تمام شده است».
دولت بریتانیا گفت که «برنامه‌ریزی فشرده» برای خروج انجام شده بود.
سخن‌گوی «دفتر امور خارجه، مشترک‌المنافع و توسعه» (FCDO) از عمل‌کرد خود در مورد عقب‌نشینی دفاع کرد و گفت که یافته‌های کمیته را بررسی کرده و به آن‌ها پاسخ خواهد داد. اما نمایندگان پارلمان که این تحقیق را انجام داده‌اند گفتند که اعتماد خود به کارمند ارشد دولتی، سر فیلیپ بارتون را از دست داده‌اند و از او خواستند که جایگاه خود را مد نظر بگیرد.
در این گزارش آمده که سر فیلیپ، دومینیک راب، وزیر امور خارجه‌ی وقت و بوریس جانسون، نخست‌وزیر، زمانی که طالبان پایتخت افغانستان را تصرف کردند، همگی در مرخصی بودند.
کمیته فراحزبی گفت: «این واقعیت که رهبران ارشد وزارت خارجه در زمان سقوط کابل در تعطیلات بودند، نشان‌گر عدم جدیت، کنترل یا رهبری در زمان اضطرار ملی است».
دیوید لامی، وزیر امور خارجه در سایه حزب کارگر گفت که این گزارش «میزان بی‌کفایتی، کاهلی و سوءمدیریت دولت» را در مورد عقب‌نشینی برجسته می‌کند.
وی گفت: «دولت محافظه‌کار به‌شدت اعتبار بریتانیا را در عرصه جهانی پایین آورده و مسئولین این فاجعه باید پاسخ‌گو باشند.»
ائتلافی از نیروهای بین‌المللی به رهبری ایالات متحده در ۳۰ آگست ۲۰۲۱، عقب‌نشینی خود را از افغانستان به پایان رساندند که نشان‌دهنده‌ی پایان کارزار بیست‌ساله در این کشور خاورمیانه است.
نیروهای تحت رهبری ایالات متحده در سال ۲۰۰۱ وارد افغانستان شدند و پس از حملات ۱۱ سپتامبر، که القاعده مسئول آن شناخته شد، طالبان را از قدرت کنار زدند. بریتانیا نیرو فرستاد، اما عملیات جنگی خود را در سال ۲۰۱۴ پایان داد و صدها سرباز را برای کمک به آموزش ارتش دولت افغانستان باقی گذاشت.
در فبروری ۲۰۲۰، یک توافق‌نامه‌ی خروج توسط طالبان و ایالات متحده در زمان دونالد ترمپ، رئیس‌جمهور سابق امریکا امضا شد و یک سال بعد، جانشین او، جو بایدن، به این توافق متعهد ماند. با خروج نیروهای امریکایی و کاهش حمایت نظامی از ارتش افغانستان، طالبان به سرعت ولسوالی‌ها را تصرف کردند و کنترل کل کشور را تا اواسط ماه آگست بازپس گرفتند.
تام توگندات، نماینده‌ی محافظه‌کار که ریاست کمیته روابط خارجی را برعهده دارد، گفت: «نقش بریتانیا در این فاجعه فقدان جدیت در دستیابی به هماهنگی، فقدان تصمیم‌گیری روشن، فقدان رهبری و عدم پاسخ‌گویی را نشان می‌دهد».
این گزارش حس وحشت و برای برخی شرم ناشی از تخلیه‌ی آسیب‌زا در ماه آگست گذشته از کابل را یادآوری کرد.
سرزنش وزرا و مقامات ارشد امری همیشه اجتناب‌ناپذیر بود. در طول جلسات استماع کمیته، نمایندگان پارلمان از این که کارمند ارشد وزارت خارجه تا پایان تخلیه‌ی غیرنظامیان صلاح ندید از تعطیلات بازگردد، ابراز ناراحتی کردند. و مشخص بود که برخی از پاسخ‌هایی را که دریافت کرده‌اند طفره‌آمیز دانسته و قانع‌کننده نمی‌دانند.
برخی استدلال خواهند کرد که سرعت تسلط طالبان بر کشور قابل پیش‌بینی نبود و برنامه‌ریزی برای چنین تخلیه‌ی پیچیده‌ای را بدون ایجاد هراس گسترده غیرممکن کرد.
این ادعایی نیست که نمایندگان مجلس را قانع کند. آن‌ها می‌گویند زمان زیادی برای برنامه‌ریزی وجود داشت و آنچه رخ داد خیانتی بود که سال‌ها شهرت بین‌المللی بریتانیا را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
در سپتامبر ۲۰۲۱، کمیته، تحقیقی را برای بررسی نقش FCDO در زمان شکل‌گیری، در طول و پس از خروج آغاز کرد. این کمیته یافته‌های خود را روز سه‌شنبه در گزارشی منتشر کرد که در آن «شکست‌های سیستماتیک اطلاعات، دیپلماسی، برنامه‌ریزی و آماده‌سازی، که بسیاری از آن‌ها، دست‌کم تا حدی، به دلیل کوتاهی وزارت امور خارجه بودند، شناسایی شدند».
این گزارش در یافته‌های کلیدی خود میگوید:
در مورد برنامه‌ریزی برای خروج
• دولت «در شکل‌دادن یا واکنش مؤثر» به تصمیم ایالات متحده برای خروج از افغانستان که از فبروری ۲۰۲۰ مشخص شده بود، «شکست خورد».
• FCDO برای ایجاد زمینه‌ی تخلیه در همکاری با کشورهای ثالث، «در انجام آمادگی‌های لازم برای عقب‌نشینی ناکام ماند».
• «فقدان برنامه‌ای برای تخلیه افغان‌هایی که از مأموریت بریتانیا حمایت می‌کردند، بدون این‌که مستقیما توسط دولت بریتانیا استخدام شوند» وجود نداشت.
در مورد تخلیه
• این «سوءمدیریت» تخلیه در یک دوره‌ی حیاتی «احتمالا به قیمت از دست‌رفتن شانس خروج صدها نفر از کشور تمام شد و در نتیجه احتمالا به قیمت جان افراد تمام شده است».
• این واقعیت که کارمند ارشد دولتی FCDO تا پایان تخلیه‌ی غیرنظامی از مرخصی برنگشته است، «قابل درک و توجیه نیست».
• FCDO در پاسخ به پرسش‌هایی‌که در مورد تصمیم برای تخلیه حیوانات تحت مراقبت مؤسسه خیریه‌ی نوزاد به کمیته پاسخ‌هایی داد که «اغلب عمدا گمراه‌کننده» بودند.
در مورد روابط آینده با افغانستان
• تلاش برای به انزوا بردن طالبان «تنها ممکن است وضعیت را برای مردم افغانستان بدتر کند، نفوذ بریتانیا را کاهش دهد و خلائی ایجاد کند که قدرت‌هایی مانند چین جای آن را پر کند.»
• هدف اصلی سیاست بریتانیا در افغانستان «باید کاهش تأثیر فاجعه انسانی ناشی از خروج بین‌المللی باشد.»
• عقب‌نشینی، «پیامدهای جدی برای امنیت بریتانیا دارد و «تهدید تروریستی» از افغانستان را تشدید کرده است.
با تسلط طالبان بر این کشور، بریتانیا حدود ۱۵ هزار افغان و اتباع بریتانیایی را از کابل خارج کرد. هزاران کارمند از سراسر دولت بریتانیا و شرکا از تلاش برای تخلیه حمایت کردند.
یکی از سخن‌گویان FCDO گفت: «این بزرگ‌ترین مأموریت بریتانیا در نوع خود در طول نسل‌ها بود و ماه‌ها برنامه‌ریزی فشرده و همکاری بین ادارات دولتی بریتانیا صرف آن شده بود.»
وی افزود: «ما هم‌چنان برای کمک به مردم افغانستان سخت کار می‌کنیم، زیرا از زمان پایان تخلیه نظامی تاکنون به بیش از چهار هزار و ۶۰۰ نفر کمک کرده‌ایم تا کشور را ترک کنند.»
«ما یک بررسی کامل انجام دادیم تا از خروج خود از افغانستان درس بگیریم و از بسیاری از یافته‌های واکنش خود به درگیری در اوکراین از جمله معرفی سیستم‌های جدید برای مدیریت مکاتبات و افزایش نظارت ارشد بر واکنش عملیاتی و دیپلماتیک خود استفاده کردیم.»