اطلاعات روز

سفر قاچاقی به ترکیه؛ بدرفتاری، لت‌وکوب و شکنجه

طالبان با زور تفنگ بر بام قدرت افغانستان تکیه زده‌اند و در آستانه‌ی تجلیل از یک‌سالگی حکومت‌شان قرار دارند، اما محمد‌علی، یکی از کارمندان خدمات ملکی حکومت سابق آواره‌ی ایران شده و هشت‌بار تلاشش برای سفر قاچاقی به ترکیه نتیجه‌بخش نبوده است. 

او سه ماه پیش در هنگام تلاش برای عبور از مرز «ارومیه» توسط نیروهای مرزی ترکیه بازداشت شد و پس از شکنجه و لت‌وکوب به ایران بازگردانده شد. 

او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که نیروهای مرزی ترکیه تا توانستند ده پناه‌جوی افغان را لت‌وکوب کردند و هشدار دادند که دوباره برای سفر قاچاقی اقدام نکنند: «نیروهای ترکیه ما را شکنجه کردند و آن‌قدر مشت و لگد زدند که نمی‌توانستیم سر پای خود ایستاد شویم. هشت ساعت اسیر نیروهای ترکی بودیم و باز ما را به ایران روان کردند. سربازان ترکیه مسلمان هم بودند و این قسم برخورد با ما داشتند.»

محمدعلی، زندگی زیر حاکمیت طالبان را غیر قابل قبول می‌داند و به همین خاطر در تلاش این هست که خود را به اروپا برساند و در آن‌جا پرونده‌ای جهت پناهندگی ثبت کند. 

او شب‌وروز را در جست‌وجوی قاچاق‌بر انسان با تجربه در ایران می‌گذراند تا هرچه زودتر خودش را به خاک ترکیه و از آن‌جا به آلمان برساند. او از تمام سختی‌ها و دشواری‌های مسیر راه قاچاقی مطلع است، اما می‌گوید که چاره‌ی جزء سفر قاچاقی ندارد. 

سرگذشت محمدعلی، شبیه هزاران افغان دیگر است که نخواستند زیر سلطه‌ی حکومت طالبانی زندگی کنند و آواره شده‌اند.

با روی‌کارآمدن حکومت سرپرست طالبان، تقاضا برای سفر قاچاقی به مقصد ترکیه افزایش یافته است.
عکس: شبکه‌های اجتماعی

تقاضا در میان شهروندان افغان برای سفر قاچاقی به ترکیه افزایش یافته است، اما رسیدن از طریق مسیر قاچاق دشواری‌های خود را دارد. کسانی که تجربه‌ی سفر قاچاقی به ترکیه را دارند، مدعی‌اند که برخورد نیروهای مرزی ترکیه به مراتب «خشن‌تر» از نیروهای مرزی ایران است. 

روایت‌های متعددی از برخوردهای این‌چنینی نیروهای مرزی ترکیه با پناه‌جویان افغان وجود دارد، اما موارد کمی از این برخوردها تا حالا رسانه‌یی شده‌اند.

در گرماگرم بلندرفتن تقاضا برای سفر قاچاقی از ایران به ترکیه، بازار کلاهبرداران گرم شده است و محمدعلی نیز طعمه‌ی یکی از این کلاهبرداران شده است. 

او حدود ۵۰۰ دالر را برای فردی تحت نام قاچاق‌بر کاربلد پرداخت کرده، اما با گرفتن پول این فرد غیب شده و هیچ اثری از وی وجود ندارد: «فردی به‌نام ایرج خیلی با مهربانی و نرمی صحبت می‌کرد و اطمینان می‌داد که بدون زحمت ما را ترکیه برساند. فردای روزی که قرار بود سفر را آغاز کنیم، به‌دنبال ما نیامد و تا حالا گم است.»

نقیب‌الله، ۲۷ سال دارد و ساکن هرات است. او سه ماه پیش برای رسیدن از راه قاچاقی به ترکیه تلاش کرده بود، اما توسط نیروهای مرزی ترکیه متوقف و به ایران برگردانده شد. 

او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که شمار نیروهای مرزی ترکیه برای جلوگیری از عبور پناه‌جویان افزایش یافته است و به همین خاطر شمار کمی از پناه‌جویان قادر به عبور از مرز هستند. 

نقیب حالا در ایران به سر می‌برد و با سقوط حکومت بدست طالبان، نخواست که زیر پرچم طالبان به زندگی ادامه دهد. به همین خاطر دکان خود را فروخت و به ایران رفت: «من همه‌چیز خود را در هرات فروختم و قصد دارم که به اروپا بروم. از وقتی طالبان آمده‌اند، وضعیت اقتصادی همه‌ی مردم خراب است و روزبه‌روز این وضعیت بدتر می‌شود. من از این‌که افغانستان را ترک کرده‌ام، پشیمان نیستم و حالا هم تلاش می‎‌کنم که دوباره قاچاقی به ترکیه بروم.»

یک ویدیو در شبکه‌های اجتماعی به نشر رسیده که ادعا می‌شود یک کودک و یک زن افغان با شلیک نیروهای ترکی در منطقه‌ی موسوم به «سرای» ولایت کُردنشین «وان» در شرق ترکیه کشته شده‌اند.

زمان وقوع این رویداد مشخص نیست. 

بیشتر پناه‌جویان مسیر قاچاق را از طریق کوه‌ها و با پای پیاده تا شهر «وان» ترکیه و از آن‌جا تا استانبول می‌روند. 

ریسک سفر قاچاقی به ترکیه بلند است. در مواردی قاچاق‌بران انسان، پناه‌جویان را به‌ گروگان می‌گیرند و از خانواده‌های‌شان پول طلب می‌کنند. ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی نشر شده بود که نشان می‌داد قاچاق‌بران انسان شماری از پناه‌جویان افغان را در ترکیه به گروگان گرفته‌اند و آنان را شکنجه و لت‌وکوب می‌کنند.

پس از نشر این ویدیو، رسانه‌های ترکی گزارش دادند که نیروهای این کشور عاملان این رویداد را بازداشت کرده‌اند.

پناه‌جویان افغان می‌گویند که ترکیه تدابیر گسترده‌ی را برای جلوگیری از ورود پناه‌جویان روی دست گرفته است.

برخورد دوگانه

برخورد ترکیه با طبقه سرمایه‌دار متفاوت از برخورد با کسانی است که قاچاقی به این کشور می‌روند. 

با سقوط حکومت بدست طالبان، بخشی از تاجران سرمایه‌های خود را از کشور جهت خریداری جایداد به ترکیه منتقل کرده‌اند تا از این طریق مدرک اقامت را بدست بیاورند. 

هم‌اکنون شمار زیادی از تاجران افغان‌تبار در ترکیه به سر می‌برند و بیشتر سرمایه‌های‌شان را روی خریداری املاک اختصاص داده‌اند.

یکی از صنعت‌گران هرات که خواست نامی از وی برده نشود، به روزنامه اطلاعات روز گفته است که در آخرین روزهای نظام جمهوریت با خانواده‌اش به ترکیه رفته و تا حالا نیم‌میلیون دالر امریکایی را خانه و دکان خریداری کرده است.

او تأکید دارد که بازار املاک در ترکیه جهش یافته و این به‌دلیل حمله روسیه به اوکراین و تسلط طالبان بر افغانستان است که بسیاری‌ها ترکیه را مکان امن برای سرمایه‌گذاری و زندگی می‌دانند. 

هم‌اکنون کارخانه تولیدی این صنعت‌گر غیرفعال است و اگر مشتری مناسب پیدا کند، این کارخانه را به فروش می‌رساند و پول آن را در ترکیه سرمایه‌گذاری می‌کند. 

این صنعت‌گر برخورد دولت ترکیه با سرمایه‌گذاران را «پسندیده» توصیف می‌کند که در سریع‌ترین زمان ممکن زمینه اقامت آنان را فراهم می‌سازد.

تقاضا برای فرار از زیر سلطه‌ی طالبان و سفر قاچاقی در میان شهروندان کشور بلند رفته است. متقاضیان سفر قاچاقی به‌شمول محمدعلی از تمام دشواری‌های مسیر ترکیه مطلع هستند، اما می‌گویند که جز سفر قاچاقی چاره‌ی دیگری ندارند.

در افغانستان زیر حاکمیت طالبان فقر روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود و هم‌اکنون جمعیت بزرگی از افغان‌ها به کمک‌های فوری بشردوستانه نیاز دارند. دوام این وضعیت بسیاری‌ها را مجبور خواهد کرد که از طریق قاچاق‌بران انسان از افغانستان خارج شوند.