نشست مسکو؛ هزینه‌ی گزاف و دست‌آورد ناچیز

نشست مسکو؛ هزینه‌ی گزاف و دست‌آورد ناچیز

مذاکرات بین‌الافغانی مسکو به بهانه‌ی تجلیل از صدمین سالگرد آغاز روابط دپلماتیک میان افغانستان و روسیه، پس از تشریفات در جلسه‌ی اول، پشت درهای بسته و نسبتا طولانی برگزار شد. با توجه به روند مذاکرات صلح افغانستان میان دپلمات‌های امریکایی و نمایندگان طالبان و نشست‌های بین‌الافغانی، به‌نظر می‌رسید اکنون جناح‌های درگیر در مذاکرات صلح افغانستان تا حدودی مشخص شده باشد. مسکو، با توجه به اتفاقاتی که تا این دم رخ داده است، در روند صلح افغانستان، با مخالفین سیاسی رییس جمهور غنی، طالبان، ایران و پاکستان همسو و دست‌کم متمایل است. ایالات متحده، در سطح معمول، تماس‌هایش با بیش‌تر کشورهای همسایه‌ی افغانستان و قدرت‌های تأثیرگذار منطقه را در خصوص صلح افغانستان برقرار کرده و ای بسا هم‌سویی عربستان و کشورهای عرب حاشیه‌ی خلیج فارس را نیز جلب کرده است. برای ایالات متحده، جناح‌های داخلی منازعه و مصالحه‌ی افغانستان (طالبان، دولت افغانستان و مخالفان و رقبای سیاسی رییس‌جمهور غنی) به میزان تمایل‌شان در حفظ منافع این کشور و ایجاد یک توافق و تعامل بهتر اهمیت و ارزش دارد. دولت افغانستان اما، با مخالفان سیاسی در یک تقابل تمام‌عیار است، از طرف طالبان به‌عنوان طرف گفت‌وگوی بین الافغانی جدی گرفته نمی‌شود، با ایالات متحده در خصوص مذاکرات صلح، هم‌سویی و نقاط مشترک چندانی ندارد و از حمایت صد درصدی هیچ یک از کشورهای درگیر در منازعه و مصالحه‌ی افغانستان برخوردار نیست.

نشست صلح مسکو، بر پیچیدگی مذاکرات صلح افغانستان افزود. این نشست، گسست و اختلاف نظر در جبهه‌ی گروه‌های سیاسی متعلق به نظام قانون اساسی افغانستان را بیش‌تر کرد. افزایش شکاف‌ها و نابودکردن اجماع سیاسی داخلی در برابر/ گفت‌وگو با طالبان، جبهه‌ی نظام قانون اساسی را تضعیف کرده و به تقویت موضع طالبان می‌انجامد. این نخستین تاوانی بود که نظام قانون اساسی افغانستان در مسکو داد. در بعد دیگر، هر نشست و گفت‌وگوی رسمی یا غیررسمی، موضع و وجهه‌ی دیپلماتیک و نظامی طالبان را تقویت می‌کند. به خاصه اگر این نشست‌ها به قول کاربران شبکه‌های اجتماعی در افغانستان بدون نتیجه‌ی ملموس و جلسه برای جلسه باشد. در نشست صلح مسکو، به سیاق نشست‌ها و جلسات قبلی، طالبان با سرسختی و بدون انعطاف‌پذیری از مطالبات و مواضع‌شان دفاع کردند، اما مخالفان سیاسی رییس‌جمهور غنی، لحن و ادبیات اگر نه ضعیف که دست‌کم مداراجویانه و التماس‌آلودشان را تکرار کردند. در بعد مناسبات بین‌المللی افغانستان، نشست صلح افغانستان، نقش و موضع روسیه در مذاکرات صلح افغانستان را بیش از قبل تقویت کرد. اتفاقی که می‌تواند به تعارض منافع ایالات متحده و روسیه در مذاکرات صلح افغانستان و آینده‌ی سیاسی پس از صلح بینجامد.

تنها نکته‌ی مثبت و هرچند کم‌مقداری که در این نشست می‌توان سراغ کرد، گفت‌وگوهای نزدیک و بی‌سابقه و مطرح‌شدن موضوعات جدی و جدید میان دو طرف در جریان مذاکرات بود. سخن‌گوی طالبان ادعا کرد که موضوعات جدی و جدیدی در این دور مذاکرات مطرح و مورد بحث قرار گرفت. مذاکرات صلح افغانستان در بعد بین‌الافغانی آن، هیچ‌گاه تا کنون در چنین سطحی از تماس‌های نزدیک برگزار نشده بود. از این منظر، شاید بتوان امید بست که این گفت‌وگوها بتواند به سطوح جدی‌تر و پیشرفته‌تری از گفت‌وگوهای بین‌الافغانی و معطوف به نتیجه برسد. با آن هم، گفت‌وگوی بین‌الافغانی که حکومت افغانستان به‌عنوان آدرس و مرجع قانون، مشروع و رسمی دوام جنگ یا عقد آشتی و مصالحه در آن غایب باشد، از مشروعیت و الزامات اجرایی برخوردار نیست. در نشست صلح مسکو، نظام قانون اساسی افغانستان، هزینه‌ی گزاف پرداخت و دست‌آورد اندکی داشت. در طرف مقابل، طالبان به‌عنوان دادن امتیاز، فقط به گفت‌وگوی نزدیک تن دادند و از سود سیاسی، دپلماتیک و تبلیغاتی مذاکرات به نفع بهبود موضع‌شان استفاده کردند.