امروز (چهارشنبه، ۲۲ حوت) مصادف با سی‌اُمین سالگرد کشته‌شدن عبدالعلی مزاری، رهبر فقید حزب وحدت اسلامی افغانستان و از چهره‌های سیاسی برجسته‌ی تاریخ معاصر کشور به‌دست گروه طالبان است.
عبدالعلی مزاری سی سال پیش در چنین روزی با شماری از همراهانش برای مذاکره با طالبان به چهارآسیاب کابل رفت، اما طالبان او و همراهانش را بازداشت و تیرباران کردند و اجسادشان را در غزنی به مردم تحویل دادند.
احزاب و گروه‌های سیاسی افغانستان در پیام‌هایی که به‌مناسبت سی‌امین سالگرد کشته‌شدن عبدالعلی مزاری منتشر کرده‌اند، او را «منادی عدالت اجتماعی و وحدت ملی» در افغانستان توصیف کرده‌اند.
«شورای عالی مقاومت ملی برای نجات افغانستان» در اعلامیهای که به این مناسبت منتشر کرده، گفته است که «عبدالعلی مزاری یکی از ستاره‌های درخشان و از شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذار تاریخ معاصر کشور بود که نقش ارزنده‌ای در روند سیاسی و اجتماعی کشور ایفا کرد».
این شورا افزوده است که عبدالعلی مزاری بر وحدت تمام اقوام و گروه‌های سیاسی و اجتماعی افغانستان تأکید می‌کرد و معتقد بود که برای دستیابی به صلح و ثبات دائمی در کشور، باید تمام اقوام افغانستان در کنار یکدیگر قرار بگیرند و روند حذف و تبعیض از سرزمین افغانستان و تاریخ سیاسی کشور برچیده شود.
در اعلامیه‌ی «شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان» آمده است: «استاد مزاری پس از شهادت، به‌عنوان نماد مقاومت و مبارزه برای عدالت اجتماعی در تاریخ افغانستان و منادی وحدت همه‌ی اقوام و ملیت‌های ساکن در کشور شناخته شد و به همین خاطر حکومت وحدت ملی افغانستان در سال ۲۰۱۶ میلادی عنوان “شهید وحدت ملی” را به او داد.»
این شورا با اشاره به تسلط دوباره‌ی طالبان بر افغانستان و بحران سیاسی کنونی کشور گفته است که مزاری «راه‌حل را در برقراری عدالت اجتماعی، وحدت ملی، یکپارچگی و پذیرش واقعیت‌های اجتماعی افغانستان در قالب مدل نظام سیاسی فراگیر با ساختار غیرمتمرکز فدرالی می‌دانست. ساختار سیاسی‌ای که بتواند بستر حداکثر مشارکت و سهیم ساختن گروه‌های قومی، مذهبی، زبانی، فرهنگی و محلی را متناسب با میزان نفوس و شعاع وجودی‌شان فراهم سازد».
«جبهه آزادی افغانستان» در اعلامیه‌ی خود مزاری را «منادی عدالت اجتماعی و شهید وحدت ملی افغانستان» توصیف کرده است.
این جبهه گفته است: «جایگاه استاد مزاری در میان رهبران و شخصیت‌های تأثیرگذار در معادلات جنگ و صلح افغانستان از آن‌جهت برجسته است که نام او با داعیه‌ی برحق عدالت اجتماعی به‌عنوان ارزشمندترین گمشده‌ی مردم افغانستان پیوند ماندگار و انکارناپذیر دارد.»
در اعلامیه‌ی «جبهه آزادی افغانستان» آمده است که «تبلور اصل عدالت و برابری در ساختار قدرت سیاسی و مناسبات بین‌الاقوامی افغانستان، رسمیت‌یابی نقش بانوان در جامعه و سیاست، ایجاد میکانیسم‌های دسترسی برابر و عادلانه‌ی شهروندان به حقوق و وجایب شهروندی در چارچوب نظام فدرال و تأمین مشروعیت آن از طریق دموکراسی و انتخابات، از جمله‌ی مطالبات ارزشمند استاد مزاری است که با گذشت زمان اهمیت هر مورد آن بیش از پیش برجسته‌تر می‌شود».
«جبهه آزادی افغانستان» گفته است که «شهادت استاد عبدالعلی مزاری توسط ملیشه‌های جاهل و واپس‌گرای گروه تروریستی طالبان درحالی‌که در اسارت آنان قرار داشت، جنایت جنگی و موضوع قابل پی‌گرد در محاکم بین‌المللی است. رویداد غم‌انگیزی که بسان زخم ناسور بر پیکره‌ی دردمند تاریخ معاصر کشور ما باقی مانده و نباید به باد فراموشی سپرده شود».
محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان، عبدالعلی مزاری را «منادی عدالت» توصیف کرده و گفته است که «خون پاک او در راه عدالت اجتماعی به زمین ریخت.»
آقای محقق افزوده است: «او متعهد به آرمان‌های اسلام بود و بر این اساس برای تحقق عدالت اجتماعی و برابری ملی در کشور مبارزه کرد و برای برقراری یک نظام مردم‌سالار دینی که تمام اقوام و مذاهب کشور در آن حقوق مساوی داشته باشند، تلاش کرد. لذا تا نام اسلام و عدالت آن زنده است، مزاری زنده است.»
حزب جمعیت اسلامی افغانستان نیز با نشر اعلامیهای گفته است که «عبدالعلی مزاری، با درک عمیق از آموزه‌های دینی، پی‌ریزی نظام سیاسی مبتنی با واقعیت‌های افغانستان را ضرورت قوام‌یابی دولت ملی و تأمین ثبات سیاسی در کشور تلقی می‌کردند و پیوسته بر وحدت ملی و مشارکت جامع همه‌ی اقوام و جریان‌ها در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور تأکید داشت».
این حزب افزوده است: «شهید وحدت ملی، تأمین عدالت اجتماعی و احترام به تنوع هویتی و فرهنگی در کشور را مهم تلقی می‌کرد و در مبارزات سیاسی و جهادی خود همواره متعهد به این گفتمان ماند و به سهم خویش تلاش کرد اقتدار ملی در کشور به اساس ملاک‌های عدالت اجتماعی پی‌ریزی گردد.»
عبدالعلی مزاری در جریان فعالیت سیاسی خود در افغانستان، بارها در سخنرانی‌های خود اعلام کرد که وحدت ملی را در افغانستان «یک اصل» و دشمنی میان اقوام را «فاجعه» می‌داند.
او با اشاره به محرومیت تاریخی هزاره‌های افغانستان می‌گفت که «هزاره بودن» باید در کشور جرم نباشد و خواستار تأمین حقوق شهروندی آنان براساس عدالت اجتماعی بود.
عبدالعلی مزاری همچنین خواستار برگزاری انتخابات آزاد در افغانستان و استقرار نظام فدرالی در کشور بود و آن را راهی برای تأمین ثبات پایدار در کشور می‌دانست.
او بر مشارکت زنان در تصمیم‌گیری‌های سیاسی نیز تأکید می‌کرد و ممانعت از مشارکت زنان در تصمیم‌گیری و سرنوشت سیاسی کشور را «خلاف اسلام» می‌دانست.
در سال‌های گذشته از سالگرد کشته‌شدن مزاری در شهرهای مختلف کشور و با حضور مقام‌های دولتی، یادبود می‌شد.
اما پس از تسلط دوباره‌ی طالبان بر افغانستان، اکنون برگزاری چنین مراسم‌ها محدود شده است.
طالبان همچنین تندیس مزاری را در بامیان و مجسمه و میدان او را در کابل تخریب کرده‌اند.