در نزدیک به دو دهه‌ی اخیر در افغانستان حدود 100 خبرنگار و کارمند رسانه‌ای جان‌های‌شان را به‌خاطر شغل‌شان از دست داده‌اند و سه سال پسین خونین‌ترین سال‌ها برای خبرنگاران افغانستان بوده است. به پاس ارج‌گذاری این قربانیان، حکومت وحدت ملی در سال 1395 تصمیم گرفت که «منار یادبود شهدای رسانه‌ای افغانستان» را در مرکز شهر کابل بسازد. سنگ تهداب این منار در 30 ماه جدی 1396 در ساحه‌ی پل باغ عمومی گذاشته شد و قرار بود تا ماه می سال 2019 ساخت و ساز آن تکمیل شود؛ اما با گذشت چند ماه از این موعد، نه تنها منار یادبود ساخته نشد، بلکه از سنگ تهداب گذاشته‌شده‌ی آن نیز اثری نیست.
براساس ارزیابی‌های نهادهای مدافع رسانه‌ها، افغانستان خطرناک‌ترین و مرگبارترین کشور برای خبرنگاران است و تا کنون قربانی‌های پرشمار از جامعه‌ی رسانه‌ای گرفته است. سهم رسانه‌ها و خبرنگاران در تقویت و دفاع از آزادی بیان و اطلاع‌رسانی آزاد در افغانستان چشم‌گیر است و کارمندان رسانه‌ای جان‌باخته برای دفاع از ارزش آزادی بیان از جان‌های‌شان مایه گذاشتند. در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میلادی ۳۴ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای کشته و بیش از ۸۰ تن دیگر زخمی شدند. در سال 2018 نیز ۱۵ خبرنگار کشته شدند. حکومت حداقل کاری که برای خبرنگاران جان‌باخته روی دست گرفت، ایجا یک منار یادبود بود که آن هم پس از نزدیک به دو سال ساخته نشد و معلوم نیست که ساخته می‌شود یا خیر.
چرا منار یادبود قربانیان رسانه‌ای ساخته نشد؟
طرح ساخت منار یادبود قربانیان رسانه‌ای افغانستان از سوی شهرداری کابل، وزارت اطلاعات و فرهنگ و وزارت شهرسازی ریخته شده بود و مسئولیت ساخت آن را شهرداری به‌دوش داشت. سرپرست وقت شهرداری کابل وعده داد که تا ماه می سال 2019 ساخت این منار تکمیل می‌َشود.
سیدآقا فاضل سانچارکی، معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ در صحبت با اطلاعات روز می‌گوید که براساس فیصله‌ی کابینه و شورای وزیران، ساخت این منار به‌دوش شهرداری کابل بود، اما شهرداری کابل با آوردن بهانه‌های مختلف، تا کنون کار ساخت آن را آغاز نکرده است. به گفته‌ی او، این وزارت به‌صورت مداوم با دو سرپرست قبلی شهرداری و شهردار فعلی این موضوع را پی‌گیری کرده و در موردی با شهرداری کابل جنجال کرده، اما تا کنون نتیجه‌ای نگرفته است. او می‌افزاید که در یک مورد شهرداری گفت که این پروژه به داوطلبی گذاشته شده و یک شرکت پیدا شود که این پروژه را تطبیق کند: «چند روز پیش این موضوع را با اداره‌ی امور ریاست‌جمهوری صحبت کردیم. اداره‌ی امور قول داد که ما به شهردار فشار می‌آوریم که منار را بسازد. در کمیته‌ی مشترک حکومت و رسانه‌ها هم این موضوع را مطرح کرده‌ایم. استاد دانش هم قول داد که با شهردار صحبت کند. تمام تلاش‌های ما تا هنوز به نتیجه‌ای نرسیده است.»
اما شهرداری کابل می‌گوید که یگانه علت آغازنشدن ساخت این منار این است که شهرداری کابل می‌خواهد منار «هرچه خوب‌تر و مجلل‌تر» و در یک مکان تاریخی و فرهنگی ساخته شود که کار ساخت آن تا دو ماه آینده آغاز می‌شود. نرگس مومند، سخن‌گوی شهرداری کابل می‌گوید: «جاهای که قبلا انتخاب شده بود، باعث از بین‌بردن ماسترپلان شهرداری می‌َشد و خلا ایجاد می‌کرد که [به همین خاطر] کار پس ماند. ما می‌خواهیم که در یک جای فرهنگی، تاریخی و به‌یادماندنی ساخته شود.»
آنچه از سخنان سخن‌گوی شهرداری کابل برمی‌آید، شهرداری کابل باید دوباره از صفر آغاز کند. مکان مناسب دیگر انتخاب کند، طرح جدید نظر به مکان جدید بسازد که این روند با توجه به پیشینه‌ی کار، ممکن ماه‌ها و سال‌ها طول بکشد. چون شهردار سابق کابل در روز تهداب‌گذاری آن گفته بود که روی طرح ساخت این منار و انتخاب محل آن (پل باغ عمومی) مدت‌ها از سوی چندین اداره‌ی دولتی کار شده و این مکان تاریخی و بامسما تعیین شده است.
بی‌مهری حکومت به رسانه‌ها و آزادی بیان
صدیق‌الله توحیدی، رییس امور دادخواهی کمیته مصئونیت خبرنگاران در صحبت با اطلاعات روز می‌گوید که ساخته‌نشدن این منار یادبود، عدم تعهد حکومت را به حمایت از آزادی بیان، رسانه‌ها و خبرنگاران نشان می‌دهد.
آقای توحیدی می‌افزاید: «حکومت وحدت ملی به تعهداتش در زمینه‌ی حمایت از آزادی بیان و حمایت از حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها متعهد نیست. برای هر کار سمینارهای بزرگ برگزار کردند، برای هر مناسبتی کارهایی را انجام داد، اما مناسبتی که بسیار طرفدار داشت و هم یکی از ارزش‌های مهم بیش از یک دهه افغانستان است، حکومت توجه نکرد و عدم توجه می‌رساند که کار اطلاع‌رسانی، آزدی بیان و آزادی رسانه‌ها مورد حمایت حکومت وحدت ملی نیست.»
خبرنگاران افغانستان افزون بر این که همواره به‌خاطر شغلی که دارند، جان‌های‌شان در خطرند، با مشکلات و فشارهای عدیده‌ی دیگر نیز دست به گریبان‌اند. هیچ برنامه‌ی حمایتی از خانواده‌های خبرنگاران جان‌باخته وجود ندارد و خانواده‌های بسیاری از خبرنگاران قربانی در وضعیت ناگواری روزگار می‌گذرانند.
آقای توحیدی می‌گوید زمانی‌که در سال 2016 تهدیدات علیه رسانه‌ها و خبرنگاران بلند رفت، رییس‌جمهور دستور داد که کمیته‌ی مشترک حکومت و رسانه‌ها برای بررسی شکایات خبرنگاران و تأمین مصئونیت آنان ایجاد شود. در این کمیته تصمیم گرفته شد که خانواده‌های خبرنگاران جان‌باخته از صندوق حمایت از خبرنگاران کمک نقدی دریافت کنند، اما از آن‌جای که صندوق در «گیرو» افراد خاصی است، برای خانواده‌های خبرنگاران زخمی و قربانی به‌شکل درست کمک نشده است.
توحیدی می‌افزاید که یکی از خواست‌های فدراسیون ژورنالیستان و نهادهای رسانه‌ای این بوده که خانواده‌های خبرنگاران کشته‌شده براساس قانون شهدا و معلولین مورد حمایت مالی قرار گیرند، اما در این راستا نیز تا کنون کاری انجام نشده است: «تقاضای ما این است که یک طرزالعمل خاص ایجاد شود تا خانواده‌ها قربانیان رسانه‌ها به‌صورت مداوم مورد حمایت مالی قرار بگیرند.»
وعده‌هایی که گم شد
ضمن ایجاد منار یادبود که قرار بود در آن مشخصات و کارنامه‌ی قربانیان رسانه‌ای ثبت شود، شهرداری کابل وعده‌های بلندبالا برای بازسازی و تغییر چهره‌ی ساحه‌ی پل باغ عمومی داده بود و مقام‌های ارشد دولتی در روز تهداب‌گذاری این منار، آرزوهای بزرگی برای این ساحه کردند، اما همه‌ی وعده‌ها و آرزوها همانند سنگ تهداب منار گم شد.
عبدالله حبیب‌زی، سرپرست شهرداری سابق کابل گفت که افزون به ساخت منار یادبود، این ساحه نظر به موقعیت و جایگاه تاریخی که دارد به میدانی برای تجمعات مردمی، فرهنگی، و ادبی تبدیل و ترافیک در این ساحه منع می‌شود. به گفته‌ی حبیب‌زی، این ساحه از کنار رودخانه‌ی کابل تا سر زیرزمینی و از ساختمان پشتنی بانک تا ساختمان‌های سر زیرزمینی مکمل به پیاده‌روی تبدیل و با گل‌ها و سنگ‌فرش‌ها مزین می‌شود.
عبدالله عبدالله، رییس اجراییه حکومت ابراز امیدواری کرد که این ساحه به محل دایمی برای تجسم دفاع از حق آزادی بیان تبدیل شود.
احمدنادر نادری، رییس کمیسیون اصلاحات اداری و خدمات ملکی که یک سال پیش از آن، از سوی رییس‌جمهور سفیر آزادی بیان انتخاب شده بود، گفت فردا این منار نماد و سمبولی می‌شود برای نسل‌های آینده که بیان می‌کند این ملت قیمت بزرگی برای حفظ آزادی‌های خود پرداخته است.
سیدآقا فاضل سانچاراکی، معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ ابراز امیدواری کرد که این محل به نقطه‌ی محوری و مرکزی برای گرامی‌داشت قربانیان رسانه‌ای افغانستان، محلی برای تجمعات و یک موقعیت نمادین در شهر کابل تبدیل شود.
تا کنون که دو ماه از زمان وعده‌شده برای تکمیل این پروژه می‌گذرد، حتا خشتی برای ساخت این ساحه که قرار بود «محل دایمی برای تجسم دفاع از آزادی بیان»، «سمبولی برای نسل‌های آینده» و «موقعیت نمادین» تبدیل شود، جابه‌جا نشده است.