دیمیتری ورختوروف
منبع: افغانستان.رو
مهدی زرتشت
بخش دوم و آخر
دوم؛ خط ارتباطی به ترکمنستان، مسیر تجارتی افغانستان را به سوی قزاقستان، روسیه و همین‌طور به ازبکستان باز می‌کند. فقط چند وقت پیش، ساخت راه آهن اوزن (ازبکستان) به اتمام رسید که این مسیر ابتدا به برکت [Берекет] و اتریک (ترکمنستان) و از آن طریق به گرگان (ایران) امتداد یافته و مسیر خیلی مستقیم به ساحل شرقی دریای خزر است. همان‌طور که گفته شد، ساخت این مسیر اکنون به اتمام رسیده و در ماه گذشته‌ی سال جاری، ایران نخستین محموله‌ی وارداتی خود را که گندم بود، از کشور قزاقستان دریافت کرد.
این راه مواصلاتی، یکی از شاخه‌های خیلی مهم برای دولت افغانستان است؛ زیرا که از این مسیر می‌شود به راحتی محموله‌های صادراتی و وارداتی را با هزینه‌ی حمل‌و‌نقل ارزان‌تر و مسیر کوتاه‌تر فرستاد یا به دست آورد. گمان می‌رود که این دومین بندر در سواحل دریای خزر، به‌زودی توسعه خواهد یافت، به طوری که امکان استفاده از هرنوع حمل‌و‌نقل دریایی، به سادگی میسر شود.
این پروژه چه در زمان حال و چه در آینده، راحت‌ترین مسیر و در عین حال، مطمئن‌تر و امن‌ترین مسیر برای صادرات و واردات افغانستان است.
برای این‌که از مسیر مذکور حد اکثر استفاده صورت گیرد، ضرورت است که به زودترین زمان ممکن خطوط ارتباطی- تجارتی آتمورات-آکینا، که مسیر راه آهن ترکمنستان را هم پوشش می‌دهد، ساخته شود. این مسیر بازهم برای افغانستان یک ایستگاه بزرگ و کافی محموله‌های تجارتی و وارداتی را فراهم می‌کند و از این طریق، بندر حیرتان بیش از پیش رونق خواهد گرفت. هم‌چنین لازم است که به خاطر اطمینان‌بخشی بندرگاه‌ها، پس از کارهای مقدماتی بلافاصله طرح یک راه آهن 1520 میلی‌متری که می‌تواند مسیر انتقال کالا را به سراسر نقشه‌ی سابق اتحاد شوروی ضمانت می‌کند، روی دست گرفته شود.
هم‌چنین مسیر مذکور ظرفیت گشایش این را نیز دارد که یک کار مقدماتی دیگر به منظور ناوگان تجارتی برای حد‌اقل دو یا سه کشتی با قدرت گنجایش 3 هزار تنی (محموله‌های خشک و کانتینر شده) روی دست گرفته شود. این طرح می‌تواند شرایط حمل‌و‌نقل کالا برای بنادر دریای خزر، از جمله بندر ترکمن باشی به آکتاو و باکو، را خیلی آسان کند. کارگرانی که در این بنادر مصروف می‌شوند، می‌توانند در نخستین فرصت و به منظور توسعه‌ی کاروبار حمل‌و‌نقل افغانستان، به نیروهای مفید تبدیل شوند. ممکن است فدراسیون روسیه برای فرستادن کشتی‌های تجارتی، خود داوطلب شوند. برای مثال، کارخانه‌ی کشتی‌سازی نیژنی نووگوراد [Нижнем Новгороде] مدت زمان طولانی است که مصروف ساخت یک کشتی با ظرفیت و گنجایش زیاد، برای فرستادن آن به بنادر دریای خزر است.
خب، البته مسلم است که در حال حاضر پرچم ناوگان تجارتی افغانستان شبیه یک ایده‌ی سردرگم‌کننده است؛ با این حال، دولت افغانستان فرصت این را دارد که با حضور کشتی‌های تجارتی خود، آن‌هم از طریق یک مسیر جدید حمل‌و‌نقل، پرواز‌هایی با مسافت طولانی خود را با مسیر کم‌هزینه‌تری تعویض کند. این مسیر به کاروان‌های حمل‌و‌نقل افغانستان اجازه می‌دهد تا خط منظم‌تر و مطمئن‌تری را برای خود هموار کنند. برای مثال، مسیر مذکور راه حمل‌و‌نقل افغانستان را به بنادر ترکمن باشی- استانبول، و بندر ولگا در دریای آزوف، باز می‌کند. خط منظم حمل‌و‌نقل، عملاً ارزان‌ترین و مناسب‌ترین فرصت برای باربری جهانی است.
البته برای فراهم ساختن و عملی‌سازی امکانات این مسیر، به یک راه‌حل سیاسی از طریق همکاری کشورهای شامل بنادر تجارتی دریای خزر ضرورت است. در عین حال، به نظر می‌رسد که پنج کشور فعال و شریک در بنادر دریای خزر در اینجا می‌توانند یک استثنا قایل شوند و امکان پیوستن افغانستان- کشور ششمی- را به بندر، فراهم سازند. با این حال، در صورتی که این کار عملی شود، به کارآفرینان افغان فرصت فراهم می‌شود تا شرکت‌های حمل‌و‌نقل خود را منسجم کرده و زیر پرچم کشورهای بنادر دریای خزر، محموله‌های‌شان را این بار از طریق دریا جابه‌جا کنند.
بدون شک، پیوستن افغانستان به حوزه‌ی بنادر دریای خزر، برای افغانستان فرصت بزرگی است و این راه، در واقع بهترین راه برای حل و فصل مشکلات حمل‌و‌نقل تجارت خارجی این کشور نیز است.