همزمان با روز جهانی نابینایان یا عصای سفید، شماری از بانوان دانش‌آموز دختر در بلخ که از قدرت دید محروم هستند، از بسته‌شدن دروازه‌ی مکتب شان شکایت می‌کنند.
شماری از دختران نابینا در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گویند که از یک هفته به این‌سو طالبان برای آنان اجازه‌ی ورود به مکتب ویژه‌ی‌شان را نداده‌اند.
دست‌کم سه بانوی نابینا که به شرط افشا نشدن هویت شان حاضر به گفت‌وگو شده‌اند، می‌گویند در صورتی که آموزش پسران به‌گونه‌ی عادی جریان دارد اما آنان از سوی طالبان از آموزش محروم شده‌اند.
فرزانه (مستعار)، یکی از دانش‌آموزان مکتب تخنیکی و مسلکی ویژه افراد دارای معلولیت در بلخ با چشم‌های پر اشک در روز جهانی عصای سفید، این اقدام طالبان را بی‌مهری این گروه در برابر نابینایان بیان می‌کند.
وی می‌افزاید: «طالبان از یک هفته به این‌سو ما را از آموزش محروم کرده‌اند. درخواست ما از حکومت این است که برای ما دوباره اجازه‌ی درس خواندن را بدهد.»
فرزانه که متعلم صنف دهم است، همچنان می‌گوید که حکومت سرپرست طالبان دنیای تاریک وی را که هرچند رویاهای روشنی برای تغییر آینده‌اش در سر داشته، تاریک کرده است.
فرزانه افزوده است: «ما (روشن‌دلان) هم آرزو‌های داریم که با بلند بردن توانایی‌ها و مهارت‌های خود برای کشور خود خدمت کنیم. اما حالا با مسدود شدن مکتب ما، دیگر امیدی برای آینده نداریم.»
مژگان (مستعار)، یکی دیگر از این بانوان با ابراز نگرانی از بسته‌شدن مکتب شان خواستار بازگشایی دوباره‌ی مکتب‌اش است.
این بانو می‌گوید: «در جریان یک هفته ما خسته شدیم. حکومت باید هرچه عاجل مکتب ما را بازگشایی کند، چون ما وعده‌ی رسیدن به آرزو‌های خود را داده‌ایم.»
براساس اطلاعات، در مکتب تخنیکی و مسلکی ویژه افراد دارای معلولیت نزدیک به ۴۰۰ دانش‌آموز سرگرم آموزش بودند که از میان آنان ۸۰ تن شان را بانوان شکل می‌دهند.
مسئولان محلی طالبان در ولایت بلخ در این مورد حاضر به گفت‌وگو نیستند.
در همین حال شماری از فعالان حقوق افراد دارای معلولیت، از بسته‌شدن این مکتب شاکی هستند و بر بازگشایی دوباره‌ی آن تأکید دارند.
سید محمد یزدان‌پرست، فعال حقوق افراد دارای معلولیت می‌گوید: «معلولان دختر هم حق مساوی مانند سایر دختران دارند. اگر حکومت برای دختران در سایر مکاتب اجازه تعلیم می‌دهد باید برای دختران روشن‌دل هم اجازه بدهد.»
چالش‌های افراد دارای معلولیت در بلخ با بسته‌شدن تنها مکتب ویژه‌ی این افراد خلاصه نمی‌شود، بلکه آنان با مشکلات فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
در افغانستان و مخصوصا در بلخ دانش‌آموزان نابینا و دیگر معلولین همواره با مشکلات فراوانی روبه‌رو بوده‌اند و از نبود امکانات رفاهی، آموزشی، استادان و مکاتب ویژه و نبود زمینه اشتغال رنج می‌برند.
اما حالا پس از تسخیر قدرت از سوی طالبان و کاهش کمک‌های جهانی به افغانستان، این چالش‌ها دوبرابر شده است.
تعداد زیادی از افراد دارای معلولیت آموزش و فعالیت در اجتماع را در شرایط کنونی شبیه گذشتن از هفت خوان رستم بیان می‌کنند.
بسیاری از دانش‌آموزان می‌گویند به‌دلیل نبود وسایل حمل‌ونقل، مجبور هستند فاصله‌های طولانی را با همه خطراتی که در برابر آن‌ها وجود دارد، پیاده طی کنند.
برخی هم به‌رغم فقر و تنگ‌دستی، قلم و کتابچه را خودشان می‌خرند.
در حالی‌که دختران روشن‌دل بلخی از بسته‌شدن فرصت‌های آموزشی شکایت می‌کنند، اما سازمان غیردولتی کمیته سویدن در شمال کشور می‌گویند که هم‌اکنون دست‌کم ۱۰۰ پسر و دختر نابینا در سه ولایت شمال تحت پوشش این سازمان قرار دارند.
محراب‌الدين کمال، مسئول بخش آموزش معلولان کمیته سویدن در شمال می‌گوید در حال حاضر آنان برای نزدیک به ۱۰۰ کودک نابینا در ولایت‌های بلخ، جوزجان و سمنگان زمینه‌ی آموزش خط بریل را فراهم ساخته‌اند.
به‌گفته‌ی آقای کمال، از میان این افراد ۴۰ تن شان بانوان هستند.
آقای کمال می‌افزاید: «کمیته سویدن در چوکات برنامه‌های حمایتی خود برای نزدیک به ۱۰۰ فرد نابینا در مراکز آموزشی و خانه‌های کودکان فرصت یادگیری را ایجاد کرده است.»
وزارت کار و امور اجتماعی دولت پیشین در نظر داشت که برای دانش‌آموزان «لال، نابینا و ناشنوا» سهولت‌های آموزشی و حمل‌ونقل در سطح کشور را در نظر بگیرد.
برخی نهاد‌های غیردولتی نیز به کودکان معلول برنامه‌های آموزشی فراهم می‌کردند. اما پس از بازگشت طالبان به قدرت، اکنون تعداد این نهادها کم‌تر شده و برخی‌های‌شان کاملا بسته شده‌اند.
مبارزه برای تغییر افکار منفی نسبت به معلولان
به‌رغم راه‌اندازی برنامه‌های مختلفی به منظور تغییر افکار منفی نسبت به افراد دارای معلولیت که در کشور حاکم است، اما تا اکنون هم این تلاش‌ها اثر چندانی جهت هم‌سویی با این افراد نداشته است.
این وضعیت سبب شده تا افراد دارای معلولیت با دید متفاوت برای مبارزه با این باورها، قول رسیدن به تمام رویاهای‌شان را بدهند.
شمار زیادی از افراد دارای معلولیت، نهایت تلاش شان را کرده‌اند تا با سهم‌گیری در فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و ورزشی دیدگاه‌های نابرابر نسبت به خود شان را تغییر دهند.
برخی از نابینایان برای بیان این‌که نابینایی ناتوانی نیست، تیم کرکت نابینایان در بلخ را ایجاد کرده‌اند. تیمی که تمام ورزشکاران آن در حالی‌که از قدرت دید محروم‌اند اما کرکت بازی می‌کنند.
جاوید رادمرد، نابینایی ۲۸ ساله‌ای که برای نخستین‌بار، ده سال پیش با هماهنگی چند هم‌نوع خود برای ایجاد تیم کرکت نابینایان آستین بالا زده است.
تیمی که فرصتی شده تا شماری از افرادی که از قدرت دیدن محروم هستند، توانایی‌های‌شان را به رخ دیگران بکشند.
رادمرد نخستین نابینایی افغان است که بازی کرکت را در کمپ مهاجرین پاکستان به‌صورت معیاری آموزش دیده و پس از برگشت به کشور تیم کرکت نابینایان بلخ را ایجاد کرده است.
تیمی که تااکنون چهار بار در رقابت‌های کرکت نابینایان کشور که در ولایت‌های ننگرهار و کنر برگزار شده بودند، با کسب مقام اول برای بلخیان افتخار آفریده است.
رادمرد از بی‌توجهی و کم‌مهری حکومت گذشته و حکومت فعلی طالبان به این قشر شکایت دارد و می‌گوید برای دست‌گیری و تشویق این تیم اقدامی جدی نشده است.
رادمرد می‌گوید: «پنج سال مکمل ما زحمت کشیدم و چهار سال در رقابت‌هایی که در ننگرهار و کنر برگزار شده بود ما اول شدیم و یک سال نایب‌قهرمان، اما هیچ‌کس به فکر ما نشد.»
کمبود امکانات ورزشی، نبود میدان معیاری برای ورزشکاران، عدم شمولیت این تیم در چوکات کرکت‌بورد افغانستان و نبود برنامه‌های حمایتی از ورزشکاران نابینا از اساسی‌ترین مشکلات شان بیان می‌شود.
با این حال مسئولان در کرکت‌بورد بلخ با پذیرش مشکلات ورزشکاران نابینا در این ولایت از روی دست‌گیری برنانه‌ی جهت حل چالش‌های این قشر اطمینان می‌دهند.
ننگیالی، مسئول طالبان برای کرکت‌بورد بلخ می‌گوید پس از ایجاد یک کارشیوه زمینه‌ی حمایت از تیم‌های کرکت نابینایان در سطح ملی و محلی فراهم خواهد شد.
تبعیض میان معلول طبیعی و جنگی
در کنار چالش‌های فراهم شده سد راه معلولان، بی‌مهری حکومت نیز دنیایی تاریک این افراد را تاریک‌تر از گذشته کرده است.
شماری از افرادی دارای معلویت به‌ویژه نابینایان در بلخ از برخورد دو‌گانه با معلولان طبیعی و جنگی انتقاد می‌کنند.
این افراد می‌گویند حکومت نباید میان معلولان جنگی و معلولان طبیعی تفاوت قایل شود.
سیدمحمد یزدان‌پرست، یکی از نابینایان در بلخ می‌گوید: «حکومت نباید میان معلول جنگی و طبیعی تفاوت ایجاد کند. خواست ما این است که باید همان‌گونه که معلول جنگی حقوق ماهوار دریافت می‌کند، معلول طبیعی هم دریافت کند.»
اما مسئولان در اداره‌ی رسید‌گی به بازماند‌گان کشته‌شدگان و افراد دارای معلولیت ولایت بلخ، از ارزیابی مجدد افراد دارای معلولیت تحت پوشش حکومت به منظور جلوگیری از فساد اداری و توزیع امتیاز برای افراد دارای معلولیت مستحق خبر می‌دهند.
آنان می‌گویند محرومیتی که در دوره حکومت قبلی شامل افراد دارای معلولیت طبیعی بوده و آن‌ها را از مدد معاش محروم ساخته بود پایان یافته است.
بربنیاد تصمیم حکومت سرپرست طالبان، افراد دارای معلولیت طبیعی ۵۰ درصد حقوق ماهوار افراد دارای معلولیت جنگی را دریافت خواهند کرد.
جان‌محمد حکمت، آمر شهدا و معلولین طالبان در بلخ می‌گوید: «ما برای معلولان طبیعی هم تلاش داریم حقوق ماهوار تعیین کنیم. رهبری امارت تصمیم دارد ۵۰ درصد حقوق معلولان را که در یک ماه دوونیم هزار افغانی می‌شود، به معلولان طبیعی هم توزیع کند.»
با این همه دید‌بان حقوق بشر در تازه‌ترین گزارش خود که همزمان با روز جهانی عصای سفید نشر کرده نوشته است که حمایت از افراد دارای معلولیت در کشور مانند سایر موارد حقوق بشری، کاهش یافته است.
دید‌بان حقوق بشر دیروز (شنبه، ۲۳ میزان) با نشر گزارشی در مورد روز جهانی «عصای سفید» یا نابینایان، گفته که افراد دارای معلولیت در افغانستان با تبعیض، خدمات محدود و فقدان چارچوب قانونی و نهادی برای تضمین حقوق اساسی خود مواجه‌اند.
نابینانی یا اختلالات چشم، یکی از مهم‌ترین مشکلات صحی در کشور است که تعداد زیادی از شهروندان از آن رنج می‌برند.
براساس آمارهای نشر شده، هم‌اکنون دست‌کم ۵۰۰ هزار تن از شهروندان افغانستان، با این مشکل صحی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. با این حال بربنیاد آمارهای رسمی، از این میان ۱۸ هزار نابینای طبیعی و جنگی در ولایت بلخ زندگی می‌کنند.
به‌گفته‌ی مسئولان، تنها برای نزدیک به ۲۰۰ تن آنان زمینه‌ی آموزش فراهم شده و سایر آنان از این خدمات محروم هستند.
با این همه پانزدهم اکتبر به‌عنوان روز جهانی نابینایان یا «عصای سفید» نام‌گذاری شده و همه ساله به هدف ارج‌گذاری به آنان، توجه به مشکلات شان، هم‌سویی با این قشر، ترویج فرهنگ برابری، مبارزه با دیدگاه منفی در برابر این افراد و جهت ایجاد فضای مناسب زندگی به آنان از این روز بزرگداشت می‌شود.