Photo: TOLO

ناپدید شدن مشکوک زلاله هاشمی

طالبان: تحقیقات جریان دارد

زلاله هاشمی، آواز خوان پیشین و یکی از چهره‌های شناخته‌ شده‌ی برنامه‌ی موسیقی «ستاره افغان»، بیش از دو هفته است که ناپدید شده و تا امروز هیچ‌ گونه نشانی از او در دست نیست. زلاله در زمان حاکمیت طالبان در کابل زندگی می‌کرد و پس از بازگشت طالبان به قدرت، از آواز خوانی دست کشیده بود. او با اجرای آهنگ‌های فارسی و پشتو در رقابت‌های «ستاره افغان» به شهرت رسیده بود، اما با آغاز محدودیت‌های شدید فرهنگی، به‌ ویژه در زمینه‌ی موسیقی، خانه‌ نشین شد و به روایت شوهرش، بیشتر وقت خود را در خانه سپری می‌کرد.

محسن هاشمی، همسر زلاله، در ویدیویی که به رسانه‌ها فرستاده، گفته است:

«من شوهر دختر خانمی هستم که قبلاً در یکی از برنامه‌های تلویزیون طلوع شرکت کرده بود. بعد از مدتی سعی و تلاش برای پیدا کردن همسرم به این نتیجه رسیدم که مفقود شده است.»

او توضیح می‌دهد که زلاله برای دیدار با یکی از اقوام‌ شان از خانه بیرون شده بود، اما پس از آن هیچ تماسی با خانواده نگرفته و دیگر به خانه بازنگشته است. به گفته‌ی محسن، آنچه نگران‌کننده‌تر است، وضعیت کودک چهار ساله‌ی بیمارشان است که به شدت به مادر خود وابسته است و دوری از او برایش دشوار و رنج‌آور شده است. او از نهادهای امنیتی طالبان و نهادهای مدافع حقوق بشر خواسته است که وضعیت زلاله هاشمی را روشن سازند و مشخص کنند که آیا او زنده است، در اسارت آدم‌ ربایان قرار دارد یا با چه مشکل دیگری روبه‌رو شده است.

در همین حال، ویدیویی از یک کمره‌ی امنیتی در رسانه‌های اجتماعی دست‌ به‌ دست می‌شود که زنی را نشان می‌دهد که ادعا شده زلاله هاشمی است. در این ویدیو، زن یادشده با شتاب راه می‌رود و هنگام دویدن چندین بار پشت سر خود را نگاه می‌کند. با این حال، مکان دقیق ضبط ویدیو مشخص نیست و صحت آن نیز تاکنون از سوی منابع رسمی تأیید یا رد نشده است.

طالبان تا کنون مشخصا در مورد این ویدیو ابراز نظر نکرده‌اند، اما خالد زدران، سخنگوی پلیس طالبان برای کابل، از آغاز تحقیقات ابتدایی در مورد ناپدید شدن زلاله هاشمی خبر داده است. او گفته است: «تحقیقات ابتدایی در مورد شایعات پیرامون نا پدیدن شدن زلاله هاشمی، آوازخوان پیشین آغاز شده است.» او افزوده است که براساس شواهد موجود، «به نظر می‌رسد که زلاله هاشمی به صورت داوطلبانه خانه‌ی خود را ترک کرده است.»

زدران تأکید کرده که تا این لحظه هیچ نشانه‌ای مبنی بر استفاده از زور یا وقوع آدم‌ربایی در پیوند به این رویداد به دست نیامده است، اما تحقیقات همچنان ادامه دارد و در صورت نیاز، جزئیات بیشتر با رسانه‌ها شریک ساخته خواهد شد.

زلاله هاشمی در هنگام خواندن آهنگ/طلوع

دادخواهی برای زلاله

ناپدید شدن زلاله هاشمی، موجی از واکنش‌ها را در شبکه‌های اجتماعی و میان فعالان هنری و حقوق بشری به دنبال داشته است. آریانا سعید، یکی از چهره‌های سرشناس موسیقی افغانستان، با انتشار پیامی در حساب فیسبوک خود خواستار اقدام فوری برای روشن شدن سرنوشت زلاله شده است.

او نوشته است: «ما خواهان رسیدگی فوری، جدی و همه‌ جانبه به این موضوع هستیم. از نهادهای حقوق بشری و سازمان‌های بین‌المللی درخواست می‌کنیم که هرچه سریع‌تر این پرونده را پیگیری کرده و برای آزادی او اقدامات لازم را انجام دهند.»

بازتاب گسترده‌ی ناپدید شدن زلاله هاشمی در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی باعث شده تا بسیاری به جست‌وجو در مورد زندگی هنری او بپردازند. در این میان، یکی از آهنگ‌های پرطرفدار او به نام «بسم‌الله جانه» که هنگام حضورش در برنامه‌ی «ستاره افغان» به محبوبیت زیادی رسیده بود، بار دیگر توسط علاقمندانش باز نشر شده است. بسیاری از کاربران با انتشار پیام‌هایی در شبکه‌های اجتماعی، با خانواده‌ی زلاله ابراز همدردی کرده و آرزو کرده‌اند که او به سلامت به آغوش خانواده‌ی خود بازگردد.

زلاله هاشمی اصالتاً از ولایت کنر است، اما پیش از ورود به دنیای موسیقی در ولایت ننگرهار در شرق افغانستان زندگی می‌کرد. او زمانی که هنوز در صنف دهم مکتب بود، به برنامه‌ی «ستاره افغان» پیوست و توانست استعداد خود را به نمایش بگذارد. در ولایات جنوبی و مشرقی افغانستان، روی آوردن دختران به موسیقی همچنان یک تابوی جدی به شمار می‌رود و خانواده‌ها اغلب با فشارهای اجتماعی و محدودیت‌های شدید مواجه‌اند. اما زلاله، بی‌توجه به قضاوت‌های اجتماعی، تلاش کرد صدای تازه‌ای از زنان را بر موسیقی افغانستان بیفزاید.

با بازگشت طالبان به قدرت، فضا برای فعالیت هنرمندان به‌ شدت تنگ شد. گروه طالبان موسیقی را ممنوع اعلام کردند، صدای هنرمندان خاموش شد و بسیاری از آوازخوانان مجبور به ترک کشور شدند. زلاله اما تصمیم گرفت در افغانستان بماند، با وضعیت جدید کنار بیاید و خانه‌ نشینی را انتخاب کرد.

نگرانی‌ها در مورد سرنوشت زلاله هاشمی در حالی رو به افزایش است که طالبان به‌ طور مداوم به نقض حقوق بشر و به‌ ویژه حقوق زنان متهم هستند. حذف سیستماتیک زنان از ساختارهای عدلی و قضایی، کاهش شدید حضور زنان در صفوف پولیس و ایجاد فضای سرکوب و هراس، پیگیری جدی این پرونده را با ابهام و نگرانی همراه کرده است.

تجربه‌ی حکومت‌ داری پیشین طالبان در نیمه‌ی دوم دهه نود میلادی نیز نشان می‌دهد که این گروه به شکل گسترده موسیقی و هنر را سرکوب کرده و بسیاری از هنرمندان را یا به سکوت وادار ساخته و یا به مهاجرت مجبور کرده‌اند. در دوره‌ی دوم بازگشت طالبان، همین سرنوشت گریبان‌گیر بسیاری از هنرمندان شد. اغلب آوازخوانان زن کشور را ترک کردند، اما زلاله هاشمی در وطن ماند و حالا، در سکوت ناپدید شده است.