اندیشکده امریکایی موسوم به شورای آتلانتیک می‌گوید که بررسی‌ها و گزارش‌ها نشان می‌دهد که تجارت مواد مخدر در افغانستانِ تحت حاکمیت طالبان رونق گرفته است.
این اندیشکده با نشر مطلبی که توسط روپرت استون نوشته شده، گفته که طالبان بلافاصله پس از بدست گرفتن قدرت، متعهد شدند که با مواد مخدر مبارزه کنند، اما به نظر می‌رسد که به اندازه کافی به این تعهد پابند نبوده‌اند.
در این مطلب آمده است که کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان پس از تهاجم غرب به رهبری ایالات متحده در سال ۲۰۰۱ گسترش چشم‌گیری داشته است.
به گفته شورای آتلانتیک، میزان زمین‌های زیر کشت خشخاش بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۰ تقریبا سه‌برابر شده است. همچنین در این مدت، با استفاده از گیاه محلی «افدرا»، مت‌آمفتامین (شیشه) ارزان نیز تولید شده است.
براساس گزارش سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۰، افغانستان حدود ۸۵ درصد از تریاک جهان را تولید کرده است.
در دوران حکومت پیشین، اقتصاد بخش بزرگی از مردم افغانستان به مواد مخدر وابسته بود و برای نیم‌میلیون نفر کار تمام‌وقت فراهم می‌کرد.
به باور نویسنده شورای آتلانتیک، در حال حاضر تولید خشخاش به حدی رونق دارد که از دید کارشناسان، طالبان به‌دلیل ترس از مقاومت مردم، در ممنوعیت آن تردید دارند.
طالبان در دور قبلی حکومت خود در سال ۲۰۰۰، مواد مخدر را ممنوع کردند؛ اما این اقدام خشم مردم روستایی را برانگیخت.
به گفته شورای آتلانتیک، خشک‌سالی‌های پی‌هم عامل دیگری برای افزایش کشت مواد مخدر بوده است؛ زیرا تریاک را در شرایط خشک آب‌وهوایی نیز می‌توان تولید کرد.
دیوید منسفیلد، کارشناس مستقل در زمینه اقتصادهای غیرقانونی و تجارت مواد مخدر در افغانستان می‌گوید: «تصاویر و گزارش‌ها از منطقه نشان می‌دهد که کشت گسترده به‌ویژه در جنوب‌غربی، با پتانسیل برای یک محصول قابل توجه در سال ۲۰۲۲ وجود داشته است.»
رونق صنعت مت‌آمفتامین (شیشه)
شورای آتلانتیک می‌گوید که هرچند مبارزه با خشخاش بیشتر مورد توجه بوده، اما صنعت مت‌آمفتامین یا شیشه نیز در افغانستان رونق گرفته است.
به گفته این شورا، تصاویر ماهواره‌ای اخیر، گسترش بازار عبدالودود، مرکز اصلی تولید مت در جنوب‌غربی افغانستان را نشان می‌دهد. در این بازار، بیش از ۲۵۰ پُشته یا تقریبا ۱۱ هزار و ۸۸۶ متر مکعب افدرا دیده شده است.
در مطلب منتشرشده از سوی شورای آتلانتیک آمده است که ممنوعیت کشت مواد مخدر از سوی طالبان باعث افزایش قیمت آن شده و در واقع به نفع تولیدکنندگان افدار و مت تمام شده است.
ارتباط قوی افغانستان با بازارهای مواد مخدر
به باور نویسنده مطلب شورای آتلانتیک، ارتباط افغانستان با بازارهای منطقه‌ای و جهانی مواد مخدر بسیار قوی است.
او نوشته است که قاچاق مواد مخدر از طریق شاهراه‌های اصلی به خارج از افغانستان همچنان بالا است.
براساس گزارش‌ها در تورخم، مرز افغانستان و پاکستان، در اواخر سال ۲۰۲۱ و اوایل سال ۲۰۲۲، مقدار «بی‌سابقه» مواد مخدر از جمله محموله ۱۳۰ کیلوگرمی هروئین کشف شده است.
تنها در ماه می، پاکستان بیش از یک تُن مواد افیونی و ۲۵۵ کیلوگرم مت را در ایالت بلوچستان کشف و چهارونیم تن مواد مخدر را در شمال دریای عرب رهگیری کرده است.
شورای آتلانتیک می‌گوید که مواد مخدر با منشاء افغانستان به سراسر آسیای جنوبی نیز راه می‌یابد.
به نوشته این شورا، سریلانکا، در ماه اپریل امسال ۳۲۵ کیلوگرم هروئین و مت را کشف و ضبط کرد. در ماه جولای، نپال حجم بسیار عظیمی از هروئین را ضبط کرد که به گمان مقامات این کشور منشاء آن افغانستان است. در جنوری، مقامات هند اذعان داشتند که تسلط طالبان منجر به افزایش قاچاق مواد مخدر شده است. همچنین در سال ۲۰۲۱، پولیس گجرات بالاترین میزان مواد مخدر در تاریخ این ایالت را کشف کرد، حداقل ۸۰۰ برابر بیشتر از سال قبل.
علاوه بر پاکستان، ایران نیز مسیر ترانزیت دیگری برای مواد مخدر افغانستان است. از ایران مواد مخدر وارد ترکیه می‌شود. بنابر گزارش‌ها، قاچاقچیان از جریان بی‌سابقه‌ی پناهندگان برای قاچاق مواد مخدر از مرزها سوءاستفاده می‌کنند.
مقامات ترکیه همچنین کشفیات بزرگی از جمله بیش از یک تن مت مایع و کریستال در استانبول در ماه می و یک محموله بزرگ دیگر در ماه جولای را گزارش کرده‌اند.
در مطلب شورای آتلانتیک آمده است که در سال ۲۰۲۱، ترکیه پنج‌ونیم تن مواد مخدر را کشف کرده است که نسبت به سال قبل ۴.۱ تن افزایش یافته است. قابل ذکر است که این حجم دو برابر مقدار کشف‌شده در کل اروپا است.
عراق نیز از مقاصد اصلی مواد مخدر قاچاق‌شده از ایران است. در ماه دسامبر این کشور از افزایش دستگیری‌های مرتبط با مواد مخدر در مرز شرقی خود خبر داد. در سال ۲۰۲۱، کریستال مت ۶۰ درصد از تجارت مواد مخدر این کشور را به خود اختصاص داد.
در امارات متحده عربی و عمان نیز در سال جاری محموله‌های بزرگ مت کشف و رهگیری شده است. تاجیکستان و قرقیزستان نیز مقاصد دیگر قاچاق مواد مخدر هستند. تاجیکستان افزایش ۵۲ درصدی کشف و ضبط مواد مخدر در نیمه اول سال ۲۰۲۲ را ثبت کرد و مقامات این کشور می‌گویند که از زمان به قدرت رسیدن طالبان، قاچاق افزایش یافته است. در قرقیزستان، حدود شش تن مواد مخدر در شش ماهه اول سال ۲۰۲۲ کشف شد که ۶۰ درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته است.
روسیه نیز یکی دیگر از مقاصد کلیدی مواد مخدر قاچاق‌شده از طریق آسیای مرکزی است.
مقصد بعدی مواد مخدر از طریق پاکستان و ایران، افریقا است. در سال‌های اخیر هروئین و مت افغانستان در دریای عرب و اقیانوس هند کشف شده که به موزامبیک یا تانزانیا و سپس به افریقای جنوبی و سایر کشورها قاچاق می‌شود. قاچاق هروئین در سال ۲۰۲۱ رکورد زد و سه برابر بیشتر از هر سال دیگر از سال ۲۰۱۶ بود.
در آغاز سال جاری، بریتانیا بیش از یک تن هروئین، حشیش و متا کریستال با منشاء افغانستان در خلیج عمان رهگیری کرد و سپس ۹۰ کیلوگرم هروئین دیگر در ماه می کشف شد.
دورتر، در افریقای جنوبی، پولیس این کشور ۷۵ کیلوگرم هروئین و مت را در ماه جولای کشف کرد و مظنونی را دستگیر کرد که گفته می‌شود با باند مواد مخدر مستقر در افغانستان ارتباط دارد و نشانه دیگری دال بر رونق تجارت مواد مخدر تحت حکومت طالبان است.
با همه‌ی این‌ها، نویسنده مطلب شورای آتلانتیک نوشته است که خود افغانستان را نیز نباید فراموش کرد. مردم مستأصل و فقیر افغانستان بیش از هر زمانی به مواد مخدر روی آورده‌اند. بسیاری از معتادان در ملاءعام می‌میرند. در مواردی که طالبان دست به جمع‌آوری معتادان زده‌اند، رویکردشان وحشیانه بوده است و سر آنان را تراشیده و لت‌وکوب کرده یا در آب انداخته‌اند.
براساس گزارش جدید دیوید منسفیلد، به نظر می‌رسد که دولت طالبان با اجرای دقیق کنترل‌های مرزی درآمد خود را افزایش داده است. از طرفی، مقدار گسترده‌ی مواد کشف و ضبط شده، حاکی از حجم بالای قاچاق مواد مخدر است. مهار صنعت تریاک بدون فرو بردن صدها هزار افغانستانی در فقر عمیق‌تر بسیار دشوار است و گویا هر اقدامی که صورت بگیرد، مشکلات مواد مخدر در آسیای جنوبی همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.