قانی
گاهی وقت‌ها لازم است از خر عقل پایین بیاییم. همیشه درست نیست تنها از سر خر شیطان پایین شویم و سر خر عقل سوار شویم. خر شیطان به اندازه‌ی خر عقل در قیمت مطلقه‌ی خودش خر است. این ما آدم‌ها هستیم که به‌رغم سلیقه‌ی خویش، خر شیطان را چوب به چیزش می‌زنیم و از دهن خر عقل آب می‌نوشیم (متوجه باشید که موردی است).
البته من کمی گیجم. اصلاً فکر می‌کنم تمام دوران مکتب و دانشگاه را گیج بوده‌ام و درست درس نخوانده‌ام. دو سال دیگر را هم علاوه کنید به این گیجی مقدس من! رییس جمهور گفته بود که یک چوکی اضافه می‌کنیم که یکی از هم‌وطنان هندو یا سیک‌مان بر‌آن تکیه بزند و از کارت سبز و سرخش به نفع یا علیه قضایا و مسایل کشوری استفاده کند. این حرف رییس جمهور کرزی از نظر یک تعدادی از وکلا، جاهلانه و ابلهانه و احمقانه و رذیلانه و بی‌شرفانه و پستانه و ناهنرمندانه است که باید رییس جمهورمان از سر خر شیطان پایین شود و مثل آن‌ها بر خر عقل سوار شود. وکلای پارلمان و سناتوران سوار بر سر خر عقل، این طرح را برخلاف عقل خوانده و غیورانه آن را رد کردند. به باور بعضی از وکلا، هر کسی حق دارد نماینده شود. چون همه مجبورند که برای نماینده شدن، عرق بریزند، پول مصرف کنند و شب‌های زیادی بی‌خوابی بکشند تا بتوانند یکی از چوکی‌های نرم و گرم مجلس را صاحب شوند. ظاهراً احمقانه است که یک چوکی در پارلمان اضافه شود تا یکی از ده‌ها هزار هندو وسیک‌های کشور بتوا‌ند بر‌آن تکیه زند.
گفتم که من کمی گیجم. اگر هندوها و سیک‌ها، مثل کوچی‌ها سلاح خفیفه و ثقیله می‌داشتند و هر سال بهسود را به آتش می‌کشیدند، این یک چوکی حق مسلم آن‌ها بود. ولی از آن‌جایی که هندوها این کاره نیستند، پس حق ندارند در مجلس نمایندگان، از امتیاز مشابه برخوردار شوند. ده چوکی اختصاصی برای کوچی، نه احمقانه است و نه هم به عرق‌ریزی و زحمت سایر وکلا تماس می‌گیرد. تازه فرهنگ بدوی و مغایر تمدن را تداوم هم می‌بخشد. از طرف دیگر، هندوها و سیک‌ها (بخش مردانه)، مثل زنان که ناز نازی نیستند تا به خاطر جنسیت لطیف‌شان امتیاز بگیرند.
حالا من گیج شدم. نمی‌دانم حق با پارلمان است یا با جلالت‌مقام کرزی و کابینه‌اش؟! از دو مورد بیرون نیست. اول، پارلمان، به‌خصوص وکلایی که مخالف اختصاص و ازدیاد یک چوکی برای سیک‌ها و هندوهای کشور‌ند، دوست دارند همه از راه حلال وارد پارلمان شوند، همه باید برای نماینده شدن رای و اعتماد مردم را با خود داشته باشند، اما زور‌شان به کوچی‌ها و زنان نمی‌رسد (هم به قدر تشنگی می‌چشند). دوم، کرزی طرف‌دار کوچی‌گری است و زنان کشور را نیز دوست دارد. مهم نیست اگر هندوها و سیک‌های کشور، کشور را ترک کنند (گر ضرورت بود، روا باشد). سوم، بابا هر دو طرف از سر خر پایین شوید. هم از سر خر شیطان، هم از سر خر عقل! اخیراً علم طب ثابت کرده که نظم داخلی شکم خران به خاطر آلوده‌گی هوا به‌شدت برهم خورده و هر آن امکان بیرون دادن امواج و صداهایی با تأثیر منفی بر قدرت نطق آدم‌ها، از جانب خران می‌رود. پس وقتی بر سر خر شیطان یا عقل سوار باشید، از این تأثیرات منفی در امان نخواهید بود و جبراً همچو حرف‌هایی بیرون خواهد شد (سو پذیر است حرف انسانی).
امیدوارم هیچ‌یکی از این حرف‌ها روی سفرهای کرزی صاحب تأثیر نداشته باشند. هم‌چنان امیدوارم خر جماعت از افشاگری‌های طبی‌ام دچار تشویش نشوند. این فقط شایعه است که هوا آلوده شده است. هوا اصلاً آلوده نیست. من فقط برای فریب گپ‌گویان کشور و خیلی گپ‌گویان کشور، این حرف را به زبان آوردم. چه کنم دیگر… آزادی بیان است! می‌دانید که قدرت فریب‌خوری روز‌به‌روز بیش‌تر می‌شود.
خدایا! بازهم دعا می‌کنم که اصلاح کن! اگر احیاناً قابل اصلاح نیست، همه را یک‌جا به کاغذ تشناب بدل کن، حد‌اقل یک چند بسته را خو به خارج صادر کنیم!