وزارت تحصیلات عالی کشور و دانشگاه ساری بریتانیا(surrey) اعلام کردهاند که شکردخت جعفری، دانشجوی افغان دورهی دکترای این دانشگاه توانسته است وسیلهی جدیدی را برای مؤثرتر ساختن پرتودرمانی (رادیوتراپی) که برای درمان بیماران سرطان به کار میرود، ابداع کند. دانشگاه ساری نیز در وبسایت رسمی خود نوشته که پدر شکر دخت به دلیل بیماری سرطان جان خود را از دست داده بود، بیماریای که اکنون دخترش در زمینهی درمان آن تخصص دارد.
مسئولان مرکز تحقیقات این دانشگاه گفتهاند که طرح خانم جعفری در زمینهی پرتودرمانی براساس تحقیقات پروفیسور دیوید برادلی (David Bradly) انجام شده که در آن از فایبرهای شیشهای استفاده میشد. ولی این روش هزینهبر و انجام آن مشکل بود. اکنون خانم جعفری در تحقیقات خود به روش مؤثرتر و ارزانتری دست یافته است.
خانم جعفری گفته که او در کودکی از مهرههای شیشهای برای ساختن گردنبندهای ارزانقیمت برای به دست آوردن پول استفاده میکرد. این موضوع به او ایده داد تا بتواند از آنها وسیلهی ارزانقیمت و بهتری را به منظور پرتودرمانی استفاده کند. مهرههایی که خانم جعفری برای این کار استفاده کرده، کمتر از هشت افغانی (۲ سنت) قیمت دارند، در حالی که وسایلی که هماکنون برای این کار استفاده میشود، هم محدودیتهای خاص خود را دارند و هم هرکدام آن بیشتر از ۵۰ دالر (۲۵۰۰ افغانی) قیمت دارند.
خانم جعفری با اشاره به این دستآورد به بیبیسی گفت: «من با استفاده از مهرههای شیشهای که بهراحتی و در همهجا یافت میشوند، توانستهام وسیلهای جدید و ارزان اندازهگیری بسیار دقیق تابش اشعه را بسازم». این دانشجوی افغان افزود که یکی از دلایل عدم مؤثریت درمان از طریق رادیوتراپی برای بیماران سرطانی، عدم موجودیت وسیلهی اندازهگیری دقیق و صحیح مقدار تشعشع است که به بیماران سرطانی داده میشود. او افزود که در روشهای پرتودرمانی یا به مریض مبتلا به سرطان تشعشع کافی نمیرسد و سرطان دوباره عود میکند یا این که به مریض تشعشع بیش از اندازه داده میشود.
دریافت میزان زیادی تشعشع باعث مسمومیت بیمار سرطانی شده یا این که پس از مدتی به دلیل گرفتن شعاع بیش از حد به نوع دیگری از بیماری سرطان مبتلا میشوند. خانم جعفری که اکنون دورهی دکترای خود را در دانشگاه ساری بریتانیا میگذارند، توضیح داد که در سالهای اخیر تلاشهای زیادی جهت رفع این مشکل انجام شده و اکثر راهحلها کاملاً مؤثر نبوده و وسایل تولید شده جهت کنترول مقدار اشعه بسیار پیچیده و پرهزینه بوده است.
او با اشاره به این که کاربرد روش قدیمی برای کشورهای مثل افغانستان هزینهی زیادی میطلبد، افزود که هدف من از این تحقیقات، پیدا کردن راهی برای غلبه براین مشکلات بود تا بتوانیم مقدار دقیق اشعهی داده شده به مریض را اندازه بگیریم و از طرفی هزینهی آن بسیار کم و دستیابی به آن راحت باشد.
او افزود که نتایج تحقیقات فعلی مثبت بوده و با توجه به هزینهی کم آن، امیدوارم که در کشورهای فقیر و درحال توسعه و سازمانهای بینالمللی مانند سازمان بینالمللی انرژی اتمی، بتوان از این روش ارزان و مؤثر جهت کنترول کیفیت پرتودرمانی استفاده کرد.
شکردخت جعفری تأکید کرد که اکنون برنامه این است تا به صورت یک پروژهی مقدماتی از این وسیله در چندین مرکز پرتودرمانی در سراسر بریتانیا استفاده شود. او افزود که این وسیله «دوزیمتری» Dosimetry)) کاربردهای بالقوهی دیگری مانند اندازهگیری اشعه و مواد رادیواکتیف در وقت انفجارهای هستهای یا استفاده از آن در موارد پرتودرمانی صنعتی همانند اشعهدهی برای ضدعفونی کردن لوازم جراحی، میوهجات و بهداشتی کردن مواد غذایی هم دارد.
این دانشجوی افغان اکنون عضویت کمیسیون عالی انرژی اتمی افغانستان را نیز به دست آورده است. «بیبیسی»