زهرا جویا
کنترل و نظارت مساجد و مراکزی دینی از مسوولیت‌های عمده‌ی وزارت حج و اوقاف است. این وزارت هرچند از مراکزی دینی و مساجد کشور آمار دقیقی در دست ندارد، اما می‌گوید که در سرتاسر افغانستان 120 هزار مسجد ساخته شده است و به‌شمول مراکزی دینی‌یی که در روستاها و در مکان‌های مختلف ولایت‌های افغانستان فعال، ساخته شده، نزدیک به 165 تا 170هزار مسجد، مدرسه و مرکز دینی در کشور وجود دارد.
فضل‌کریم سراچی، رییس مساجد وزارت حج و اوقاف به روزنامه‌ی اطلاعات روز گفت که از 120 هزار مسجد 6هزار باب آن ثبت و راجستر شده است که این وزارت بر آن‌ها کنترل دارد. اما وی در مورد مراکزی دینی‌یی که علاوه به 120هزار مسجد در ولایت‌های مختلف افغانستان فعالیت دارند و شمار آن‌ها به 165 تا 170 هزار می‌رسد چیزی نگفت.
از سویی هم وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان از ترویج عقاید تندروانه و افراطی در برخی از مساجد، مدارس و مراکز دینی به‌شدت ابراز نگرانی می‌کند.
سیدفاضل سانچارکی، معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ در صحبت با شبکه‌ی تلویزیونی «راه فردا» گفته بود که در حال حاضر 100 هزار مدرسه‌ی دینی و 165 تا 170 هزار مسجد در افغانستان وجود دارد، که دولت بر 45 تا 50 هزار تای آن‌ها نظارت دارد.
آقای سانچارکی گفته است که در برخی از مساجد و مدارسی دینی بیشتر مسایل افراطی و تندروانه‌ی مورد حمایت گروه‌های تروریستی داعش و طالب، به جوانان و کودکان آموزش داده می‌شود.
وزارت معارف افغانستان نیز می‌گوید که 11صد از مدارس دینی در معینیت تعلیمات اسلامی این وزارت ثبت و راجستر است. کبیر حقمل، رییس نشرات وزارت معارف گفت که در این مدارس دینی همه‌ی مواد آموزشی و نصاب تعلیمی آن ثبت و راجستر شده‌ی وزارت معارف است، اما کتاب‌هایی که در مساجد به جوانان و کودکان آموزش داده می‌شود، از سوی این وزارت ثبت و راجستر نبوده و مربوط به این نهاد هم نمی‌شود.
مسوولیت حکومت برای نظارت از مساجد چیست؟
ثبت و راجستر تمام مساجد افغانستان برای جلوگیری از نفوذ گروه‌ها و استخبارات بیگانه و نظارت از آنچه که در داخل این مکان‌ها به نام دین تعلیم داده می‌شود، یک امر حتمی است. افغان‌ها مردمی عقیدتی‌اند و مسجد و ملا در زندگی آنان جایگاه ویژه‌یی دارد. بنابراین، به گفته‌ی کارشناسان، در صورتی‌که نهادهای دولتی محلی در استخدام ملاها و بر آنچه آنان وعظ می‌کنند، نقش داشته باشند، احتمال افراطی شدن و زیر نفوذ رفتن افغان‌ها در این مکان‌ها بسیار پایین می‌آید.
کمال‌الدین حامد، آگاه مسایل اسلامی می‌گوید که اگر حکومت افغانستان بر همه‌ی نهادهای فعال، به‌شمول مساجد و مراکز دینی نظارت جدی نداشته باشد، گروه‌های تروریستی از این مکان‌ها علیه حکومت و امنیت مردم به آسانی استفاده می‌کنند.
آقای حامد افزود که مسایل عبادت و ارشاد مردم در مساجد قابل کنترل نیست، اما این‌که در این مکان‌ها چه می‌گذرد و افکار مردم به‌ویژه جوانان و کودکان به کدام سمت‌وسو سوق داده می‌شود، قابل کنترل و نظارت است.
این آگاه مسایل اسلامی تأکید دارد که مساجد و مکان‌های دینی به پدیده‌ی افراطیت دامن نمی‌زند، بلکه برعکس، افراطیون از مکان‌های مقدس و دینی به نفع خودشان کار می‌گیرند.
وی حکومت و شورای علمای افغانستان را به باد انتقاد گرفته، می‌گوید: «شورای علما که از حکومت معاش نیز می‌گیرد، هیچ‌وقت اعلام نکرده است که هر نوع جنگ علیه حکومت بغاوت است. اگر این علما، معینیت تعلیمات وزارت معارف و ریاست ارشاد و حج اوقاف که مراکز رسمی دینی است، تاکنون موفق نشده است که اعلام کند جنگ علیه حکومت بغاوت است، پس از مساجدی که رسمی نیست نباید توقع داشت که از حکومت حمایت کنند، چرا که آن‌ها در برابر آسیب شدید مخالفان قرار دارند.»
به‌باور آقای حامد، اگرشورای علمای افغانستان به حمایت از حکومت کار و جنگ علیه حکومت را «بغاوت» اعلام کند، مردم از این موضوع آگاه شده و به گروه‌های داعش و طالب و دیگر افراطیون اجازه نمی‌دهند که از مساجد و مراکز دینی سوءاستفاده کنند.
ولایت هرات در غرب کشور، یکی از ولایت‌هایی است که بیشترین و بزرگ‌ترین مدارس دینی در آن وجود دارد. ریاست عمومی امنیت ملی، و نیروهای ایتالیایی در جریان سال جاری از دارالعلوم عالی هرات هشت تروریست و نیز یکی از سازمان‌دهندگان اصلی قتل‌عام مردم دره‌ی میرزااولنگ سرپل را باز داشت کرده‌اند. اما این مدرسه‌ی دینی هنوز هم فعال است و حکومت به‌دلیل حسیاست‌های دینی قادر به مسدود کردن آن نشده است.
چندی قبل روزنامه‌ی اطلاعات روز نیز در مورد گسترش پدیده‌ی افراطیت در دارالعلوم‌های هرات گزارش تحقیقی‌یی منتشر کرد که براساس آن در این دارالعلوم‌ها مسایل افراطی در مورد حقوق زنان و دیگر مسایل حساس در نزد گروه‌های تروریستی، مورد بحث و گفت‌وگو قرار می‌گیرد.
در این مورد بیشتر بخوانید:
