در زمان حکومت پیشین خرید و فروش «یامه» ممنوع بود و از جمع‌آوری این گیاه خبری نبود. اما با روی‌کارآمدن طالبان در افغانستان که بیکاری و فقر به اوج خود رسیده است، مردم مجبور شده‌اند برای تأمین نیازمندی‌های زندگی‌شان کاری کنند. با آن‌که فرمان ممنوعیت از سوی طالبان برای کشت و قاچاق مواد مخدر، جمع‌آوری، خرید و فروش گیاهان طبی از جمله یامه صادر شد، اما این فرمان عملی نشد و مردم برای جمع‌آوری گیاه یامه به کوه‌های ولایت غور هجوم بردند. اکنون که جمع‌آوری یامه از سوی طالبان منع اعلام شده است، با آن‌هم در ولسوالی لعل‌وسرجنگل ولایت غور، جمع‌آوری و خرید و فروش این گیاه به‌گونه‌ی چشم‌گیری افزایش یافته است.
منابع محلی در ولسوالی لعل‌وسرجنگل ولایت غور در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گویند که در چندین روستای این ولسوالی کارخانه‌های تولیدی ایجاد شده و از یامه مواد مخدر تولید می‌کنند. اما این‌که از این گیاه کوهی چه مواد ساخته می‌شود، معلوم نیست.
منبع افزود: «در طی یک ماه گذشته برعلاوه خرید و فروش یامه، در قریه‌های زیادی، افرادی که پشتوزبان هستند مشغول جمع‌آوری یامه هستند. آن‌ها از این گیاه کوهی مواد مخدر می‌سازند؛ اما معلوم نیست که چه مواد ساخته می‌شود. این افراد از مردم محل کارگر استخدام می‌کنند.»
به گفته این منبع، قیمت یک سیر یامه نسبت به سال گذشته نیز افزایش یافته است. منبع افزود: «سال گذشته یک سیر یامه به ۵۰ تا ۶۰ افغانی و امسال یک سیر یامه به ۱۲۰ افغانی به‌فروش می‌رسد.»
یک باشنده ولسوالی لعل‌وسرجنگل با فرستادن پیامی به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که کارخانه‌های تولید شیشه از یامه در این ولسوالی فعال شده و اکنون مردم با جمع‌آوری این گیاهِ همیشه‌سبز تلاش می‌کنند برای‌شان عاید کسب کنند.
به گفته این باشنده ولسوالی لعل‌وسرجنگل، یکی از مراکز بزرگ در روستای «هیگل» ولسوالی لعل‌وسرجنگل قرار دارد که روزانه بیش از ۵۰ نفر مصروف کار و جمع‌آوری یامه می‌باشند؛ همگی‌شان از قوم پشتون هستند.
منبع به نقل از یکی از ساکنان محل که گویا بگومگویی با یکی از آن‌ها بر سر آب داشته، می‌گوید که با تندی تمام به من گفتند: «او هزاره دیگر نبینم که آب را بالای زمین کچالویت راست کنی! اگر آب به کارخانه نرسد، به خدا هر دوی ما بیچاره می‌شویم.»
گیاه یامه
یامه، نامی گیاهی است که در کوه‌های افغانستان و خصوصا در مناطق مرکزی مانند غور به‌گونه‌ی وافر یافت می‌شود. این گیاه پیشینه‌ای تاریخی زیادی دارد. در گذشته از این گیاهِ همیشه‌سبز به‌عنوان مواد سوخت برای گرم کردن خانه‌ها در فصل زمستان استفاده می‌شد. به گفته آگاهان، این گیاه همچنان خواص طبی داشته و در گذشته‌ها برای تسکین درد بیماران نیز استفاه می‌شده است.
اما از چند سال بدین‌سو و خصوصا از زمان روی‌کارآمدن طالبان در کشور مردمان زیادی بیکار شده و برای جمع‌آوری یامه به کوه‌های ولایت غور می‌روند و این گیاه طبی را جمع‌آوری و به‌فروش می‌رسانند که برای افراد دارای درآمد کم می‌تواند یک منبع عاید خوب باشد.
زیان‌های مواد ساخته شده از یامه
فقر و تنگ‌دستی و بیکاری مردم و همچنان عدم آگاهی آنان سبب شده است تا برای جمع‌آوری و خرید و فروش یامه اقدام کنند. بی‌خبر از آن‌که از این گیاه مواد مخدر تولید شده و برای اعتیاد جوانان این سرزمین استفاده می‌شود که در نتیجه زیان‌های جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت. به گفته منابع محلی، تولید مواد مخدر از گیاه یامه می‌تواند آمار جوانان معتاد به مواد مخدر را افزایش دهد.
در همین حال شماری از ساکنان ولسوالی لعل‌وسرجنگل از رهبری طالبان می‌خواهند که جلوی جمع‌آوری و خرید و فروش و همچنان تولید مواد مخدر از یامه را بگیرند تا از آغوشته شدن جوانان بیشتری به این پدیده‌ای شوم پیشگیری شود.
انقراض گیاهان کوهی
آگاهان محیط زیستی در ولایت غور با ابراز نگرانی از جمع‌آوری یامه و خرید و فروش این گیاه کوهی می‌گویند که ادامه این روند سبب انقراض و از بین رفتن گیاهان ارزشمند کوهی شده و تأثیرات منفی بر محیط زیست می‌گذارد. آنان از طالبان می‌خواهند که جلوی جمع‌آوری غیرقانونی گیاهان کوهی به‌ویژه یامه را بگیرند.
احمدخالد، یکی از آگاهان محیط زیست در ولایت غور می‌گوید: «پس از تسلط طالبان در افغانستان مردمان زیادی بیکار شده و به کندن و جمع‌آوری گیاهان کوهی رو آورده‌اند؛ که این واقعا جای نگرانی بوده و سبب انقراض و از بین رفتن گیاهان کوهی می‌شود.»
ساکنان ولسوالی لعل‌وسرجنگل نیز می‌گویند گیاه یامه که در گذشته به‌گونه‌ی وافر در کوه‌های این ولسوالی یافت می‌شد، اکنون در حالت انقراض و از بین رفته است. به‌گفته باشندگان این ولسوالی، اگر به این مورد توجه نشود، این گیاهِ با ارزش کوهی به‌گونه‌ی کامل محو خواهد شد.
طالبان چه کردند؟
با تسلط طالبان در افغانستان، این گروه اعلام کردند که کشت و قاچاق مواد مخدر و گردآوری و خرید و فروش گیاهان با ارزش طبی منع میباشد و با افرادی که گیاهان کوهی را خرید و فروش کند، برخورد جدی می‌شود. اما این فرامین و شعارهای‌شان عملی نشد.
مسئولان محلی طالبان در ولایت غور می‌گویند با کسانی که دست به گردآوری و فروش گیاهان طبی از جمله یامه می‌زنند، برخورد جدی صورت می‌گیرد.
محمد احمدی، رییس زراعت و دامداری طالبان در ولایت غور می‌گوید که در هماهنگی با نیروهای امنیتی فرماندهی امنیه این ولایت، چندین تن را در پیوند به جمع‌آوری و خرید و فروش یامه از ولسوالی لعل‌وسرجنگل بازداشت کرده‌اند.
او افزود: «جمع‌آوری و خرید و فروش یامه به‌گونه‌ی کامل بند است. ما در این راستا خیلی نفرها را گرفته و بندی کرده‌ایم. در هماهنگی با قوماندانی امنیه، مبارزه با مواد مخدر ولسوالی و اداره زراعت همه تلاش می‌کنند، جلوی تولید مواد مخدر از گیاهان کوهی و یامه گرفته شود.»
غور در غرب کشور از ولایت های کوهستانی افغانستان است که در کوه‌های آن گیاهان طبی زیاد از جمله یامه می‌روید.